برگرفته از خبرگزاري دانشجويان ايران
امروز بيست‌وپنجم اسفندماه، سال‌روز هزاره‌ي پايان سرايش «شاهنامه»ي حكيم ابوالقاسم فردوسي است.
به گزارش خبرنگار بخش فرهنگ و ادب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، سال 1388 كه در روزهاي پاياني آن هستيم، هزارمين سال پايان سرايش «شاهنامه» است و اتفاق مهمش هم ثبت هزاره‌ي «شاهنامه» در يونسكو بود. با اين حال، بسياري از متوليان فرهنگ اهميت اين سال و نام‌گذاري را درك نكردند و آن‌طور كه شايسته‌ي خالق «سند هويت ملي ايرانيان» بود، به اين موضوع نپرداختند.
اواخر سال 1386، پيشنهاد نام‌گذاري سال 1388 به عنوان سال «فردوسي» به مناسبت هزاره‌ي «شاهنامه» از سوي فريدون جنيدي مطرح شد. اين شاهنامه‌پژوه در اين‌باره گفته بود: شاهنامه با دو بيت «سرآمد كنون قصه‌ي يزدگرد / به ماه سپندارمذ، روزِ اِرد// ز هجرت شده پنج هشتادبار / كه پيوستم اين نامه‌ي نامدار» پايان مي‌پذيرد. پيداست كه پنج هشتادبار، برابر با 400 هجري است و چون در ايران باستان، روزهاي ماه را نمي‌شمردند و هر روز براي خود نامي داشت، روز 25 هرماه روز اِرد ناميده مي‌شد. پس روز پايان يافتن «شاهنامه»، 25 اسفند سال 400 هجري است كه اكنون اگر سال 400 هجري را به سال خورشيدي برگردانيم، برابر مي‌شود با سال 388 خورشيدي و از آفتاب روشن‌تر است كه سال 1388، سال هزاره‌ي پايان يافتن «شاهنامه» است.
با اين حال، سال هزاره‌ي پايان سرايش «شاهنامه» در حالي به پايان رسيد كه اين مصحح «شاهنامه» از آن‌چه بي‌اعتنايي متوليان و مسؤولان فرهنگي به فردوسي و «شاهنامه» خواند، شديدا انتقاد كرد و گفت: دريغ و درد كه مسؤولان فرهنگي كه امكان‌هاي زيادي در اختيار دارند، گامي هرچند كوچك در اين زمينه برنداشتند.
جنيدي تصحيحش از «شاهنامه» را پس از 30 سال كار مداوم و مستمر در اين سال منتشر كرد و در حالي كه قرار بود مراسم رونمايي از اين مجموعه در نمايشگاه كتاب تهران برگزار شود، نشست رونمايي از آن در دانشگاه صنعتي شريف برپا شد.
اما مهم‌ترين رويداد اين سال، اعلام خبر ثبت هزارمين سال پايان سرايش شاهنامه در يك‌صدوهشتادويكمين اجلاس اجرايي يونسكو بود. ثبت هزاره‌ي «شاهنامه» از سوي بنياد فردوسي پيشنهاد شد و كميسيون ملي يونسكو در ايران، مراحل اجرايي ثبت پرونده‌ي «هزارمين سال سرايش شاهنامه» بر پايه هجري خورشيدي در فهرست مفاخر و رويدادهاي فرهنگي، علمي و هنري جهاني در سال 2010 ميلادي را پي‌گيري كرد كه ابلاغ رسمي آن به سفارت و نمايندگي دائمي يونسكو در ايران ارسال شد.
به نظر مي‌رسد در اين سال، جشن‌هاي بزرگداشت «شاهنامه» و «فردوسي» به روز بزرگداشت حكيم ابوالقاسم فردوسي كه مصادف است با 25 ارديبهشت‌ماه، محدود ماند و عملا برنامه‌ي مدون و زمان‌بندي‌شده‌اي از سوي مسؤولان فرهنگي در كار نبود كه بخواهد در طول سال اين موضوع را دنبال كند. همين مسأله سبب شد، ياسر موحدفرد - دبير كل بنياد فردوسي - كه پيگير اجراي برنامه‌هايي در اين سال بود، بارها در اظهارتش از اين بي‌اعتنايي‌ها و نبود همكاري مسؤولان انتقاد كند.
در اين سال، جلال خالقي مطلق - شاهنامه‌پژوه و مصحح شاهنامه - در نشستي كه ارديبهشت‌ماه در بزرگداشت حكيم توس در دانشگاه تهران برگزار شد، از كشف نسخه‌ي تازه‌يافته‌اي از «شاهنامه» معروف به نسخه‌ي سن ژوزف خبر داد و ابراز اميدواري كرد، اين نسخه به زودي تصحيح شود و انتشار يابد.
او در توضيحي درباره‌ي اين نسخه عنوان كرد: بنده اخيرا مقاله‌ي 70صفحه‌يي را درباره‌ي نسخه سن ژوزف نوشته‌ام كه البته بر اساس 24 صفحه از اين نسخه، مقاله را تأليف كرده‌ام. اين مقاله به همراه مقالاتي ديگر درباره‌ي نسخه‌هاي شاهنامه اكنون زير چاپ است و به زودي از سوي نشر ميراث مكتوب منتشر خواهد شد.
از سوي ديگر، خبر رسيد در سال هزاره‌ي پايان سرايش «شاهنامه»، درست در آستانه‌ي 25 ارديبهشت‌ماه، روز بزرگداشت فردوسي، بناي در دست ساخت بنياد فرهنگي فردوسي اصفهان با همكاري شهرداري ناحيه‌ي چهار اصفهان، شهرداري اصفهان و مديريت پروژه‌ي پارک طبيعي شرق اصفهان تخريب شد. ماجرا از اين قرار بود كه ساختمان نيمه‌کاره‌ي اين بنياد كه بدون اطلاع هيأت‌امنا و اداره‌ي اوقاف توسط شهرداري ناحيه چهار اصفهان تخريب شده، بر اساس طرح مصوب شهرداري اصفهان در ساحل شمالي زاينده‌رود در نزديکي پل شهرستان در زميني به مساحت 6500 مترمربع در درست ساخت بود و بخشي از عمليات ساختماني آن با هزينه شخصي محمدعلي كاروان‌پور - واقف بنياد - به مبلغ نزديک به يک و نيم ميليارد ريال انجام شده بود. علت تخريب بناي بنياد فرهنگي فردوسي، طبق نظر سازمان آب منطقه‌يي اصفهان، قرار گرفتن در محل «داغ آب» زاينده‌رود مطرح شد؛ اما واقف بنياد فرهنگي فردوسي گفت که در سال 1371، پيش از انتخاب محل زمين ساختمان بنياد، سازمان آب منطقه‌يي اصفهان در پاسخ به استعلام عظيميان - شهردار وقت اصفهان - اين محل را براي احداث ساختمان بنياد مناسب اعلام كرده بود.
بنياد فرهنگي فردوسي اصفهان بنيادي موقوفه است که توسط محمدعلي کاروان‌پور به استناد وقف‌نامه‌اي به تاريخ 14/12/66 وقف شده است و چهره‌هاي شناخته‌شده فرهنگي اصفهان از اعضاي هيأت‌امناي آن هستند. زمينه‌ي فعاليت‌هاي اين بنياد، فرهنگي و علمي است و مي‌کوشد تا با ايجاد موزه‌ي آثار هنري اهدايي از سوي واقف، کتابخانه، آمفي‌تئاتر و سالن گردهمايي، بستري مناسب را براي فعاليت‌هاي علمي و فرهنگي ايران‌پژوهان و دوستداران فردوسي و شاهنامه فراهم آورد.
خلاصه اين‌كه پيگري‌هاي كاروان‌پور با گذشت 10 ماه هنوز به جايي نيانجاميده است. علي‌رغم اين‌كه دادگاه شهرداري اصفهان را موظف كرده است كه خسارت را بپردازد و ساخت بنا از سر گرفته شود؛ اما هنوز اقدام جدي‌اي در اين‌باره صورت نگرفته است.
البته اين سال با خبرهاي خوب درباره‌ي فردوسي و «شاهنامه» هم همراه بود. در همين سال بود كه محمدرضا سعيد‌آبادي - دبيركل كميسيون ملي يونسكو - از برگزاري جايزه‌ي جهاني حكيم ابوالقاسم فردوسي خبر داد و گفت: جايزه‌ي بين‌المللي فردوسي در حوزه‌ي ميراث فرهنگي با توليت ايران و در جهت گسترش و توجه به ميراث فرهنگي ايرانيان به سازمان جهاني يونسكو ارائه شده و انتظار مي‌رود طي چند ماه آينده، اين جايزه‌ي جهاني فعاليت خود را آغاز كند.
جداي از خبر راه‌اندازي جايزه‌ي جهاني فردوسي، رونمايي از تنديس حماسه‌سراي بزرگ فارسي در دانشگاه آكسفورد، رويدادي ديگر در سالي به نام «شاهنامه» بود كه جهاني بودن اين اثر بزرگ ادبيات كهن فارسي را در دنيا نشان مي‌داد. در مراسم رونمايي از تنديس فردوسي در دانشگاه آكسفورد، علاوه بر مسؤولان ايراني، جمعي از استادان كرسي‌هاي زبان و ادبيات فارسي در آكسفورد هم حضور داشتند كه از آن جمله به پروفسور سر نيل چالمرز - رييس دانشکده‌ي وادهام -، فيروزه عبدالاوا و پروفسورهرزيگ - از استادان زبان و ادبيات فارسي در دانشگاه آکسفورد - و پروفسور ملويل - از محققان و فردوسي‌شناسان دانشگاه کمبريج - مي‌توان اشاره كرد.
سر نيل چالمرز - رييس دانشکده وادهام آکسفورد - در ان مراسم بر جهاني بودن فردوسي تأكيد كرد و در ستايش شاهنامه گفت: شاهنامه علاوه بر اين‌كه اثري ادبي است، داراي جنبه‌هاي فراوان اجتماعي، فرهنگي، سياسي، تاريخي و حماسي است و طي هزار سال گذشته، نقش مهمي در زندگي مردم ايران و ديگر فارسي‌زبانان داشته است.
فيروزه عبدالاوا و هرزيگ - از استادان دانشگاه آکسفورد و از فردوسي‌شناسان اين دانشگاه - نيز در سخناني از فرهنگ و ادب ايران‌زمين بويژه شخصيت فرودسي و شاهنامه‌ي او تجليل كردند.
تنديس فردوسي توسط مهران قهاري - هنرمند ايراني مقيم انگليس - ساخته شده و با همکاري مسؤولان دانشکده‌ي وادهام دانشگاه آکسفورد به صورت دائمي در محل کتابخانه‌ي فردوسي اين دانشکده نصب شده است.
تعويق مدام كنگره‌اي كه هرگز برگزار نشد، خبر بد ديگري براي دوستداران فردوسي در سال هزاره‌ي «شاهنامه» بود. قرار بود همايش جهاني فردوسي به مناسبت هزارمين سال سرايش «شاهنامه» برپا شود. برگزاركننده‌ي اصلي همايش نيز سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري خراسان رضوي معرفي شده بود تا همايش را با همكاري انجمن آثار و مفاخر فرهنگي و اداره‌ي كل فرهنگ و ارشاد اسلامي خراسان رضوي برگزار كند. اما از برنامه‌هاي همايش جهاني فردوسي خبري نبود و از چند ماه پيش گفته مي‌شد كه به زودي برنامه‌ها اعلام خواهد شد، كه در نهايت، خبر تعويق اين همايش و موكول شدنش به سال آينده از سوي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري خراسان رضوي به انجمن آثار و مفاخر فرهنگي اين استان داده شد.
خلاصه اين‌كه هزارمين سال پايان سرايش «شاهنامه» هم اين‌گونه گذشت؛ اما «شاهنامه» و «فردوسي» همچنان در عرصه‌ي فرهنگ و ادب جهان مي‌درخشند.
ایران‌بوم: چون سال 2010 از سوي كميسيون ملي يونسكو سال هزاره‌ي پايان يافتن «شاهنامه» ناميده شده، پس بنابراين مي‌توان سال 1389 را نيز سال فردوسي و شاهنامه ناميد. شايسته است امسال در بزرگداشت حكيم توس و اثر سترگش شاهنامه از هيچ تلاشي رو گردان نباشيم و كم‌كاري سال گذشته را جبران كنيم.
آفرين بر روان فردوسي// آن همايون نژاد فرخنده
او نه استاد بود و ما شاگرد// او خداوند بود و ما بنده(انوري)