نام‌آوران ایرانی

دکتر پرویز دبیری پزشک نامور ایرانی

 

 

گزارش و عکس: شاهین سپنتا
برگرفته از تارنگار ایران‌نامه

زندگی، اندیشه و آثار دکتر پرویز دبیری

دکتر پرویز دبیری، یکی از چهره های نامدار دانش پزشکی جهان و از دانشمندان اندیشه ورز ایرانی است که در سال ۱۳۷۵ ( 1996 میلادی ) به عنوان یکی از پانصد دانشمند برتر جهان شناخته شده است. وی در دوم اسفند ماه سال 1300 در تهران دیده به گیتی گشود. اصلیت او از فراهان و از بازماندگان قائم مقام فراهانی است. وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه و دانشکده پزشکی را در تهران گذراند و درجه دکترای پزشکی را در سال 1325 خورشیدی به دست آورد و چند سال دستیار بخش های بیولوژی و پاتولوژی دانشگاه تهران بود. او پس از خدمت نظام وظیفه در سال 1330 به عنوان دانشیار در دانشگاه اصفهان پذیرفته شد و به اصفهان آمد. پس از شروع کار در دانشگاه اصفهان علاوه بر رشته اختصاصی پاتولوی، رشته های بیولوژی و بافت شناسی و جنین شناسی و آناتومی مقایسه ای را نیز در دانشکده پزشکی تدریس نمود و در سال 1334 به سمت استاد پاتولوژی و مدیریت گروه پاتولوژی ارتقاء یافت.

بنیان گذاری آزمایشگاه های بافت شناسی و پاتولوژی در بخش پاتولوژی و سپس بیمارستان های وابسته به دانشگاه اصفهان و ایجاد موزه پاتولوژی در بخش آسیب شناسی دانشگاه اصفهان و تربیت دستیاران آسیب شناسی از تلاش های ارزنده دکتر پرویز دبیری است.

دکتر دبیری به مدت یک سال در بخش پاتولوژی دانشکده ویرجینیا ( MCV ) آمریکا به مطالعه پرداخت و موفق به دریافت بورس مطالعاتی شش ماهه سازمان بهداشت جهانی ( WHO ) برای دانشگاه هاروارد آمریکا و ( AFIP ) واشنگتن شد. او از طرف سازمان بهداشت جهانی به بازرسی موسسات بزرگ پاتولوژی کشورهای اسکاندیناوی ( سوئد، نروژ، دانمارک )، انگلستان و سوئیس مبادرت ورزید.

دکتر دبیری در سال 1359 از دانشکده پزشکی اصفهان بازنشسته شد ولی در سال 1365 از طرف دانشکده پزشکی دانشگاه آزاد نجف آباد برای اداره بخش پاتولوژی و تدریس در آن دانشکده دعوت شد و در آنجا نیز دروس جنین شناسی و بافت شناسی و پاتولوژی را تدریس نموده و آزمایشگاه های بافت شناسی و پاتولوژی را بنیان نهاده است.

دکتر دبیری، در روز پزشک سال 1380 به پیشنهاد انجمن پاتولوژیست های ایران از طرف سازمان نظام پزشکی ایران به عنوان « پاتولوژیست نمونه » برگزیده شد. همچنین در آبان ماه سال 1380 از طرف فرهنگستان علوم پزشکی ایران مقام عضویت افتخاری فرهنگستان به وی تقدیم شد.

دکتر پرویز دبیری در سال 1996 میلادی به عنوان یکی از پانصد دانشمند برتر جهان شناخته شده است و نام او به عنوان چهل و نهمین چهره در کتاب « FIVE HUNDRED LEADERS OF INFLUENCE » ثبت شده است.

از دکتر پرویز دبیری آثار متعددی در زمینه دانش پاتولوژی برجای مانده که از این میان کتاب « تومورهای مثانه » در سال 1379 به عنوان « کتاب سال ایران» برگزیده شده است.

اگرچه زادگاه دکتر دبیری تهران است اما تلاش ها و خدمات علمی، فرهنگی، هنری و اجتماعی او طی سال های تدریس در دانشگاه پزشکی اصفهان و زندگی در میان مردم این شهر باعث شده است که همواره نزد مردم اصفهان از بیشترین محبوبیت برخوردار باشد و با افتخار او را از مشاهیر بزرگ اصفهانی بدانند.

دلبستگی ها:

دکتر دبیری به فرهنگ و تاریخ ایران عشق می وزرد و تلاش فراوانی برای گردآوری نسخه های مختلف شاهنامه فردوسی و نگارش ابیاتی از شاهنامه به خط خودش داشته است. او در این مورد می گوید: « به ایران وطنم عشق می ورزم و ستایشگر فردوسی هستم. در یک مطالعه تطبیقی بر روی چهار نسخه شاهنامه، تاکنون نزدیک به 20000 بیت از شاهنامه را به خط خودم نوشته ام». وی با فروتنی درباره تلاش های اجتماعی و ملی اش می گوید: « از آغاز ملی شدن صنعت نفت در ایران، فعالیت هایی در زمینه های اجتماعی و ملی داشته ام و کوشش های صادقانه نموده ام و بهترین پاداش خود را برای این تلاش ها، اعطای یک قطعه عکس به خط و امضای زنده یاد دکتر محمد مصدق می دانم که آن را گرامی می دارم».

دکتر پرویز دبیری به موسیقی مهر می ورزد و جایگاهی خاص برای موسیقی در زندگی خود قائل است به طوری که معمولا در دفتر کار و محیط خانه اش نوای دلنشین قطعاتی از موتزارت و بتهوون جاری است. وی درباره موسیقی ایرانی و کلاسیک غربی می نویسد: « در زمینه موسیقی، این هنر مجرد و لطیف، سرآمد هنرها، البته موسیقی ملی اصیل ایرانی مقامی بس والا دارد. گاهی اندوهناک و گلایه آمیز و زمانی وارسته و عرفانی و تفکر انگیز و گاهی شادان و غزلخوان و پای کوبان و دست افشان، ولی همیشه شکوهمند است. گویی نمایشگر تاریخ گذشته ایران است. همچنین آثار کلاسیک موسیقیدانان نامداری چون بتهوون و موتزارت و دیگران به مغز و قلب افراد روشنی وشادی و صفا و عظمت می بخشند ».

 

 

او با شوق درباره علاقه اش به موسیقی ، گل و عکاسی می گوید: « به موسیقی اصیل ملی و ایرانی ارج زیادی می نهم و با موسیقی کلاسیک نیز آشنا هستم. در وقت آزادم به عکس برداری از گل و گل و گیاه و بناهای تاریخی می پردازم ». او مجموعه های بزرگی از عکس های گل و گیاه و بناهای تاریخی ایران و به ویژه معماری تاریخی اصفهان فراهم آورده است که تعدادی از آن عکس ها در کتاب « نگاهی به اصفهان شهر هنر » منتشر شده است.

دکتر دبیری سروده هایی نیز دارد و به زیبایی اندیشه هایش را به نظم درآورده است که برای نمونه می توان به سروده « جهان بینی علمی و دنیای زنده » اشاره نمود که در آن سیر تکامل جانداران را طی هزاران سال به تصویر کشیده است.

 

 

 

اندیشه های دکتر پرویز دبیری:

دکتر پرویز دبیری، شخصیتی علم گرا، مدافع صلح و آشتی جهانی، حامی حقوق بشر و حافظ محیط زیست است.

صلح جهانی : دکتر دبیری به صلح جهانی می اندیشد و در مخالفت با روحیه جنگ طلبی حاکمان برخی کشورها می نویسد:

« زمامداران امروزی باید بکوشند تا کشورهای خود را از درگیری در جنگ ها بر کنار و در امان نگهدارند زیرا جنگ ها در عصر اتم به راستی وحشتناک اند. جنگ مادر همه بدبختی ها و عامل ویرانی ها و کشتارها و دربدری ها و نشانه و باقیمانده ای از قانون جنگل است و نمی تواند هیچ یک از مسائل انسانی را حل کند... بسیاری از مردم دنیا که از ناهنجاری های گوناگون اجتماعی سرخورده و به تنگ آمده اند و برای آینده نگران هستند، خواهان جهانی لبریز از صلح و صفا و آرامش اند و آرزو می‎کنند که روزهای خشونت به سر آید و لبخند مهر و عطوفت همه جا پرتو افکند. برای آینده ای روشن تر، آرزو دارند که ریشه جنگ ها در جهان بخشکد. همه کارخانه های اسلحه سازی، در هر کجا که باشد و تمامی وسایل مهیب کشتار جمعی از میان بر داشته شوند و به جای آن ها تراکتور، میکروسکوپ و وسایل آسایش زندگی ساخته شود. فقط یک نیروی نظامی و ضربتی در اختیار سازمان ملل بماند که از خودسری و جنگ افروزی زمامداران سرکش جلوگیری کند .... نیروی سرکش اتم باید کنترل و مطلقاً در راه غیر جنگی و رفاه انسانی به کار رود. باید از ساخت بمب های اتمی خودداری شود و مبارزه با تسحیلات هسته ای تا حد از میان بردن تمام بمب های اتمی موجود، شعار همیشگی انسان دوستان آزاداندیش و آینده نگر همه کشورها باشد و در این راه از هیچ گونه تلاش فردی و کوشش گروهی خودداری نکنند... در این دهکده جهانی، یا آنکه برگزیدگان آدمی، در گذشته کوشیده اند تا پایه های زندگی اجتماعی را بر داد و نوعدوستی و آزادی و مدارا و ادب و گفتگو و محبت به همنوع قرار دهند، با وجود این آثار قانون جنگل ( که در آن قوی، ضعیف را از بین می برد ) هنوز در اندیشه و دست های انسان باقیمانده و نور وجودش را فرا نگرفته است. تنش ها و جنگ های ویرانگر و خانمان برانداز و کشتارهای کور در دنیای امروز موید این گفته است. به راستی درنده خوبی و جنگ افروزی و ریختن خون انسان به دست انسان تا کی باید ادامه یابد؟ شما را به خدا دیگر بس است. این پدیده شوم مایه شرمساری وجدان بشری است و باید قطعاً محکوم و برای همیشه غدغن گردد ».

حقوق بشر: دکتر دبیری آنجا که درباره اهمیت حقوق بشر سخن به میان می آورد، درباره اعلامیه جهانی حقوق بشر می نویسد:

« در دهم دسامبر سال 1948 میلادی ( 19 آذرماه 1327) مجمع عمومی سازمان ملل متحد، به اتفاق آرا، اعلامیه جهانی حقوق بشر را تصویب کرد و دولت ایران نیز به آن رای داد تا " جمیع افراد آدمی و همه ارکان اجتماع، این اعلامیه را همیشه در نظر داشته باشند و بکوشند به وسیله تعلیم و تربیت، احترام به حقوق انسانی و آزادی ها، توسعه یابد و با تدابیر تدریجی ملی و بین المللی، شناسایی و اجرای آنها، چه درمیان حکومت های خود ملل عضو و چه در بین مردم کشورها تامین گردد". این اعلامیه سی ماده دارد و تدوین آن را باید یکی از افتخارات بزرگ بشر امروزی دانست. اینها حقوق شهروندی در "دهکده جهانی" است. همه باید بخوانند و بدان آگاه باشند... اعلامیه جهانی حقوق بشر در سرلوحه قوانین اجتماعی ناظر و جهان بینی علمی رهگشای همه بررسی ها و تلاش ها باشد و شرافت و درستی و آزاداندیشی و محبت به همنوع و ادب و عدالت و احترام به زندگی انسان، چون سرود جاودانی بشریت گردد».

جهان بینی علمی: دکتر دبیری، سرسختانه بر نظریه « جهان بینی علمی » پای می فشارد و تاثیر این دیدگاه را در بیشتر آثارش به خوبی می توان دید. او در مورد اهمیت و نقش جهان بینی علمی در زندگی انسان می نویسد:

« اینک انسان در دوران تفکر علمی گام نهاده و اندیشه خلاق بشری به کمک علم و روش های علمی، با نوآوری های دائمی خود، هر روز منظره جهان ما را تغییر می‎دهد... دانشگاه های دنیای امروزی، بزرگترین کانون های آزاد اندیشی و نوآوری و پژوهشگری و جایگاه تجلی و پرورش تعالی افکار انسانی هستند. اینان به صورت معابدی برای شناخت و کشف حقایق در آمده اند. در دانشگاه مستقل و پیشرو است که آینده هر کشور به دست رهروان علم، شکل می پذیرد. امروزه پیشرفت علوم روز به روز و شاید ساعت به ساعت است. هزاران موسسه علمی تلاش همیشگی خود را برای شناخت رازهای جهان، آغاز کرده اند. چهره روشن علم است که بر اوهام و خرافات پیروز گشته و نظم جهان هستی را بر ما روشن ساخته و معجزه زندگی و شاهکارهای دنیای زنده و چگونگی روند تکامل جانداران را به ما شناسانده است. بزرگترین انقلابگر دنیای امروز و فردای ما علم است زیرا اوست که پیوسته منظره جهان را برای ما تغییر می‎دهد ... ویژگی بزرگ علم در این است که پوینده (دینامیک) و با زمان پیشرونده است. قلمروی تحقیقش دنیای مادی و معنوی هر دو را فرا می‎گیرد و چون بر مشاهده و تجربه و پژوهش متکی است، قوانینش درست و روشن و در برابر هر محکی استوار و دستورهایش دقیق و جهانی است. تعصب بر نمی انگیزد و مرز و بومی ندارد و بزرگترین راهنما و راهگشای دنیای ماست. چون خور ز فروغ خود جهان آراید. به گفته حکیم نظامی : "من به تو جز علم نگویم سخن / علم چو آید به تو گوید چه کن". در برابر پرسش هایی که درباره وجود خود و جهان طرح می کنیم، هر پاسخی را که علم امروزی به ما می‎دهد، با اطمینان خاطر باید پذیرفت و آنها را که علم هنوز نمی تواند پاسخگو باشد، به سادگی باید گفت نمی دانیم و چشم به آینده بدوزیم».

اتحاد جهانی دانشمندان : دکتر پرویز دبیری بر بنیان جهان بینی علمی خود، همه اندیشمندان و دانشمندان جهان را به همبستگی برای نجات جهان فرا می خواهند و می نویسد:

« به نظر می‎رسد که سیاستمداران، در راه تامین خوشبختی و رفاه و آسایش مردم موفقیت شایسته ای به دست نیاورده اند. اینک وظیفه دانشمندان و اندیشمندان هر کشور است که قدم پیش گذارند و همت کنند و نتیجه بررسی های علمی و پژوهشی خود را برای رفع دشواری های اجتماعی در اختیار زمامداران کشورها بگذارند و آنان را در اتخاذ تصمیم ارشاد نمایند. امروزه به لطف علم و به کمک ابزارهای علمی و تکنولوژی پیشرفته، مردم دنیا، در چند لحظه از آنچه در دور و نزدیک جهان می گذرد آگاه می‎شوند و بدین جهت به زمین "دهکده جهانی" نام داده اند....در این دهکده جهانی، کشورها بکوشند تا مانند افراد یک خانواده بزرگ با هم بسر برند و همه برای رفاه این خانواده کوشش کنند. باید برای مردم کشور ها، امنیت و آرامش و امید و شادی تامین نمود و با نگرانی دائمی از آینده و استرس ها مبارزه کرد و از این راه برای کاهش و پیشگیری بیماری های روانی کوشید... اینک وظیفه دانشمندان خبره و فرهیختگان روشن بین و آینده نگر هر کشور است که همت کنند و به دور هم گرد آیند و بکوشند تا در هر کشور " اتحادیه ملی دانشمندان" به وجود آید و نمایندگان این اتحادیه ها به " اتحادیه جهانی دانشمندان" بپیوندند، تا این کانون فیاض اندیشمندان برجسته و خبرگان آینده نگر، با هشدارهای بهنگام خود دولت ها را در ادامه راه بایسته و شایسته راهنمایی کند. پیام این است:برای حل مسائل دشوار اجتماعی دنیای امروز "دانشمندان تمام جهان، متحد شوید" ».

 

پژوهش های علمی و تألیفات پزشکی دکتر پرویز دبیری :

1. مطالعه در مورد لنفوم ها، سرطان های پستان، سیروز کبدی، سالک شکل مرطوب و خشک کالاآزار، سرطان مری، بررسی آماری سرطان ها در اصفهان و طرز فراگیری و پراکندگی سرطانه ای هیلوباکترپیلوری در آسیب های معدی، سرطان مثانه.

2. تهیه بیش از 6000 اسلاید از آسیب های بدنی در اندام های مختلف انسانی.

3. تهیه 3000 عکس رنگی از آسیب های بدنی به منظور گردآوری اطلس جامع پاتولوژی.

4. تهیه عکس های میکروفوتوگرافی به قطع بزرگ و رنگی و با اندازه های مختلف که بزرگترین آنها به قطع 5 در5 متر به عنوان اثری ابتکاری و منحصر به فرد، در موزه پاتولوژی دانشکده پزشکی اصفهان قرار دارد.

5. بنیانگذاری جمعیت ملی مبارزه با سرطان اصفهان و همکاری در بنای ساختمان بیمارستان این جمعیت و ایجاد یک بخش پاتولوژی فعال در آنجا و همچنین ایجاد آزمایشگاه سیتولوژی برای کشف زودرس سرطان گردن زهدان زنان «پاپ اسمیر» در همان بیمارستان.

6. تهیه حدود 1000 میکرو فوتوگرافی سیاه و سفید و رنگی برای استفاده در مجموعه پاتولوژی آن بیمارستان.

7. ترتیب کنفرانس های هفتگی بررسی سرطان ها در بیمارستان امید اصفهان و اداره کنفرانس های cpc در دانشکده پزشکی اصفهان.

8. گردآوری مطالعات و بررسی در مورد سرطان در 104 کلاسور که در کتابخانه بیمارستان امید موجود است .

9. شرکت در بسیاری از کنگره ها و کنفرانس های بین المللی در زمینه پاتولوژی و سرطان و ارائه مقاله و یا سخنرانی در آنها ، عضویت در آکادمی بین المللی پاتولوژی و جمعیت بین المللی مبارزه با سرطان ( Iucc) و انجمن پاتولوژیست های ایران.

10. تدوین 40 جلد کتاب از مجموعه پاتولوژی تومورها که 6 جلد آن به چاپ رسیده است .

• پاتولوژی تومورهای ریه
• پاتولوژی تومورهای پروستات
• پاتولوژی تومورهای مثانه
• پاتولوژی تومورهای تیروئید
• پاتولوژی تومورهای کلیه
• پاتولوژی تومورهای استخوان
11. نگارش کتاب « ناهنجاری های مادرزادی قلب» .
12. نگارش کتاب « راهنمای علمی آموزشی پاتولوژی برای دانشجویان پزشکی ».

دیگر کتاب ها و آثار دکتر پرویز دبیری:
1 – ترجمه کتاب های« انسان موجود ناشناخته » و « راه و رسم زندگی » اثر دکتر کارل.
2 – ترجمه کتاب « گلچینی از زندگی حشرات » اثر Fabre .
3 - تالیف کتاب « جهان ، دنیای زنده ، انسان ».
4 – نگارش کتاب « زندگی و آثار بتهون ».
5 – نگارش کتاب « زندگی و آثار موتزارت ».
6 - کتاب نفیس « نگاهی به اصفهان شهر هنر » ، دربرگیرنده عکس های دکتر پرویز دبیری از بناهای تاریخی اصفهان.
7 - کتاب نفیس « حکیم ابوالقاسم فردوسی و شاهنامه ».

--------------------------------------------------------------------

پیوند به تارنمای دکتر پرویز دبیری:
www.drdabiri.com