نام‌آوران ایرانی
پیشتازان دانش و شگردشناسی (تكنولوژی) كمال‌الدین فارسی
- بزرگان
- نمایش از شنبه, 29 مرداد 1390 20:39
- بازدید: 3231
برگرفته از فر ایران
«كمال‌الدین فارسی» فیزیكدان برجسته ایرانی حدود سال 665 قمری ( 645 خورشیدی) در شیراز به دنیا آمد. او از دانشمندان نامدار دانش فیزیك در رشته نور بود و كتابی به نام «تنقیح المناظر» (تنقیح به معنای پاكیزه و خالص كردن) درباره ماهیت نور نوشت.
« كریستیان هویگنس» فیزیكدان برجسته فرانسوی، حدود 377 سال بعد از درگذشت كمال‌الدین فارسی، در فرانسه به دنیا آمد. او از دانشمندان نامدار دانش فیزیك در رشته نور بود و كتابی به نام «فیزیك نور» نوشت.
كمال‌الدین فارسی در كتاب خود درباره‌ی نور چنین نوشته است: «نوری كه از جسم نورانی خارج می‌شود، در اصل از جنس حرارت و آتش است؛ زیرا اگر نور آفتاب را به آیینه مقعر بتابانیم، در یك نقطه جمع می‌شود و هرگاه در آن نقطه، جسم قابل سوختنی باشد، آن را می‌سوزاند.»
چهارصد سال بعد از كمال‌الدین فارسی، هویگنس در كتاب خود در مورد نور، چنین نوشته است: «نور از جنس آتش است و همه می‌دانند كه از شعله آتش، نور به وجود می‌آید. هرگاه نور را بر آیینه مقعر بتابانیم و آن را در یك نقطه متمركز كنیم، نقطه‌ای نورانی تولید می‌شود كه این نقطه نورانی سوزاننده است و حرارتی دارد كه اگر جسم قابل سوختنی را در برابر آن نگهداریم، آن را مانند آتش می‌سوزاند».
« ماكسول» از دانشمندان معروف فیزك و ریاضی است كه در سال 1860 میلادی نظریه خود را به نام «الكترومانیتیك» بعد از تجربه‌هایی به این شرح انتشار داد: «نوری كه ما می‌بینیم، عبارت است از دو بردار الكتریكی و مغناطیسی عمود بر هم و عمود بر شعاع نورانی كه همیشه در حال ارتعاش است. چنین حالتی نور طبیعی را ایجاد می‌كند».
كمال‌الدین فارسی پیش از ماكسول گفته بود: «هرگاه نور به طور مایل از محیطی به محیط شفاف دیگری داخل شود، می‌توان حركت آن را نتیجه دو حركت دانست : یكی حركت در جهت عمودی و حركت دیگر در جهتی كه عمود بر عمود اول است».
كمال‌الدین دانشمندی است كه برای اولین بار در اثبات نظریه‌های خود، از قوانین و قضیه‌های هندسه در فیزیك نور استفاده كرد. این كار در آن زمان بسیار نو بود و در فعالیت‌های علمی ارزش زیادی داشت. علاوه بر این، یكی دیگر از كارهای كمال‌الدین، ساختن تاریكخانه و تاباندن پرتو نور از سوراخ و روزنه بود كه 270 سال بعد، « دكارت » دانشمند فرانسوی آن را تكرار كرد.
كمال‌الدین فارسی اولین كسی بود كه نظریه خطای چشم را شرح داد و برای بهبود خطای چشم، استفاده از عدسی‌های مختلف را پیشنهاد كرد. این نظریه جالب و بی‌نظیر سبب شد كه بعدها در قرن نورده میلادی در اصول عكاسی و ساخت میكروسكوپ‌ها و تلسكوپ‌ها از عدسی‌ها استفاده شود.
اما نكته مهم این است كه در گذشته ترجمه لاتین كتاب « تنقیح المناظر» كمال‌الدین فارسی به كتابخانه‌های اروپا راه یافته است و به دلایلی كه از انصاف به دور است، بسیاری از نظریه‌ها و تجربه‌های كمال‌الدین از كتاب‌ها و زبان دانشمندان غربی سردرآورده است!
