ایران‌بوم

سمنان با ارتفاع متوسط1130 متر از سطح دریا و 216 کیلومتر فاصله تا تهران حد فاصل سه شهر دامغان، گرمسار و مهد‌یشهر واقع است.
‏این شهر در جنوب رشته کوه البرز و شمال دشت کویر در راه تهران به خراسان قرار گرفته است وآب و ‏هوایی خشک و معتدل دارد.
‏ دشت کویر، ریگ جن و تپه‌های حصار در جنوب سمنان از مهم‌ترین ویژگی‌های جغرافیایی این شهرستان ‏به شمار می‌آید. رودخانه فصلی گل رودبار در شمال غرب این شهر و با سرچشمه گرفتن از رشته کوه‌های البرز و گذر از مهدیشهر به دشت کویر می‌ریزد. شهر سمنان، هفت محله معروف قدیمی به‌نام‌های اسفنجان (اسپنژان)، لتیبار، شاهجو، ناسار، زاوغان، ‏کوشمغان و کدیور دارد. ‏

‏* وجه تسمیه
درباره وجه تسمیه یا نام سمنان عقاید و نظر ات گوناگونی است.
برخی بر این باورند که سمنان در اصل «سکنان» منسوب به طوایف سَکَه‌ها است و الف و نون آن نشانه نسبت و مکان است که در واژه‌های گیلان و غیره مشاهده می‌شود.
‏عده‌ای دیگر از اهالی سمنان عقیده دارند که نام قدیم سمنان (سیم لام) بوده که بنای آن به دست دو نفر ازفرزندان نوح(ع) به نام‌های (سیم النبی) و (لام النبی) انجام گرفته که مقبره آنان در کوه‌های شمال شرق سمنان در محلی موسوم به پیغمبران واقع است. بر این اساس کلمه (سیم لام) بر اثر کثرت استعمال به مرور ‏زمان به سمنان تبدیل شده است. برخی نیز بنای اولیه را به 2000سال پیش از میلاد مسیح(ع) به دستور تهمورث دیوبند نسبت داده اند. ‏در آن زمان شهر را به سمینا نامگذاری کرده‌اند که به مرور زمان به سمنان تغییر یافته است.
‏روایت دیگر حاکی از این است که نام قدیم سمنان در زبان محلی «سه مه نان» بوده و منظور ساکنان آن این ‏بوده است که محصولات کشاورزی این منطقه نان و آذوقه اهالی را بیش از سه ماه تأمین نمی‌کند. بعدها به ‏مرور زمان «سه مه نان» به سمنان تغییر یافته است. به هر حال آن چنان که از منابع و کتب تاریخی استنباط ‏می‌شود، سمنان یکی از مناطق کهن و قدیمی ایران است که در درازای تاریخ فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته است.

‏* تاریخچه

در زمان کمبوجیه سمنان مانند پلی سه ایالت ری، خراسان و استرآباد را به هم وصل می‌کرد. در دوره‌های ‏بعدی نیز منطقه سمنان مورد توجه ویژه حکومت‌های مرکزی قرار گرفت و منازعه‌ها و مناقشه‌های متعدد ‏بر سراین منطقه بین قدرتمندان در گرفت. ‏
‏ اشکانیان هم ایران را به 18 ایالت تقسیم کرده بودند که یکی از آنها کمیس یا قومس در نواحی سمنان و ‏دامغان بود. ‏از زمان سلسله طاهریان تا غزنویان نیز سمنان اهمیت خود را حفظ کرد و ازجمله مناطقی بود که شاهد ‏کشمکش‌های بسیار بود. یکی از حکام معروف ایالت کومش در زمان غزنویان امیر اجل بختیار بن محمد ‏معروف به ابوحرب بختیار بود که بانی منار مسجد جامع سمنان و بقعه پیر علمدار کرمان است. ‏

‏* گویش‏
مردم سمنان به زبان سمنانی سخن می‌گویند. زبان سمنانی به علت ویژگی خود مورد توجه دانشمندان و ‏ایرانشناسان بسیار قرار گرفته است. این زبان از زبان‌های ایرانی شاخه شمال غرب است. ایرانشناسان ‏زیادی چون پروفسور کریستن سن، هوتوم سیندلر، ویلهلم لیکر، جرج مورگن و استایرن تحقیقات جامعی ‏درباره زبان سمنانی انجام داده‌اند. همچنین نزدیک‌ترین زبان به زبان راجی، سمنانی است.

‏‏* جاذبه‌های گردشگری

‏این شهر علاوه بر زیبایی‌های طبیعی با توجه به سابقه تاریخی چند هزار ساله آثار باستانی و دیدنی فراوانی دارد که از آن جمله می‌توان به این آثار اشاره کرد:

‏* برج چهل دختران

‏در اواسط خیابان حکیم الهی و بر سر راه شهر به محلات ثلاث برج کهنه و قدیمی ‌و نیمه مخروبه‌ای وجود ‏دارد که برج چهل دختر یا چهل دختران نامیده می‌شود. ‏‏ مردم معتقد این برج را چهل دختر که دست از تعلقات دنیوی کشیده ‏و تارک دنیا شده بودند، با گل و خشت ساخته‌اند. قدر مسلم این است که تاریخ بنای برج یاآتشکده به زمان پیش از اسلام بر می‌گردد. همانطور که از نام کوشمغان و زاوغان که در نزدیکی برج قرار دارد برمی‌آید و با ‏توجه به مقام مغ که پیشوای زرتشتیان بود می‌توان اطمینان داشت که این برج زمانی آتشکده و یکی از اماکن ‏متبرکه زرتشتیان بوده است. این بنا به صورت برج هشت ضلعی است که ارتفاع آن در بعضی قسمت‌ها 10 ‏متر است و در قسمت‌های نسبتا سالم دیگر به 12متر می‌رسد. ‏

‏* مسجد جامع سمنان

‏‏ این مسجد بنایی بسیار کهن و باارزش در سمنان است که در طول زمان تغییرات و تحولات زیادی در آن بوجود آمده است، در آن آثار دوران سلجوقی و تیموری دیده می‌شود. عقیده بر این است که این مسجد در قرن نخست هجری و بر روی خرابه‌های آتشکده بنا شده است.
‏مسجد جامع سمنان در طول تاریخ از نظر مذهبی، فرهنگی و اجتماعی از ارزش و اعتبار زیادی برخوردار بوده است.

‏* مناره مسجد جامع سمنان

‏مناره مسجد جامع سمنان که در زمره زیباترین منارهای تاریخی دوره سلجوقی است، در گوشه شمال ‏شرق مسجد جامع سمنان و در کنار شبستان شرقی واقع شده و به منار مسجد جامع نیز‏ معروف است.
‏ارتفاع منار کنونی از سطح قاعده 20/31 متر و از روی بام 75/25 متر است که به علت وجود شبستان شرقی در پای منار 5/5 متری، قسمت تحتانی آن دیده نمی‌شود. ‏محیط مناره همجوار بام مسجد بیش از 5متر است. در بالای تزیینات آجری زیبای منار، کتیبه‌ای به خط کوفی وجود دارد که نام ابوحرب بختیار و تاریخ بنای منار بر آن نقش بسته است. تاج یا کلاهک منار که به شکل هشت ضلعی است، دارای مقرنس‌های آجری با پشت بغل‌های کوچک کاشیکاری شده به رنگ فیروزه‌‌ای است. در اطراف مأذنه منار، نرده‌های مشبک چوبین زیبایی به رنگ سبز نصب شده است. این مناره دارای 91 پله مارپیچ است که تا اول مأذنه بالا می‌رود و فضای داخل آن از طریق چند منفذ که از خارج نور می‌گیرد، روشن می‌شود.

‏* مسجد سلطانی

‏این مسجد در مرکز شهر سمنان واقع شده و یکی از مهم‌ترین و زیباترین بناهای تاریخی و مهم سمنان است. ‏
مسجد سلطانی دارای چهار در بزرگ ورودی از شمال، جنوب، شرق و شمال غرب است. در شمال غرب به ‏دالان درازی باز می‌شود که در انتهای آن تکیه پهنه است. درهای شمال، جنوب و شرق دارای هشتی دالان و ‏دهلیز هستند. بالای درهای شمالی و شرقی تزیینات مقرنس‌کاری گچی زیبا با دو گوشواره دو طبقه در طرفین ‏با پشت بغل‌های کاشیکاری شده وجود دارد. در هشتی‌های شمالی، جنوبی و شرقی طاق‌های آجری گنبددار با ‏طاقنماهای متعدد با لچکی کاشیکاری شده مشاهده می‌شوند.

‏* بقعه حضرت یحیی بن موسی(ع)‏

‏در گوشه جنوب غرب تکیة معروف پهنه و در انتهای بازار جنوبی سمنان بقعه‌ای با بارگاه رفیع و مجلل به نام حضرت یحیی(ع) وجود دارد. ‏
حضرت یحیی بن موسی(ع) فرزند حضرت موسی بن جعفر(ع) و یکی از مرشدان راه حقیقت بود. ‏ در سال198هجری قمری حضرت علی بن موسی الرضا(ع) برادر خویش حضرت یحیی بن موسی(ع) را ‏در سمنان مامور ارشاد مردم فرمودند.

‏* بقعه حضرت علی بن جعفر(ع)‏

‏این بقعه بامساحت 3500 متر مربع، محل دفن امامزاده جعفر(ع) فرزند امام صادق (ع) است. در قسمت جلو ‏ایوان و پیش فضای آن , یک مهتابی بزرگ واقع شده که با 12پله به حیاط کوچک کنار بقعه راه دارد. ‏

‏* بقاع سیدرضاوسیدعلی اکبر(ع)‏

در قریة لاسجرد و در راه قدیمی عبوری سمنان به تهران بنای امامزاده‌ای مشاهده می‌شود که به نام امامزاده ‏سید رضا و سید علی اکبر(ع) از فرزندان حضرت امام موسی کاظم (ع) مشهور است. نمای امامزاده شامل حرم، گنبد و دو ایوان غربی و شمالی است که متصل به بقعه و بدون هرگونه تزیینات ‏است. نمای خارجی بقعه که تقریبا به شکل مکعب مستطیل است، با گچ سفید شده است و در سمت جنوبی آن راه ‏پله‌های پشت بام امامزاده قرار دارد. ‏
در سمت شرق بقعه نیز دری کوچک وجود دارد که حرم را به ضلع شرقی حیاط متصل می‌کند. حرم به ‏صورت پنج اتاق تودرتو است.

‏* بقعه سی سر‏

این زیارتگاه در جنوب میدان شهید بهشتی شهر سمنان و در کنار خیابان علاء الدوله واقع است.

‏‏* بقعه پیغمبران

‏ این بقعه در 18 کیلومتری شمال شرق سمنان بر فراز کوهی بلند قرار دارد. در باره شجره‌نامه این بقعه ‏‏ اطلاع دقیقی در دست نیست. اما طبق اعتقادات مردم سمنان و همچنین برابر مفاد کتیبه موجود?, صاحبان ‏بقعه از فرزندان نوح پیغمبر(ع) بوده‌اند که به نام‌ها ی سام النبی و لام النبی مشهورند. بارگاه پیغمبران شامل ‏حرم، گنبد، ایوان و صحن است. ‏حرم محوطه چهار گوشه است و در وسط آن?, زیر گنبد و روی قبر , صندوق مشبک چوبین قرار دارد. گنبد ‏مخروطی بقعه یک لایه و بدون پوشش است. ‏

‏* دروازه ارگ سمنان

‏یکی از آثار تاریخی و با ارزش و زیبای سمنان , دروازه ارگ، بازمانده هنر دوران قاجار است که در تقاطع ‏خیابان‌های آیت الله طالقانی و شیخ فضل الله نوری واقع است. ‏
دروازه ارگ در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار و حکومت انوشیروان میرزا ضیاء الدوله فرزند محمد ‏رحیم میرزا پسر دهم عباس میرزا نایب السلطنه که از سال 1399 تا 1305 هجری حاکم ایالت قومس بود بنا شد. ‏این دروازه دو نمای شمالی و جنوبی دارد که نمای شمالی آن به مراتب زیباتر از نمای جنوبی آن است.

‏* حمام ناسار

این حمام در بازار عمومی ‌شهر سمنان و جنوب شرق تکیه ناسار واقع است و قریب 3 قرن قدمت دارد ‏و یکی از بنا‌های دوره صفویه است. این بنا در سال 1118 هجری در زمان شاه عباس به همت حاجی ‏الحرمین آقا ملکی ساخته شد. ‏‏بر بالای سردر کوچک حمام که به وسیله راهرو طویل به سربینه متصل می‌شود، سنگ نبشته‌ای به ابعاد 30 در 20 سانتی متر به رنگ سیاه وجود دارد که نام سازندگان بر روی نوشته شده است.

‏‏ * آب انبار کهنه دژ

آب انبار کهنه دژ واقع در کوچه کهنه دژ محله ناسار بالا، دارای سر در و پشت بغل‌های آجری با تزیینات ‏زیگزاگ شکل است. ‏بر بالای مدخل ورودی این آب انبار که در سال 1325 هجری قمری ساخته شده است، لوحه‌ای به درازای نیم متر و پهنای 30سانتی‌متر به چشم می‌خورد که اشعاری بر آن نقش بسته است ‏.

‏* آب انبار توکلی آب ‏

انبار توکلی در خیابان شهید باهنر سمنان و روبروی مدرسه قرار گرفته و سر در آن آجری است. ‏قسمت بالای این آب انبار و سرتاسر آن با قطاربندی ساده‌ای که به کمک دو رج آجر به طور سه گوش قرار ‏دارند، تزیین شده است. ‏دیوارهای طرفین آب انبار اندکی به جلو متمایل است و در گوشه آن، دو ستون مدور زیبا ساخته شده است. ‏

‏آب انبار دارای 32 پله سنگی به ارتفاع 27 سانتی‌متر است که سقف آن را اتاق گهواره‌ای کوتاه با تزیینات آجری زیگزاگ تشکیل می‌دهد.

‏‏* دارالحکومه

این بنا در جنوب شهر و در میدان ابوذر غفاری (پاچنار) واقع است. بنای دارالحکومه را به دوره فتحعلی شاه ‏قاجار و پیش از زمان حکومت حاجی بهمن میرزا بهاء الدوله پسر فتحعلی شاه در سمنان نسبت می‌دهند. ‏پیش از این که ساختمان ارگ دولتی سمنان در شمال شهر ساخته شود، دارالحکومه سمنان در جنوب شهر و ‏در همین بنا که امروز به خانه کلانتر معروف است، مستقر بود.

*ارگ علاء

ارگ علاء که در 9 کیلومتری جنوب شرق سمنان و کنار جاده سمنان به پایگاه هوایی در بخش علاء واقع ‏است، یکی از آثار تاریخی اواسط قاجاریه به شمار می‌رود و در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده است. ‏
مساحت تقریبی آن 100 مترمربع و دارای 120 مترمربع زیربنا است. ارتفاع این ارگ 5/4 متر است که با اضافه کردن طبقه دوم به حدود 8 متر می‌رسد. بنای ارگ به شکل شش ضلعی و ساختمان آن در دو طبقه ساخته شده است. ‏

* قلعه‌های سارو

‏در 10 کیلومتری شمال شرق سمنان در نقطه‌ای کوهستانی به نام سارو، آثار دو قلعه بسیار محکم و تسخیر ‏ناپذیر به چشم می‌خورد که طرز ساختمان و انتخاب محل بنای آنها قابل توجه و درخور تحقیق است. ‏
این قلعه‌ها در دو طرف کلاته یا مزرعه سارو که چشمه ساری زیبا است واقع شده اند. قلعه شمالی بر اثر ‏گذشت زمان و بروز سوانح طبیعی و خرابکاری افراد گنج یاب تا اندازه‌ای ویران شده و خالی از سکنه است ‏ولی اسکلت محکم آن ابهت ویژه‌ای به منطقه بخشیده است.

‏‏* قلعه کوشمغان

در 3 کیلومتری غرب سمنان سه محله وجود دارد که به نام‌های کوشمغان، زاواغان و کدیور ‏خوانده می‌شوند و مجموع این سه محله را نیز محلات ثلاث می‌نامند. با توجه به آثار موجود، این محله‌ها از ‏محله‌های بسیار کهن سمنان محسوب می‌شوند. نام اصلی کوشمغان کوشک مغان بود که بر اثر کثرت استعمال ‏کوشمغان شده است. در این محله قلعه قدیمی ‌ویرانی وجود دارد که در گذشته خندقی نیز در اطراف آن وجود ‏داشت و مردم با استفاده از تخته پل وارد قلعه می‌شدند. در قلعه که از گذشته باقی مانده یکپارچه از سنگ ‏است.

‏* قلعه پاچنار
‏در جنوب غرب میدان ابوذر و در محله اسفنجان سمنان آثار دو قلعه پر ابهت و قدیمی ‌به چشم می‌خورد که به ‏قلعه‌های پاچنار معروف هستند. این قلعه‌ها به صورت دژهای دوران باستان ساخته شده بودند و از زمره ‏قلعه‌های بسیار مهم نظامی ‌و دفاعی شهرستان به شمار می‌رفتند. بعضی‌ها قدمت و تاریخ بنای این قلعه‌ها را به ‏دوران طاهریان نسبت می‌دهند.

‏* شکارگاه ملاده (خانه ابراهیم خان)

‏در روستای سرسبز و خوش آب و هوای ملاده (حدود 70 کیلومتری شمال سمنان) دو عمارت بزرگ و باستانی و زیبا وجود دارد که در دو سمت شرق و غرب به فاصله حدود 50متر به موازات یکدیگر قرار ‏گرفته اند. مصالح اصلی بنا، خشت و آجر و نمای آن آجر و گچ است. هر یک از این دو ساختمان دو ‏طبقه، دارای تعداد زیادی اتاق و راهرو مربوط به اتاق‌ها است. معماری این ساختمان‌ها بسیار زیباست. ‏

‏*کاروانسرای شاه عباسی سمنان

‏در خیابان استاد مطهری سمنان کاروانسرایی از دوره صفویه معروف به رباط شاه عباسی موجود است که به ‏فرم چهار پلانی ساخته شده است. حیاط کاروانسرا مستطیل شکل به طول 30/32متر و عرض 5/26 متر ‏است. دو ضلع شمالی و جنوبی رباط دارای دو ایوان هم اندازه و مشابه با قوس جناغی است و در طرفین هر ‏ایوان شش ایوان کوچک با قوس‌های جناغی به چشم می‌خورد که به اندازه نیم متر از سطح حیاط بلندتر است.

‏* کاروانسرای شاه سلیمانی آهوان

‏این کاروانسرا که در روستای آهوان، در 42 کیلومتری شرق سمنان واقع است، در سالِ 1097 هجری ‏قمری در زمان شاه سلیمان صفوی، برای استراحت زائران بارگاه امام هشتم(ع)، که از سمنان و آهوان به مشهد ‏مقدس، مشرف می‌شدند، ساخته شد. اما به غلط، کاروانسرای شاه عباسی نام گرفت. ‏‏ کاروانسرای شاه سلیمانی آهوان، دارای حیاط وسیع مستطیل شکل، به طول 40 متر و عرض 32 متر، و چهار ایوانی است و جمعا در اطراف حیاط 24 اتاق ساخته شده است.

* کاروانسرای شاه عباسی لاسگرد

‏در 36 کیلومتری سمنان و در قریه لاسگرد کاروانسرای آجری بسیار بزرگی از بنا‌های زمان شاه عباس اول ‏صفوی قرار دارد. این کاروانسرا که در سمت جاده سمنان به تهران واقع شده دو ایوانی است و حیاطی وسیع ‏دارد. طول حیاط از شمال به جنوب 36 متر و عرض آن از شرق به غرب 5/31 متر است که اطراف آنرا ‏24حجره احاطه کرده است که حجره‌ها با کمی ‌اختلاف قرینه یکدیگرند. ‏‏ دو ایوان بزرگ در غرب و شرق رباط ساخته شده است که با درگاه کوتاه و چند پله به دالان‌های چهار گانه پشت مربوط می‌شود. سقف این ایوان طاق ضربی بزرگی است که تزیینات مربع شکل تودرتو دارد.
‏* مقبره پیرنجم الدین
‏این مقبره منسوب به پیر نجم الدین دادبخش یا تاج بخش در گورستانی به همین نام در سمنان واقع است از ‏شجره نامه مدفون این آرامگاه اطلاع صحیحی در دست نیست، ولی عده‌ای وی را یکی از سرداران ملی ‏سمنان در حمله مغول می‌دانند. مقبره پیر نجم الدین شامل ایوان، حرم و گنبد ‏است و به علت این که قبلا در وسط گورستان قرار داشته و حالا در خیابان است، صحن ندارد.

‏*آرامگاه حکیم الهی

‏آرامگاه این حکیم در نزدیکی میدان امام سمنان و در کنار خیابان حکیم الهی مقابل دبیرستان دهخدا ‏واقع شده و مدفن یکی از چهره‌های تابناک فلسفه و حکمت و یکی از مفاخر گرانمایه سمنان است. بنای آرامگاه را ایوان و چند سالن و اتاق تودرتو تشکیل می‌دهد. بر پیشانی ایوان که مشرف به خیابان است و ‏حدود 5 متـر ارتفاع دارد، کتیبه‌ای از جنس کاشی قرار گرفته است. حکیم الهی رمضان 1243 مـتـولـد ‏و ربـیـع‌الاول 1323 هجری قمری فوت کرد. این آرامگاه با تلاش فرزندش حاج عبدالجواد الهی در سال 1321 شمسی بنا شد.

‏ * جاذبه‌های طبیعی
‏
‏ * چشمه‌های آب مراد آب قولنج آبگرم و آبسرد
مجموعه این چشمه‌های معدنی آبگرم در بخش مهدیشهر و در شمال غرب سمنان به فاصله 21 کیلومتری ‏این شهر قرار دارد. اطراف این چشمه‌ها را ارتفاعات در بر گرفته است. آب چشمه‌ها از دسته آب‌های کلروره ‏سولفاته کلسیک و گوگردی است و در درمان بیماری‌های صفراوی کلیه، کبد، نقرس و روماتیسم و درد ‏مفاصل موثر است.

‏* چشمه معدنی نمک دره
‏چشمه نمک دره یکی دیگر از چشمه‌هایی است که در6 کیلومتری جنوب شهر سرخه و در کنار روستای ‏بیابانک قرار دارد. آب این چشمه از گنبدهای نمکی جاری است و مردم برای استفاده از آب آن در چاله‌هایی ‏که اطراف آنرا لایه‌های ضخیم نمک پوشانده است. استحمام می‌کنند. میزان غلظت نمک آن به حدی است که ‏به هیچ عنوان نمی‌توان سر را زیر آب برد. مردم معتقدند که آب چشمه نمک دره برای درمان دردکمر ‏و دردپا مفید است. ‏

* چشمه امامزاده شاهزاده محمدزید(ع)

‏این چشمه در 56 کیلومتری شمال غرب سمنان و در آبادی امامزاده شاهزاده محمد زید(ع) واقع است و ‏آب آن بیشتر در فصل‌های بهار و تابستان به مصرف کشاورزی می‌رسد. ساکنان شهرستان سمنان به ویژه ‏شهرسرخه در فصل تابستان برای گذراندن اوقات فراغت و زیارت بقعه متبرکه امامزاده شاهزاده محمد زید(ع) برای چند روزی هم که شده چادرهایی را در اطراف چشمه برپا می‌کنند و از طبیعت زیبا و هوای ‏مطبوع و معتدل آن بهره می‌برند.

* چشمه امامزاده عبدالله(ع)

‏این چشمه در قسمت شمالی روستای امامزاده عبدالله(ع) در شمال غرب شهر سمنان به فاصله 61 کیلومتری ‏آن قرار دارد. ‏‏56 کیلومتر از این جاده آسفالته و 7 کیلومتر آن خاکی است. شش چشمه در دره این روستا وجود ‏دارد که مجموعا 70-60 لیتر در ثانیه آبدهی دارند. این منطقه کوهستانی دارای آب و هوای سرد در زمستان ‏و معتدل در تابستان است. آب چشمه‌ها پس از خروج در بستر رودخانه جاری می‌شود و کمتر مورد استفاده ‏کشاورزی قرار می‌گیرد. از مهمترین قابلیت‌های جهانگردی این منطقه می‌توان از چشم انداز دل انگیزو آب ‏و هوای معتدل و مطبوع آن در فصل تابستان و فضاهای طبیعی و زیبای چشمه‌ها نام برد.

* صنعت

شهر سمنان از دیرباز از شهرهای صنعتی ایران بوده است و درحال حاضر با داشتن چندین شهرک و ناحیه ‏صنعتی در نزدیکی خود یکی از قطب‌های صنعتی کشور و سرمایه گذاری بخش خصوصی به شمار ‏می‌رود. ‏
‏ در سال 1387 صنعت سمنان 58 درصد از سهم صادرات استان سمنان به خارج از کشور را به خود ‏اختصاص داده بود. در شش شهرک و ناحیه صنعتی واقع در شهرک‌های صنعتی اطراف سمنان بیش از 500 ‏واحد تولیدی صنعتی در حال بهره برداری و نزدیک به 1000 واحد مستقرهستند.

‏‏* صنایع دستی

از جمله ساخته‌های هنری این شهر که توانمندی و پیشینه صادرات نیز دارد می‌توان به سفال و سرامیک ‏اشاره کرد.
دستباف‌های این منطقه شامل پرده‌های سنتی و هنری و حوله و شال گردن، پارچه‌های پشمی و‏ پارچه‌های متقال زیر ساخت قلمکار است. ‏گلیم، قالی، جاجیم، چادر شب، پلاس و چوقا (چوخا)که عمدتاً توسط روستائیان و عشایر تولید می‌شود، از ‏دیگر صنایع دستباف مردم استان و شهرستان است.