گردشگری
ایران‌گردی - سیراف
- گردشگری
- نمایش از جمعه, 16 اسفند 1392 08:24
- بازدید: 3925
برگرفته از روزنامه اطلاعات، شماره 25826، چهارشنبه 14 اسفند 1392
شهر باستانی سیراف (صورت کهن‌تر: سیراب) واقع در بخش مرکزی شهرستان کنگان در استان بوشهر، یکی از آثار تاریخی و از نقاط دیدنی جنوب کشور و از قدیمی‌ترین بنادر ایران است که زمانی رونق فراوانی داشت. این شهر باستانی معماری خاصی دارد که بسیار شبیه به ماسوله در شمال کشور است؛ بندری که در آن عهدبیش از سیصدهزار نفر جمعیت داشت و بندری بین‌المللی بود که پیروان مذاهب گوناگونی همچون: زرتشتی، مسیحی، مانوی، یهودی، بودایی و اقوامی همچون: رومی، یونانی و چینی در آن زندگی می کردند. گورستانهای بازمانده از پیروان دینهای گوناگون در این شهر باستان نشان‌دهندة این امر است.
سیراف پررونق‌ترین بندر کشور بود و روابط تجاری زیادی با روم و یونان در اروپا و ماداگاسکار در آفریقا، تا کانتونِ چین در آسیا در دوره‌های ساسانی و اسلامی داشت. سفالهای بازمانده با نقشهای گوناگون، پارچه‌ها و زیورآلات، معماریهای گچی و اتاقهای آذین شده به آثار هنری و ساختمانهای دو سه طبقه بخشی از میراث به جا مانده از آن تمدن است؛ اما زمین لرزة هفت‌روزة سال 367ق مدفون شدن کامل این بندر را در پی داشت.
بازمانده‌های تاریخی
بازمانده‌های این شهر باستانی در نزدیکی بندر سیراف کنونی دیده می‌شود. سیراف زمانی از بندرهای اصلی ایران و محل پهلوگیری کشتی‌های بزرگ بود. بازرگانان سیرافی به دوردستهای آسیا و آفریقا سفر دریایی می‌کردند. آنچه از سیراف بازمانده، حفره‌های سنگی کنده شده بر شیب پشته‌های سنگی است که گویا بعد از اسلام به عنوان قبر نیز استفاده شده‌اند. همین طور سنگچین‌ها، چاهها، سنگفرشها و غارهایی شبیه آتشگاه در دل کوهها به جا مانده است.
دخمه های باستانی
در ارتفاعات مشرف بر دامنه کوههای شمالی سیراف، دخمه‌های باستانی وجود دارد که امروزه از آن به عنوان قبور سنگی یاد می‌شود؛ اما آنها در آغاز حوضچه‌های استحصال آب باران بوده‌اند که هم برای استفاده از آب به کار می‌رفته و هم برای تزریق به سفره‌های زیرزمینی جهت تقویت آبخوانهای منطقه و امکان برداشت در پایین‌دست از طریق حفر چاه.
بیشتر حوضچه‌ها مستطیلی و در جهت شیب است. برخی از آنها سرریز دارد، به طوری که پس از پرشدن، آبش مستقیماً به حوضچه زیرین می‌ریزد. در بخش پایانی برخی از این مجموعه حوضچه‌های دامنه‌ای، سرریز آخرین حوضچه به یک آبراه دست‌ساز ختم می‌شود که احتمالاً برای آبیاری مزارع استفاده می‌شده است. لزوم استفاده بهینه از نزولات جوی جهت تقویت سفره‌های آب زیرزمینی به حدی بوده که حتی در دامنه پایین کوه نیز حوضچه‌هایی حفر شده. کوچکی این گودالها به گونه‌ای است که نمی‌تواند قبر باشد.
قبرهای سنگی
به احتمال زیاد می‌توان گفت که گودالهای مذکور در آغاز به منظور جمع‌آوری آب ایجاد شده و بعدها توسط افرادی (احتمالاً متنفذ و متمول و شاید پس از وقوع حوادث غیرمترقبه همچون زلزله و یا بیماریهای فراگیر و نیاز به دفن سریع مردگان) مورد استفاده قرار گرفته است. وجود لایه‌ای از قشر نفوذ ناپذیر ساروج درون حوضچه‌ها، روشنگر روش تأمین آب در شهر باستانی سیراف است.
مسجد امام حسن(ع)
بهترین بنای عمومی سیراف، مسجد جامع آن است که احتمالاً پس از سال 188ق، بر ویرانه‌های یک دژ ساسانی بنا گردیده. این تاریخ را کشف سکه‌هایی با تاریخ ضرب همین سال تاًیید می کند. مسجد نخستین صحنی مربع و در سه سو دارای رواقهایی با ستونهای مدور بوده.کشف پایه تک منارة این مسجد، آن را در رده کهن‌ترین مساجد دارای مناره در سرزمینهای اسلامی قرار می‌دهد. پس از زلزله ، دگرگونیهایی در بنای مسجد پدید آمد. بندر دست کم دو مسجد دیگر نیز داشته و مسجد بزرگ از سه جهت به بازار محصور می‌شده. همه مساجد سیراف براساس دو نمونه اصلی طرح شده‌اند:
الف) مسجد تک‌حجره‌ای با فضای واحد مرکزی که به صورت متصل به یکی از خانه‌ها و یا در کنار مجتمعی در بازار ساخته شده است.
ب) مسجد جمعه از گردآمدن حجره‌های ساده دورادور حیاط مرکزی به وجود آمده و چهارگوش است. فضاهای این مجموعه عبارتند از حجره‌های باز و با اندازه‌های تقریباً یکسان که در چهارسوی حیاط تکرار شده‌اند. مسجد سیراف ساده‌ترین نمونه مسجد جمعه است با سه عنصر اصلی: محراب و منبر و منار.
عمارت شیخ جبار نصوری
این قلعه بر روی تپه‌ای بلند و مشرف به دریا بنا شده و دو حیاط اندرونی وبیرونی ویک شاه‌نشین دارد و در اوایل دوره قاجاریه ساخته شده است. هجده تصویر بسیار زیبا از مجالس شاهنامه، زینت‌بخش ایوان غربی این بنای 200 سالة گچبری شده است.
