یافته‌های باستان شناسی
آرامگاهای هخامنشی رنگی بودهاند
- يافته‌هاي باستان شناسي
- نمایش از دوشنبه, 21 شهریور 1390 09:24
- بازدید: 4568
برگرفته از فر ایران
حسن ظهوری
برداشت رسوب از رویه آرامگاه شاهنشاهان هخامنشی در نقش رستم به ویژه آرامگاه داریوش، پرده از راز رنگی بودن این آرامگاهها برداشت و شوند (موجب) شگفتی باستانشناسان شد. در این بافت تازه، تصویری جدید از رنگهای به کار رفته در نقش برجسته داریوش نمایان شد. این در حالی است که در صورت گذر راهآهن از کنار نقش رسم احتمال ریزش این رنگها وجود دارد.
محمدتقی عطایی، باستانشناس و کارشناس پیشین بنیاد پژوهشی پارسه و پاسارگاد گفت:
در سال 1382 زمانی که کارشناسان بازسازی پوستههای آهکی ناشی از بارش باران و شرهی آب را از روی آرامگاه شاهان هخامنشی، به ویژه داریوش بزرگ برمیداشتند فهمیدند که همه‌ی رویه آرامگاه داریوش و شاید دیگر شاهان هخامنشی دفن شده در نقش رستم رنگی بوده است.
این بازسازیها به دست «حسن راه ساز» از بنیاد پژوهشی پارسه و پاساردگاد و در پایاننامهای به قلم «مجید ایاسی» انجام میگرفته است.
عطایی افزود:
زمانی که هیات بازسازی متوجه این رنگها میشوند کار با حساسیت بیشتری پیش میرود تا آن جا که بخشهای زیادی از این فضاهای رنگی با حجم بسیار گستردهی رنگ نمایان میشود.
اما در همان زمان، مستندنگاری کاملی که شایسته چنین کشفی باشد انجام نگرفت و به همین سبب، خبر بافت این رنگها تا امروز به جا مانده و هنوز تازه است.
وی دربارهی رنگهای به کار رفته در نقش رستم گفت:
درون تمام نوشتهها میخی با رنگ لاجورد پر شده است و بیش‌تر نقش برجستهها به ویژه نقش برجسته داریوش و خود آرامگاه همه رنگی بوده است... مثلا ریش و سبیل داریوش لاجوردی رنگ است. پیش از این ما دربارهی استفاده از رنگ لاجورد در نقش برجستههای هخامنشی به ویژه داریوش خبر داشتیم.
تخت جمشید به جای آن که از رنگ لاجورد برای آرایش ریش نقش برجسته داریوش سود جسته شود، تمام ریش را از لاجورد ساخته بودند که به شوند(سبب) غارت مقدونیها خالی مانده است...
موی داریوش در نقش برجسته آرامگاهش در «نقش رستم» سیاه رنگ است. داخل چشم قرمز رنگ بوده و پیرامون چشم و پلکها با سرمه سیاه رنگی کشیده شدهاند. لب و کفشها قرمز رنگ هستند و لباسها رنگهای گوناگونی دارند.
وی با بیان این که حتا برخی عناصر تختجمشید نیز به گونه رنگی در نقش رستم نمایان است، گفت:
برخی عناصر ساختمان سازی تخت جمشید مانند تیرهای سقف یا نمای ایوانها که اکنون اثری از آن‌ها وجود ندارد، به خوبی در نقش رستم نمایان است. از آنجایی که آرامٌگاه داریوش از روی ایوانهای تختجمشید، نمونهبرداری شده است میتوان با شناسایی رنگهای به کار رفته در این آرامگاه، کماوبیش شکل راستین ایوانهای تختجمشید را روی کاغذ، به گونهی رنگی بازسازی کرد...
رنگهای به کار رفته در آرامگاه نقش رستم نشان میدهد که دو سوی تیرهای نگهدارندهی سقف که به دو سر گاو رسیدهاند رنگی هستند. تیرها دارای چلیپای قرمز رنگی هستند که درون کادرهای لاجوردی قرار گرفتهاند. با بازسازی این رنگها میتوان نمایی از ایوانهای تختجمشید را بازسازی کرد و حتا میتوان فهمید که تختجمشید چه شکلی بوده است.
پیش از این نیز در کاوشهای دره بلاغی نیز روشن شده بود که دیوارهای خشتی اندود سبز رنگ داشتهاند که احتمالا در تختجمشید نیز از این رنگها استفاده میشده است.
عطایی با بیان این موضوع که اکنون رنگها از پایداری کمی روی سنگ برخوردار هستند و ویژگیهای جوی یا لرزه میتواند موجب ویرانی آن‌ها شود گفت:
از دید حفاظتی این رنگها خیلی سست هستند. زیرا تنها مادههایی معدنیاند که روی سنگ مالیده شدهاند.
