دیده‌بان خلیج فارس
خلیج‌فارس در حال خفه شدن است
- ديده بان خليج فارس
- نمایش از دوشنبه, 18 خرداد 1394 09:40
عضو هیئت علمی پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان گفت: پساب‌های خانگی، کشاورزی و شرایط نامطلوب رودخانه‌ها، تغییرات بیش از حد و نامطلوب از منابع زنده و غیرزنده دریائی، حمل و نقل و تردد دریائی، خطوط لوله نفت، وقوع چند جنگ منطقه‌ای و به آتش کشیده شدن چاه‌های نفت منطقه و موارد بسیار متعدد دیگر شرایط زیست‌محیطی منطقه خلیج‌فارس و دریای عمان را به حد غیرقابل قبولی تنزل داده است.
دکتر سعید تمدنی در گفت‌وگو با ایسنا، افزود: منطقه خلیج‌فارس و دریای عمان به لحاظ اهمیت استراتژیک و وجود بیش از ۶۵ درصد از کل نفت جهان و ۳۴ درصد از گاز جهان و صادرات روزانه ۲۵ میلیون بشکه نفت که حدود ۲۱ میلیون بشکه آن توسط نفتکش‌های غول‌پیکر و از طریق دریا حمل می‌شود، همواره از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است، با توجه به وجود هشت کشور ساحلی موجود در کنار این دریاها و استقرار فعالیت‌های مختلف این کشورها در حاشیه دریا و یا در داخل آن، موجب شده که بررسی این منطقه با لحاظ کردن این کشورها مدنظر قرار گیرد.
تمدنی با اشاره چالش‌های زیست‌محیطی در خلیج‌فارس و دریای عمان تاکید کرد: وضعیت محیط ساحلی و دریائی در تمامی مناطق متأثر از فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و شرایط امنیتی در جوامع انسانی است. لذا نگاهی اجمالی به این فعالیت‌ها و عواقب مخرب ناشی از این فعالیت‌ها می‌تواند تصویر روشنی از شرایط محیطی و زیستی آن منطقه ارائه دهد.
وی با اشاره به ورود انواع آلاینده‌های ناشی از توسعه صنعتی که مهم‌ترین آن مربوط به فعالیت‌های نفت، گاز و پتروشیمی و سایر صنایع در منطقه است، افزود: پساب‌های خانگی، کشاورزی و شرایط نامطلوب رودخانه‌ها، تغییرات بیش از حد و نامطلوب از منابع زنده و غیرزنده دریائی، حمل و نقل و تردد دریائی، خطوط لوله نفت، وقوع چند جنگ منطقه‌ای و به آتش کشیده شدن چاه‌های نفت منطقه و موارد بسیار متعدد دیگر که شرایط زیست‌محیطی منطقه خلیج‌فارس و دریای عمان را به حد غیرقابل قبولی تنزل داده، زنگ‌های خطر را در این منطقه به صدا درآورده است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان اضافه کرد: با توجه به حجم وسیع آلودگی و تخریب در این حوزه، می‌توان اهم فعالیت‌های منطقه مذکور را که موجبات تخریب اکوسیستم خلیج‌فارس و دریای عمان را فراهم آورده، بررسی کرد.
وی خاطرنشان کرد: فعالیت‌ها و ساختارهای اقتصادی و اجتماعی تأثیرگذار در منطقه، آلوده‌کننده‌های اصلی محیط دریائی و سوانح عمده و وقایع موردی، به دلیل اهمیت آن به‌صورت مجزا قابل بررسی است.
تمدنی گفت: به دلیل حضور هشت کشور منطقه راپمی و تردد دائمی شناورها در منطقه، ایجاد شرایط مناسب زیستی برای آبزیان و اکوسیستمی مناسب برای آنان نیازمند عزم و اراده عمومی این کشورهاست که متأسفانه این خواست و اراده به‌صورت مناسبی در گذشته وجود نداشته است.
این کارشناس ژنتیک و بیوتکنولوژی آبزیان، به آلودگی‌های ناشی از صنایع عمده پیرامون خلیج فارس و دریای عمان اشاره کرد و گفت: وجود صنایع تولید اوره گرانول و هم‌چنین آلومینیوم با خلوص بالا در کشور بحرین که ضایعات این صنایع، شامل مقادیر زیادی از گازها، مایعات و جامدات است، هم‌چنین پالایشگاه‌های مختلف در کشورمان، با تولیدات بالا و آلاینده‌های تولید شده از این فعالیت‌ها، وجود برخی مجتمع‌های بزرگ صنایع در ۵ منطقه صنعتی و ۵ شهر واقع در حوزه کارون، شامل صنایع سلولزی، کارخانه‌های پتروشیمی و شیمیائی، صنایع غذائی، صنایع فولاد، پالایشگاه‌های نفت در کشور کویت که حدود ۴۵ درصد از کل تولید نفت را به خود اختصاص داده و آلودگی‌های ناشی از این تولیدات بوده است.
تمدنی ادامه داد: وجود پالایشگاه نفت در کشور قطر که علاوه بر تصفیه نفت و مشتقات آن، کارخانه‌های تولید آمونیاک و اوره، تولید اتیلن، پلی‌اتیلن و گوگرد از سایر تولیدات کارخانه‌های موجود در این کشور، تولیدات نفت در کشور عربستان سعودی و هم‌چنین وجود صنایع پتروشیمی با تولیدات مختلف نظیر، متانول، اتانول، کلرور ایتلن، اتیل بنزن، استیرن، کلر، سود سوزآور، فرمالدئید، گلیکول و وجود پالایشگاه نفت در امارات متحده عربی و تولیدات مربوط به آن که حدود ۱۲ درصد تولیدات نفت این کشور را شامل می‌شود از موارد آلاینده منطقه خلیج فارس و دریایی عمان هستند.
عضو هیئت علمی پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان افزود: هم‌چنین وجود ۶۸ کارخانه آب شیرین‌کن و برق در طول خط کرانه محدوده دریائی راپمی، که حجم بالائی از تولیدات در سطح جهان را به خود اختصاص داده و آب شور گرم تولید شده توسط کارخانه‌های مذکور و بازگشت آن به دریا موجب تغییر خصوصیات فیزیکی آب دریا خصوصاً حرارت و شوری آن می‌شود که موجب بروز آشفتگی در موازنه اکوسیستم دریائی شده و منابع زنده آن را در محدوده‌ای از محل آلودگی در معرض نابودی قرار می‌دهد.
وی به پسماندهای صنعتی مایع کارخانه‌جات پیرامون منطقه اشاره و تاکید کرد: طبق گزارش‌های موجود کارخانه‌های تولید برق و آب شیرین‌کن، حدود ۴۸ درصد پساب خود را وارد دریا کرده و عامل اصلی تولید بار(COD,BOD,SS) مواد جامد معلق در محیط دریا هستند.
تمدنی اضافه کرد: هم‌چنین پالایشگاه‌های تصفیه نفت خام با ۲۸ درصد از مجموع کل بار آلودگی ورودی به دریا در رتبه بعدی قرار داشته و سهم عمده‌ای را در تولید آلاینده‌ها COD، نفت و فلزات هستند. سهم صنایع پتروشیمی فقط معادل ۱۹ درصد و سایر صنایع ۵ درصد کل تخلیه آلاینده‌ها به دریا را به‌عهده دارند.
این کارشناس ژنتیک و بیوتکنولوژی آبزیان افزود: علاوه بر موارد یاد شده وجود سایر صنایع و فعالیت‌ها در خشکی و ورود پسماندهای آنها به محیط دریا شرایط را بحرانی‌تر از آن‌چه که به نظر می‌رسد، نشان می‌دهد. آلودگی‌های ناشی از صنایع کودهای شیمیائی، پتروشیمی، تولید گاز و مواد سوختی، مزارع کشاورزی و صنایع دامی، ساخت و ساز مسکن و جزایر مصنوعی، کشتارگاه‌ها، کاغذسازی، صنعت لبنیات، صنایع آلومینیوم، فولاد، آهن، سیمان، پسماندهای نخاله‌های پلاستیکی و سیلت، دفن زباله‌های شهری و یا پساب حاصله از آنها، تماماً پسماندهای مضر و خطرناکی را تولید و وارد دریا می‌کنند که میزان آنها در طول سال به چندین میلیون تن می‌رسد که بدون شک دریای عمان و خلیج‌فارس توان دریافت، تجزیه و تصفیه این مقدار از مواد مختلف از آلاینده‌ها را در خود نخواهد داشت.
