ایران‌بوم

خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گروه میراث فرهنگی ـ در حالی که نمایندگان 20 کشور باستانی جهان در مصر گردهم می‌آیند تا طی برگزاری همایشی با هم متحد شده و آثار تاریخی و باستانی خود را از موزه‌ها و گالری‌ها کشورهای دیگر پس بگیرند، هیچ نماینده‌ای از کشور ایران در این همایش بین‌المللی حضور ندارد. پیش از این کشور ایران تلاش‌های جدی را در جهت پس گرفتن آثار تاریخی خود آغاز کرده بود.

به گزارش CHN همایش بین‌المللی اتحاد کشورهای باستانی در جهت پس گرفتن آثار تاریخی خود، به زودی در مصر آغاز می‌شود. این در حالی است که ایران در این همایش حضور ندارد، ولی آثار زیادی از میراث فرهنگی ایران تا کنون در موزه‌های بزرگ دنیا به نمایش گذاشته شده و یا در گالری‌ها فروخته شده است.

«امید غنمی»، مدیر دفتر حقوقی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری درباره عدم حضور ایران در همایش بین‌المللی مصر به CHN گفت: «از برگزاری این همایش اطلاعی ندارم و حتی دعوت‌نامه‌ای نیز دریافت نکرده‌ایم. از سوی دیگر برنامه‌های این همایش نیز برای ما ارسال نشده است.»

ماجرا استرداد اموال تاریخی ایران، طی 5 سال گذشته بخشی از اخبار مهم میراث فرهنگی جهان محسوب می‌شده و تا کنون تلاش‌هایی دراین‌باره انجام شده است. از جمله این اخبار مهم می‌توان به تلاش‌های ایران در جهت بازگرداندن الواح گلی تخت‌ جمشید در دانشگاه شیکاگو آمریکا و همچنین آثار غارت شده جیرفت اشاره کرد.

پیش از این دادگاه فدرال ایالت "ایلی نوی" آمریکا در روز هفتم تیر ماه سال 1385 حکم داد که آثار تاریخی متعلق به دولت ایران که در دانشگاه شیکاگو در ایالت ایلی نوی به امانت گذاشته شده حراج شود تا از درآمد حاصله به خانواده‌های پنج شهروند آمریکایی که نه سال پیش در انفجاری در بیت المقدس جان باختند غرامت پرداخت شود.

این حکم که پس از پیگیری دولت ایران از درجه اعتبار ساقط شد، واکنش‌های متعدد بین‌اللملی به همراه داشت و بسیاری از باستان‌شناسان بزرگ دنیا نسبت به آن اعتراض کردند. هرچند پس از آن دولت ایران تلاش‌هایی در جهت بازگرداندن این آثار انجام داد ولی هنوز این الواح گلی در دانشگاه شیکاگو نگهداری می‌شوند.

این الواح گلی پیش از انقلاب و در پی کاوش‌های باستان‌شناسی در برج و باروی تخت جمشید کشف شده و در همان زمان طی قراردادی با حکومت وقت ایران، به طور امانت و برای مطالعه از کشور خارج شد و تا کنون به ایران بازگردانده نشده‌اند.

البته ماجرای بازگرداندن آثار تاریخی ایران به کشور به همین الواح محدود نمی‌شود و فروخته شدن سر سرباز هخامنشی در یکی از گالری‌های انگلستان یکی دیگر از ماجراهاست.

سنگ برجسته سر سرباز هخامنشی پس از كشف مجموعه تخت جمشید از سوی گروه پژوهشی هرتزفلد، در تاریخ نامعلوم توسط سارق یا سارقینی از کشور خارج شد. از‌آن زمان تا 20 آوریل 2005 هیچگونه اطلاعی از سرنوشت این سنگ در دست نبود. در این تاریخ خبر حراج قطعه سنگ موصوف از سوی مؤسسه كریستبز لندن منتشر شد که بلافاصله پس از انتشار خبر حراج سازمان میراث فرهنگی برای توقیف حراج و درخواست استرداد آن به ایران و تخت‌جمشید (محلی كه در آن خلق شده و بدان تعلق داشت) تلاش‌هایی را آغاز كرد. اما در تاریخ 29 مارس 2007 دادگاه لندن حكم به نفع دارنده فعلی اثر صادر كرد.

در این میان می‌توان به تلاش‌هایی در جهت بازگرداندن آثار به سرقت رفته جیرفت در طی حفاری‌های غیرمجاز و قاچاق اشیاء باستانی نیز اشاره کرد که البته بخشی از آثار خارج شده دوباره بازگردانده شد.

با این‌حال کشور ایران در همایشی که به اتحاد میان کشورهای دارای سابقه تاریخی برای بازگرداندن آثار تاریخی خود منجر می‌شود شرکت نکرده است و به نظر می‌رسد که تا این لحظه از ایران دعوت به عمل نیامده است.

زهی هواس که پیش از این نام آن را هنگامی که خبر کشف خیال‌پردازانه سربازان کمبوجیه را تکذیب می‌کرد شنیده بودیم، در همایش اتحاد کشورهای باستانی در مصر گفته است که "دولت هایی که می‌گویند آثار هنری و باستانی آن‌ها به سرقت رفته و در کشورهای خارجی است باید متحد شوند و میرات به سرقت رفته خود را بازپس بگیرند."

همچنین از وزرای فرهنگ و مسئولان مربوط به میراث فرهنگی کشورهای باستانی شرکت کننده در این همایش خواسته شده تا فهرستی از آثار به سرقت رفته خود تهیه کرده و به دبیرخانه این همایش بدهند.

در میان این کشورها نام چین، ایتالیا، یونان، پرو، و لیبی دیده می‌شود. همچنین گفته می‌شود که در مجموع 20 کشور در این همایش شرکت کرده و با هم متحد می‌شوند.

شرکت کنندگان در این همایش از یونسکو خواسته اند معاهده جدیدی درباره ممنوعیت مالکیت آثار باستانی توسط کشورهای دیگر وضع کند. در حال حاضر موزه‌ها و گالری‌ها بهترین خریدار آثار تاریخی هستند و گفته می‌شود که اگر این مراکز دست از خرید آثار تاریخی بردارند، دزدی هم کمتر می‌شود.

در سال‌های اخیر، مقامات مصری برای بازپس گرفتن آثار باستانی سرزمین خود قدم‌های موثری برداشته‌اند؛ تا جایی که مسوولان موزه لوور سرانجام بخش‌هایی از دیوارنگاره‌ای متعلق به یک قبر کهن را به مصر پس فرستادند. از سوی دیگر مصر درصدد پس گرفتن سنگ "رزتاست" که بیش از 200 سال است در موزه بریتانیا قرار دارد. این کشور خواهان بازپس گیری نیم تنه 3400ساله "نفرتیتی" که در موزه برلین نمایش داده می‌شود نیز هست.

در حال حاضر یونان نیز می‌خواهد از موزه بریتانیا "سنگ‌های مرمر" پارتنون را باز پس بگیرد و پرو در تکاپوی پس گرفتن گنجینه "اینکا" از دانشگاه ییل در ایالات متحده است.