زیست بوم
ضرورت تجديد نظر در قانون واگذاري جنگلها - جنگل‌های هیرکانی، جنگل چوب نیست
- زيست بوم
- نمایش از چهارشنبه, 20 فروردين 1393 07:31
- بازدید: 2723
برگرفته از همشهری آنلاین
عبدالرسول پاینده
کارشناسان منابع آب ایرانی هشدار داده‌اند که امسال به دلیل کاهش بارش برف و باران، اغلب نقاط کشور با مشکل کمبود آب روبه‌رو خواهند بود اما در چشم‌انداز نگران‌کننده‌تری، یک دوره ۳۵ساله خشکسالی برای بخش‌هایی از خاورمیانه پیش‌بینی شده است که سرزمین ما ایران هم در همین محدوده جغرافیایی قرار دارد.
5سال از این دوره 35ساله سپری شده اما تا 3دهه آینده، کشورهای واقع در این محدوده باید برنامه‌های جامعی برای صرفه‌جویی در منابع آب و مصرف بهینه این مایه حیات داشته باشند. دوره‌های متناوب خشکسالی و ترسالی از رفتار قانونمند طبیعت سرچشمه می‌گیرد. به همان اندازه که باید نگران خشکسالی‌ها باشیم، باید سازوکارهای مناسب و توان مقابله با این خشکسالی را نیز فراهم کنیم. سزاوار است در ادامه این مقدمه به نقش مهم و حیاتی جنگل‌های شمالی کشورمان در حفظ منابع آبی به عنوان موضوع اصلی پرداخته‌شود. جنگل‌های شمال ایران از گونه‌های درختی و گیاهی بسیار نادر تشکیل شده‌اند و از آخرین بازماندگان دوران سوم زمین‌شناسی محسوب می‌شوند. این جنگلها در حفظ تعادل آب و هوایی و زندگی در سرزمین ما که نیمه‌بیابانی بوده و همواره با بحران کمبود آب، روبه‌رو بوده است، نقش حیاتی دارند.
جنگل‌های شمال ایران خود پرورده شرایط رطوبت فراوان ناشی از وجود دریای مازندران هستند اما در کنش متقابل، همین جنگلها در حفظ رطوبت خاک، سفره‌های آب زیرزمینی، آبخوان‌ها و چشمه‌ها نقش بسیار زندگی‌بخشی را ایفا می‌کنند. از این‌رو هر گونه بهره‌برداری از منابع جنگلی شمال ایران باید تابع ملاحظات بسیار دقیق و حساب شده باشد. متأسفانه در 3دهه اخیر اینگونه نبوده و بهره‌برداری بی‌رویه از جنگل‌های شمال، این میراث گرانقدر و بی‌مانند طبیعی و منابع ارزشمند و زندگی‌بخش را در معرض نابودی قرار داده است. رویکرد نادرست بهره‌برداری بی‌رویه از منابع جنگلی شمال ایران به مثابه مزرعه چوب، بخش اعظم جنگلها را به کام نابودی برده است و نهال‌هایی که برای به اصطلاح جبران این پاک‌تراشی‌های بی‌رحمانه کاشته شده‌اند، هرگز پاسخگو و جبران‌کننده تخریب وسیع جنگلها نیستند. با توجه به بحران پیش رو و ضرورت صرفه‌جویی و مصرف بهینه آب و مراقبت شدید از منابع آب شیرین از جمله سفره‌های آب زیرزمینی، لازم است دولت و نمایندگان محترم مجلس، ضمن تجدیدنظر در قانون واگذاری جنگلها، برای 30سالی که با خشکسالی متناوب پیش روی ما قرار دارد، این منابع را به طور کلی تحت مراقبت‌های قانونی قرار دهند و هر گونه بهره‌برداری از جنگلها را مطابق صلاحدید کارشناسی و بر پایه حفظ موجودیت این منابع تجدیدناپذیر استوار سازند.
کارشناسان منابع طبیعی به درستی این سؤال را پیش می‌کشند که چرا صدها کارخانه چوب، تخته و نئوپان باید احداث شوند تا منابع جنگل‌های شمال ایران را در سراشیبی زوال قرار دهند یا چه لزومی دارد نما و دکوراسیون بسیاری از موسسات، شرکت‌ها، بانک‌ها، دفاتر مدیران و... با چوب جنگل‌های شمال ایران درست شوند؟ آیا ارزش افزوده جنگل‌های ساحل دریای خزر با همه آنچه در حوزه‌های فراوری چوب و تأمین دکور مؤسسات و شرکت‌های پیش‌گفته حاصل آمده، قابل مقایسه است؟
امیدواریم پیش از آنکه فرزندان ما و نسل‌های آینده بخت آن را نداشته باشند که آخرین بقایای جنگل‌های زیبا و بسیار گرانقیمت شمال ایران را ببینند، نحوه بهره‌برداری از این منابع، بر پایه نیاز حیاتی کشور اصلاح شود و از بهره‌بردارانی که جنگلها را با مزرعه چوب اشتباه گرفته‌اند خلع‌ید به عمل آید.
در گذشته دورتر بهره‌برداری از جنگل‌های شمال ایران تابع مقررات ویژه‌ای بود و شامل درختان بسیار کهنسال و خارج از رده می‌شد اما متأسفانه در حال حاضر ارزشمندترین گونه‌ها در عنفوان جوانی با اره‌های برقی و ابزارهای خودکار و نیرومند پاک‌تراشی شده و به کارخانه‌های چوب برده می‌شوند.
به خاطر داشته باشیم که جنگل‌های شمال ایران و دیگر منابع جنگلی کشور مزرعه چوب یا کالای یک بار مصرف نیستند. این منابع تجدیدناپذیر متعلق به تمامی نسل‌ها هستند و باید در حفظ و نگهداری آنها مراقبت‌های لازم به عمل آید.
