بعد از اسلام مناره‌ها به علت قامت بلندشان تبدیل به مکانی برای گفتن اذان شدند. تعدادی از این مناره‌های زیبا در پایتخت فرهنگ و هنر اسلامی ساخته شده‌اند. اصفهان شهر مناره‌هایی است که بانگ ملکوتی‌شان جان عاشقان را می‌نوازد. جای جای این شهر مناره‌ها‌یی قد برافراشته‌اند که همچون آذین چشمان هر بیننده‌ای را به تماشای آسمان دعوت می‌کنند و هنر، فرهنگ غنی و تاریخ عظیمی که در پشت این آثار نهفته را نمایان می‌کند.

منارجنبان، تنها سازه لرزان کشور

منارجنبان این قدیمی‌ترین مناره اصفهان که نام "تنها سازه لرزان کشور" را با خود دارد به گونه ای است که با لرزاندن یک مناره، مناره دیگر به ارتعاش در می‌آید. به علت ظرافت این مناره این ارتعاش چشمگیر است.

کاشی کاری‌های بسیار ظریف این بنا از نوع معرق به صورت دایره، چهارگوش و ذوزنقه به رنگ‌های لاجوردی و فیروزه‌ای که در دو حاشیه سقف داخلی ایوان درخششی خاص دارد زیبایی چشمگیری به این بنا بخشیده است.

دو اتاق کوچک موسوم به "چله خانه" در این بنا وجود دارد. گفته می‌شود مشاهیر و عرفا به مدت چهل شب درآنجا عزلت گزینی می‌کردند.

ایوان این بنا چنانکه از سبک آن مشهود است متعلق به دوران مغول است اما سبک مناره‌ها متفاوت است گویی مناره‌ها در دوره صفوی به این ایوان اضافه شده‌اند. این بنا در خیابان آتشگاه واقع شده است.

ساربان، جذاب‌ترین و مرتفع‌ترین مناره اصفهان

این مناره با 54 متر ارتفاع جذاب‌ترین و مرتفع‌ترین مناره اصفهان است. این مناره از سه طبقه بدون پایه ساخته شده و ارتفاع آن حدود 48 متر است، زیبایی این بنا مدیون آجر چینی بر جسته، آجرهای تراشیده و کاشی معرق به سبک خط کوفی ریحان است. این مناره در خیابان کمال بنا شده و متعلق به دوره سلجوقیان است.

چهل دختران، دومین مناره تاریخی ایران

مناره چهل دختران از نظر قدمت دومین مناره تاریخی در ایران است که با تزئینات آجری و کتیبه‌هایی به خط کوفی و نسخ قدیمی آراسته شده است. علت نام گذاری این مناره به رسوم مردم اصفهان باز می‌گردد.

در گذشته دختران دم بخت پای پله‌های این مناره می‌نشستند و به عابران گرد و تعارف می‌کردند تا بختشان را باز کنند. این بنا از دوران سلجوقیان به یادگار مانده و در محله جویباره اصفهان واقع شده است.

مناره باقوشخانه، یادگار قرن دوران ایلخانی

این مناره یکی از دو مناره ای است که در دو سوی مسجد مصلی قرار دارد اما متاسفانه جفت آن از میان رفته است. این مناره با تکرار واژه الله اکبر به خط کوفی بنایی به رنگ فیروزه ای بر زمینه آجری تزیین شده که نقش های اسلیمی ختایی به آن جلوه ای دوچندان بخشیده است.

کتیبه مناره به شکل گردنبند است که قسمتی از آن خراب شده و با خط نسخ و کاشی‌های معرق سفید و لاجوردی و فیروزه‌ای تزئین شده است. وجه تسمیه این مناره به دلیل مجاورت آن با باغ سلطنتی است که در آن پرندگان شکاری پادشاهان نگهداری می‌شده است.

این بنا در میدان طوقچی، خیابان زینبیه جنوبی اصفهان بنا شده است و یادگار قرن هشتم هجری از دوران ایلخانی است.

مناره‌های دارالضیافه، خوش نقش‌ترین مناره‌های اصفهان

می‌توان مناره‌های دارالضیافه را از خوش نقش‌ترین مناره‌ها نام گذاشت. این دو مناره با تزئینات مقرنس کاری مزین شده‌اند. کتیبه‌های این دو مناره به خط نسخ است و سبک تزئینات این بنا آنرا به دوره مغول مربوط می‌کند.

این مناره‌ها بر فراز سر در مهمانسرای مشهوری قرار داشته‌اند که به امیران و حکمرانان حکومت سلطان محمد خدا بنده تعلق داشته است اما اکنون از این مهمانسرا آثاری بر جا نمانده است. این دو مناره در خیابان کمال اصفهان واقع شده است.

مناره گلدسته

این مناره به نام‌های خواجه عالم و گلبار نیز مشهور است. داستان جالبی از ساختن این مناره وجود دارد. گفته می‌شود این مناره توسط شاگرد معمار اصفهانی ساخته شده است. شاگرد پنهانی از استاد خود این مناره را ساخته و دو راه پله در مناره بنا کرده که یکی از راه پله‌ها را به صورت مخفی ساخته است. پس از پایان کار استاد را دعوت می‌کند که از بنا دیدن کند. وقتی هر دو بالای مناره بودند در راه بازگشت شاگرد از پله مخفی باز می‌گردد و پایین مناره مشغول کارکردن می‌شود. استاد متعجب می‌شود و شاگرد جریان را برای او توضیح می‌دهد و مورد تشویق استاد قرار می‌گیرد.

این مناره به سبک ساختمان منار شعیا ساخته شده است. از سبک ظاهری این مناره برمی آید که متعلق به دوران سلجوقیان است. این مناره در محله سید احمدیان واقع شده است.

منارهای دردشت و بخت آغا
دو مناره دردشت و بخت آغا از بناهای تاریخی اصفهان است. متاسفانه کتیبه یکی از مناره‌ها از بین رفته اما کتیبه مناره دیگر که باقی است به خط بنائی آجری بر زمینه کاشی فیروزه ای است.

مناره‌های دردشت متصل به بنایی برج مانند بنام مقبره سلطان بخت آغا همسر سلطان محمد آل مظفر است. سنگ قبر سلطان بخت آغا، سنگ سماق قرمز نفیسی است. گنبد این آرامگاه کاشی کاری زیبایی دارد. خطوط سر در مجلل آن نیز به خط بنائی با کاشی فیروزه‌ای به زمینه آجری است. این بنا در خیابان عبدالرزاق اصفهان واقع شده است.

مناره رهروان

مناره رهروان در روستایی به همین نام در شش کیلومتری شمال شرق اصفهان قرار دارد. تاریخ دقیق ساخت این بنا معلوم نیست اما بررسی محققین نشان می‌دهد تاریخ آن به بعد از ساخت مناره‌های ساربان، زیار و مسجد علی بر می‌گردد. قسمت فوقانی این مناره با کتیبه ای به خط نسخ با کاشی های آبی تزیین شده است.

منار زیار

این مناره زیبا در 30 کیلومتری شرق اصفهان و در ساحل جنوبی زاینده رود واقع شده است. منار زیار تنها نمونه منار سه طبقه اصفهان است که سالم مانده است اما مسجدی گنبدی که کنار مناره قرار داشته از میان رفته است. این مناره به روی تک پایه‌ی آجری و هشت گوشه بنا شده است.

طبقه فوقانی مناره با استفاده از شیوه قطار بندی تزئین شده است. کتیبه این مناره آیه 33 سوره فصلت به خط کوفی است که با کاشی فیروزه‌ای بر پیکر مناره نقش بسته است. زمان ساخت این بنا را قرن ششم هجری در دوره سلجوقیان می‌دانند.

مناره علی

این مناره نام خود را از مسجدی که در دوره صفویه در کنار این بنا ساخته شده وام گرفته است. متاسفانه قسمتی از طبقه سوم این مناره فرو ریخته است و ارتفاع این مناره اکنون به 48 متر می‌رسد. این مناره باشکوه یادگار دوران سلجوقی است که دارای پنج کتیبه است.

سه کتیبه اول کلمات مذهبی به خط کوفی با کاشی فیروزه‌ای بر زمینه آجری مناره را آراسته است. کتیبه چهارم عبارات مذهبی است که با خط بنایی گچی بر زمینه شطرنجی جلوه می‌کند و بر کتیبه پنجم به خط بنایی آجری برجسته بر زمینه گچی که هم سطح با، بام مسجد علی می‌باشد آیه‌ای از سوره آل عمران نوشته شده است. این بنا در یکی از خیابان‌های فرعی منشعب از خیابان هاتف، در نزدیکی مسجد جامع و مجاور مقبره هارون ولایت واقع شده است.

مناره گلپایگان

این مناره که به نام "میل گلپایگان" هم مشهور است، دارای دو در است و در درون آن پلکانی ساخته شده است. این مناره با کتیبه آجری از آیات کتاب خدا به خط کوفی آراسته شده است.در داخل مناره شعری با این ابیات نوشته شده است: منار است و نشان باستان است/چه تاجی بر سر گلپایگان است/دریغا کائن نشان آسمانی/ که بر زمین و سر بر آسمان است. نویسنده شعر «سید علی آقا ابطحی اهل گوگد و ساکن تهران» است. این مناره در واقع شده و متعلق به دوران است.

مناره و مسجد جامع برسیان، بهترین نمونه‌های صنعت آجرچینی

این مناره ستونی مدور بدون پایه است و با آجر و ملات گچ ساخته شده است. قطر مناره در سطح زمین 5 متر و ارتفاع آن 34 متر است. پلکان مارپیچ مناره از داخل مسجدی شروع می‌شود که بعدها ساخته شده‌ است. مناره برسیان فاقد کاشی کاری است وتزئینات آجری آن که نقوشی به شکل لوزی نزدیک به مربع هستند به هزار باف معروف است. بسیاری از کارشناسان این مناره را از بهترین نمونه‌های صنعت آجرچینی دوره سلجوقی در سده پنجم می‌دانند.

مناره برسیان در روستای برسیان در کرانه شمالی زاینده رود و در شرق قرار گرفته است.

مناره و مسجد جامع گار

مناره و مسجد جامع گار در روستای گار اصفهان واقع شده است. این بنا مربوط به دوره سلجوقیان و سده ششم هجری است. مسجد و منار گار که امروزه با کمال تأسف فقط خرابه‌هایی از سردر ایوان و دیواره محراب و کتیبه‌ای گچی در آن و چند پی باقی مانده است در قرن ششم هجری ساخته شده است.

از ویژگی‌های این منار داشتن دو راه پله است که در نوع خود کم نظیر است. بلندی مناره حدود 21 متر است. این مناره دو در ورودی دارد. کتیبه مناره در قسمت پائین آن و در قسمت فوقانی قاعده هشت ضلعی آن قرار دارد. خطوط بدنه مناره بخط بنایی بر زمینه شطرنجی آجری تکرار جمله "الملک الله" است. کتیبه اطراف محراب که به خط ثلث گچ بری شده مشتمل بر آیه الکرسی و آیه اول و دوم سوره ملک است.

منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)