تاریخ دوره اسلامی
چرا شاه اسماعیل صفوی شاعر نبود
- تاريخ دوره اسلامي
- نمایش از یکشنبه, 31 فروردين 1393 03:37
- بازدید: 8498
برگرفته از تارنمای آذری‌ها
در سال‌های اخیر کتاب شعری موسوم به دیوان ختائی به شاه اسماعیل صفوی نسبت داده شده است و گروهی بر این تصورند که شاه اسماعیل شاعر بود و با تخلص ختائی شعر می‌سرود. در این مجال کوتاه به صورت مختصر در صدد بررسی محورهای کلی دلیل شاعر نبودن شاه اسماعیل هستیم و علاقه مندان می توانند به آثار و کتب پژوهشی در این زمینه مراجعه کنند.
1- شاه اسماعیل در سال ... دیده به جهان گشود و در سال ... در سن 35 ساگی درگذشت. در خصوص مرگ زودهنگام شاه اسماعیل روایت اقوی بر این است که به علت به گروگان رفتن همسر و خانواده وی به دست سلیم عثمانی اسماعیل دچار غصه پر قصه ای شد و جوان مرگ شد. توضیح این که سلیم (یاووز) سلطان خونکار عثمانی که به بی رحمی و ناجوانمردی معروف بود در یکی از جنگ ها خانواده پادشاه ایران را به اسارت گرفت اما بر خلاف عرف معمول خانواده شاهی را به اسارت برد و درخواست امتیازات سیاسی در برابر آزادسازی آنها نمود. اسماعیل حاضر نشد کوچک ترین امتیازی از منافع ملی در برابر منافع شخصی اش واگذار نماید و در غم از دست رفتن خانواده اش از دنیا رفت. به نظر نمی رسد اسماعیل در طول عمر کوتاهش که با فراز و نشیب های بسیار از جمله جنگ،کشورسازی و برپایی یک امپراتوری بزرگ زمان کافی برای فعالیت های ادبی داشته باشد.
2- اسماعیل در سن کودکی به گیلان و لاهیجان منتقل شد. در این شهر در محافل ایراندوست منسوب به شعوبیه رشد پیدا کرد و به آموزش دانش،سواد و حکمت پرداخت. آموزشی که اسماعیل در گیلان به ویژه از شیخ گیلانی کسب کرد به زبان فارسی بود. بنابراین وی دارای سواد فارسی بود نه ترکی و اگر قرار بر سرودن دیوانی بوده باشد اصولا می بایست به زبان فارسی بوده باشد نه ترکی.
3- همانطور که گفته شد اسماعیل در میان بزرگان ایراندوست و وطنخواه رشد پیدا کرد و با شاهنامه عجین بود تا جایی که اسامی هر چهار پسرش را از شاهنامه اخذ کرد. چنین فردی اگر نامی برای تخلص انتخاب می کرد اصولا می بایست از اسامی اصیل ایرانی بر می گزید نه از اسامی منسوب به عثمانی.
4- تخلص ختایی در بین قزلباشان و علوی های ترکیه در همان عصر به وفور دیده می شود. چندین دیوان شعر ترکی در کتاب خانه شرق ترکیه بدست ما رسیده است که سرایندگانش تخلص ختایی دارند.
