دیده‌بان خلیج فارس
جزایر خلیج‌فارس
- ديده بان خليج فارس
- نمایش از شنبه, 23 ارديبهشت 1391 09:36
- بازدید: 20269
برگرفته از تارنمای راسخون
منصوره صفا دار
اگر تقویم ایرانی را ورق بزنید؛ می بینید که دهم اردیبهشت ماه به نام روز «ملی خلیج فارس» نامگذاری شده است. خلیج همیشه فارسی که این روزها مدعیان بسیای دارد! در تأیید ایرانی بودن خلیج‌فارس در گشت و گذار این مقاله می خواهیم شما را با جزایر متعدد و دیدنی خلیج فارس آشنا کنیم.
جزیره کیش
در گذشته این جزیره را به نام «قیس» می خواندند. روایت است که بعد از طوفان نوح(ع) جزیره ی کیش اولین نقطه یی بوده که سر از آب درآورده است. این جزیره ی بیضی شکل در جنوب غربی بندرعباس و در میان آب های نیلگون خلیج فارس واقع شده است. جزیره ی کیش از نظر محیط زیست طبیعی، یکی از بکرترین مناطق خلیج فارس محسوب می شود.
سواحل کم نظیر این جزیره ی مرجان، نه تنها در فصول گوناگون سال، بلکه در طول یک روز و در ساعات مختلف جلوه های گوناگون و بسیار زیبایی از طبیعت را به تماشا می گذارند. سواحل کیش از زیباترین منظره ی غروب خورشید را در آن جا دید. از جمله نقاط دیدنی جزیره ی کیش، آکواریوم بزرگ آن است که در گوشه ی شرقی جزیره با معماری زیبا قرار داد و گونه های مختلف ماهیان و آبزیان اطراف جزیره در آن به تماشا گذاشته شده اند. جزیره ی کیش اولین بند آزاد تجاری ایران است که امروزه به طور روزانه هزاران نفر جهت خرید و دیدار از زیبایی های طبیعی این جزیره به سمت آن عزیمت می کنند. از مناطق دیدنی کیش می توان به مجموعه قنات های کاریز، پارک دلفین کیش، کشتی یونانی، درخت سبز (انجیر معابد)، شهر باستانی حریره و... اشاره کرد.
جزیره قشم
قشم بزرگ ترین جزیره ی ایران و بزرگ ترین جزیره ی غیرمستقل دنیاست. «جزیره قشم» دومین بندر آزاد تجاری ایران است که سواحل آن برای ایجاد لنگرگاه مناسب است. این جزیره پانزده بندر صیادی و تجاری دارد. قشم دارای جمعیت غیربومی و مهاجر بسیاری است که به طور عمده در بخش های تجارت، بازرگانی، صنایع و معادن، ادارات و دوایر دولتی و تشکیلات سازمان منطقه ی آزاد قشم و دیگر بخش های خدماتی به فعالیت اشتغال دارند. اولین و مهم ترین جامعه ی گیاهی جزیره در جنگل های حرا مشاهده می شود. پستانداران قشم عبارتند از چهار گونه خفاش که بک نوع آن میوه خوار است. چهار گونه جونده، یک نوع از خارپشت، خرگوش، روباه و جبیر نیز در قشم شناسایی شده است. در گشت و گذاری چند روزه در جزیره قشم به آسانی می توان تا صد گونه از پرندگان را مشاهده کرد.
جزیره لاوان
نام دیگر این جزیره «شیخ شعیب» و جمعیت آن در حدود 2500 نفر است که بیشتر آنان از نژاد عرب هستند. وسعت این جزیره 76 کیلومتر مربع است و پس از قشم و کیش بزرگ ترین جزیره ی ایران در آب های خلیج فارس محسوب می شود. آب و هوای آن گرم و مرطوب و دمای آن در تابستان به حدود پنجاه درجه سانتی گراد می رسد. ذخایر نفتی آب های نزدیک جزیره ی لاوان، بسیار قابل توجه است و در حال حاضر صنایع جزیره منحصر به تأسیسات نفتی است که با نام «مجتمع پالایشی لاوان» فعالیت دارد.
یکی از شگفتی های این جزیره وجود کندوهای عسل در کنار تأسیسات نفتی و مخازن آنهاست. این عسل به رنگ سبز تیره است و بوی نفت می دهد، اما طعم آن مشابه عسل های معمولی است. البته تنها کالای صادراتی جزیره مروارید آن است. این جزیره یک بندرگاه مناسب برای صدور فرآورده های نفتی و یک اسکله فلزی جهت حمل و نقل دریایی دارد.
جزیره هندرابی
این جزیره در حد فاصل بین دو جزیره ی کیش و لاوان قرا گرفته است.
فعالیت های صنعتی یا بهره برداری از معادن و منابع زیرزمینی و حتی صنایع دستی در هندرابی وجود ندارد. محیط زیست جزیره به دلیل بسته بودن آن محدود است و موجوداتی از قبیل انواع پرندگان کوچک، پرندگان مهاجری (نظیر باز و شاهین) و انواع کمی از خزندگان و موش صحرایی در آن جا یافت می شود.
جزیره هندرابی از نظر سیاحت و ایرانگردی از زیرمجموعه های کیش است که با توجه به امکانات و استعداد طبیعی جزیره از نظر آب، خاک، هوا و شرایط خاص تجاری قادر است بخشی از نیازهای سیاحتی و گردشگری ایرانگردان را تأمین کند.
جزیره مینو
این جزیره که در گذشته به نام «صلبوخ» معروف بوده، بین آبادان و خرمشهر واقع شده و دو شاخه ی «اروندرود» آن را فرا می گیرد. مینوشهر، شهر کوچکی که در آن قرار گرفته، دارای جمعیتی حدود دوازده هزار نفر است و بیشتر کاربرد تفریحی برای مردم دو شهر آبادان و خرمشهر دارد.
جزیره ی مینو از معدود نقاطی در جهان است که در آن سیستم آبیاری به صورت طبیعی و با جزر و مد آب انجام می شود و نیاز به وسایل مکانیکی و تلمبه ی آب ندارد. نخل های بی شمار این جزیره، اکوسیستم مناسبی برای زیست پرندگان مهاجر است.
جزیره شتور
جزیره غیرمسکونی «شتور» یا «شیدور» به داشتن تعداد زیاد مار سمی سیاهرنگ و کوچک معروف است که معمولاً زیر شن مخفی می شوند. به این جزیرهر «جزیره ماران» نیز گفته می شود این جزیره از با ارزش ترین و مهم ترین پناهگاه های حیات وحش (پرندگان، لاک پشت های دریایی، ماهی ها و دلفین ها) در خلیج فارس محسوب می شود و جزو مناطق حفاظت شده ی کشور است.
جزیره ابوموسی
جنوبی ترین جزیره ی ایرانی آب های خلیج فارس، جزیره ابوموسی است. این جزیره در 222 کیلومتری بندرعباس و 75 کیلومتری بندر لنگه واقع شده است.
در حال حاضر مالکیت جزیره ی ابوموسی به همراه جزایر تنب در دست ایران است، اما متأسفانه گاهی ادعاهایی از سوی دولت امارات متحده ی عربی مطرح می شود؛ این موضوع از آن جا برمی خیزد که خلیج فارس دریای کم عمقی برای نفت کش ها شمرده می شود و نفت کش ها پس از بارگیری نفت در مخازن شان به شدت سنگین شده و کف آنها به کف خلیج فارس نزدیک می شود، در نتیجه خطر به گل نشستن شان شدت می گیرد.
تنها مسیر قابل کشتیرانی برای نفت کش های حامل نفت، فاصله ی میان جزیره ابوموسی و تنب است.
جزیره فرور بزرگ
جزیره ی «فرور بزرگ» از مجموعه جزایر استان هرمزگان است که سطح آن از تپه ماهورهای کوچک تشکیل شده است. این جزیره بر روی یکی از کمربندهای زلزله خیر جهان قرار دارد. رنگ آب در نزدیکی جزیره سیاه است و شیب های تند و پرتگاه هایی دارد که گاهی ارتفاع آنها از ده متر بیشتر است. در جزیره ی «فرور بزرگ» بقایای ساختمان های مخروبه و اراضی کشاورزی بایر و چاه های آب به همراه یک چراغ دریایی به نشانه ی مسکونی بودن جزیره در زمان های گذشته، وجود دارد. البته در حال حاضر جزیره غیرمسکونی است و تنها تعدادی مأمور دولتی در آن حضور دارند.
جزیره ی «فرور بزرگ» یکی از کانون های زیست حیات وحش است و تعداد بی شماری از پرندگان؛ مثل عقاب ماهیگیر، طوطی، چک چک، قمری خانگی، چکاوک، کاکلی، پرستو، بلبل خرما، چاخ لق، هدهد، دم جنبانک زرد، هم چنین یک نوع از خارپشت، مارمولک، مار جعفری و عقرب در آن زندگی می کنند. این جزیره به علت داشتن مارهای زیاد به «مارور» نیز شهرت دارد.
جزیره فرور کوچک
نام دیگر این جزیره ی غیرمسکونی «فرورگان» است که در جنوب فرور بزرگ و شمال جزیره ی سیری قرار دارد. به علت موقعیت اقلیمی و استقرار در مسیر مهاجرت پرندگان دریایی، زیستگاه گونه های متنوع پرندگان مهاجر و بومی است.
جزیره خارک
«خارک» جزیره یی مرجانی با تاریخی پر از فراز و نشیب است. این جزیر در حدود 57 کیلومتری شمال غرب بوشهر و 30 کیلومتری بند ریگ واقع شده و یکی از مهم ترین پایانه های صادرات نفت ایران در این جزیره است. جزیره ی خارک برای ایجاد لنگرگاه ها، با مزایای طبیعی و سواحل عمیق آن برای پهلو گرفتن نفت کش های اقیانوس پیما بسیار مناسب است. به ویژه که قشر سنگی چون پشته یی که سطح جزیره را پوشانده در وسط جزیره به بلندی شصت متر می رسد.
از آثار کشف شده در کاوش های جزیره ی خارک که از دورترین ایام تاریخ خصوصاً از زمان ساسانیان، پارت ها و دوره ی اسلام به جای مانده می توان گور دخمه های پالمیران، معبد نپتون آتشکده ی زرتشتیان، کلیسا و دیر نسطوریان، قبرهای سنگی و قبرهای ستودان و آرامگاه «میرمحمد» منسوب به محمد حنفیه را نام برد. در حال حاضر تنها افرادی می توانندی در جزیره عبور و مرور کنند که یا ساکن جزیره ی خارک بوده یا موفق به دریافت مجوز از فرمانداری استان بوشهر شوند.
جزیره فارسی
این جزیره نیز فاقد سکنه است، اما به دلیل وجود ایستگاه هواشناسی اهمیت ویژه یی دارد. ایستگاه هواشناسی جزیره ی فارسی، اطلاعات هواشناسی را به تمام شرکت های کشتیرانی می رساند.
جزایر عباسک، بونه، تنب بزرگ و وکوچک، لارک، هرمز، ناز، خورموسی و... از دیگر جزایر خلیج فارس هستند که در نزدیکی سه استان خوزستان، بوشهر و هرمزگان قرار دارند.
لازم به ذکر است جزیره های غیرمسکونی خلیج فارس از اهمیت ویژه جهانی به عنوان زیستگاه مرجان های دریایی (خوراک غواص ها) محل تخم گذاری پرستوهای دریایی و لاک پشت ها و زیستگاه انواع پرندگان مهاجر برخوردار است.
منبع: 7 روز زندگی شماره 123
