یادمان
آثار تاریخی ایران روی میز سلطان عتیقه در لندن
- يادمان
- زیر مجموعه: ديده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبيعی ایران
- دوشنبه, 20 مرداد 1393 05:06
- آخرین به روز رسانی در دوشنبه, 20 مرداد 1393 05:06
- نمایش از دوشنبه, 20 مرداد 1393 05:06
- بازدید: 4772
برگرفته از همشهری آنلاین
محمد باریکانی
حفاران غیرمجاز، خاک محوطه‌های تاریخی و گورهای باستانی کدامیک از استان‌های کشور را به توبره کشیده‌اند؟
تجهیزات مورد نیاز برای حفاری‌های غیرمجاز ساخت کدام کشورها و توزیع آن در بازار ایران چگونه است؟ یگان حفاظت سازمان میراث فرهنگی در برخورد با حفاران غیرمجاز تا چه اندازه پیشرفت داشته؟ اشیای تاریخی از کدام مرزها و چگونه از ایران خارج می‌شوند و مقصد بیشتر آنها کدام کشور و چه شخصی است؟
این گزارش برگ‌های جدیدی از روند غارت آثار تاریخی کشور در چندماه اخیر را گشوده تا مشخص شود تلاش‌های سازمان میراث فرهنگی در مقابله با غارتگران آثار تاریخی کشور تا چه اندازه موفق بوده است؟
پیگیری‌های همشهری از چگونگی فعالیت حفاران غیرمجاز آثار تاریخی مشخص کرد که حفاران غیرمجاز آثار تاریخی کشور در گروه‌های مختلف و بسیار حرفه‌ای فعالیت می‌کنند. اشخاصی از این گروه‌ها حتی به ایجاد سایت‌های اینترنتی آموزش حفاری، معرفی فلزیاب و نقشه‌خوانی در محوطه‌های تاریخی پرداخته‌اند.
حفاران غیرمجاز با بهره‌گیری از فلزیاب‌های پیشرفته ساخت استرالیا، کانادا، آمریکا و ژاپن به مانیتور اشیای مدفون شده پرداخته و زرین و سیمین بودن این اشیا را تشخیص می‌دهند.
از قانون ممنوعیت تا افزایش حفاری‌ها
سال 79دولت لایحه‌ای به مجلس برد که تبلیغ، خرید و فروش و استفاده از فلزیاب را ممنوع کرد. مجازات متخلفان نیز یک تا 3 سال حبس تعیین شد. هیأت دولت نیز آیین‌نامه‌ای در سال 82تصویب کرد که وزارت صنایع را مکلف به صدور پروانه بهره‌برداری از واحدهای تولید فلزیاب با موافقت سازمان میراث فرهنگی کرد.
براساس این آیین‌نامه، فروشندگان فلزیاب مکلف شدند دستگاه را به اشخاص دارای مجوز از سازمان میراث‌فرهنگی فروخته و نسخه‌ای از مشخصات خریدار و دستگاه فروخته شده را به سازمان میراث‌فرهنگی ارسال کنند. با وجود این قوانین اکنون بیش از 25شرکت فلزیاب در سراسر ایران فعال هستند که گفته می‌شود بیشترین خسارت را به میراث فرهنگی کشور وارد کرده و سازمان میراث فرهنگی نیز در جمع‌آوری یا ساماندهی به فعالیت این شرکت‌ها اقدامی انجام نداده است. پیگیری‌ها همچنین مشخص کرده است که فروشندگان دستگاه‌های فلزیاب در ایران به 2گروه تقسیم می‌شوند. گروهی که به توزیع فلزیاب‌های بدون کاربری در حفاری آثار تاریخی پرداخته و گروه دیگری که به عرضه دستگاه‌های بسیار پیشرفته اقدام کرده است. گروه دوم دستگاه‌های پیشرفته را در اختیار حفاران غیرمجاز قرار داده و با آنها در تقسیم اشیای به‌دست آمده از حفاری‌ها سهیم می‌شوند. آنطور که دوستداران میراث فرهنگی می‌گویند، بیشترین حفاری غیرمجاز برای دستیابی به آثار تاریخی در لرستان و پس از آن در خوزستان، گیلان، مازندران، کردستان، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی صورت گرفته است. حفاری‌های غیرمجاز در استان لرستان به اندازه‌ای افزایش داشته که دوستداران میراث فرهنگی آن را به توبره کشیدن خاک لرستان می‌دانند.
غارت شبانه روزی آثار تاریخی
یک دوستدار میراث فرهنگی که به شرط ذکر نشدن نام خود در این گزارش با همشهری گفت‌وگو کرده است، می‌گوید: حفاران غیرمجاز شبانه‌روزی در حال غارت اشیای تاریخی هستند. به گفته او، روزانه صدها حفاری غیرمجاز در سراسر کشور انجام می‌شود که گواه آن مشاهده چاله‌های برجای مانده در محوطه‌های تاریخی و اسکلت‌های بیرون ریخته شده از گورهای باستانی است. آنطور که این دوستدار میراث‌فرهنگی می‌گوید: در لرستان هیچ گورستان تاریخی برای کاوش باستان‌شناس‌ها باقی نمانده است.
پیگیری‌ها همچنین مشخص کرده است که مسیر عمده قاچاق اشیای تاریخی از ایران مرزهای زمینی و مقصد اصلی آثار قاچاق شده نیز انگلستان است. آنطور که یک فعال میراث فرهنگی به همشهری گفته است، سلطان عتیقه ایران، با بیش از 20موزه در سراسر جهان خریدار عمده آثار تاریخی کشور است.
براساس گزارش‌ها زیرمجموعه‌های سلطان عتیقه در سراسر خاورمیانه حضور دارند که خریدار اصلی آثار تاریخی خارج شده از ایران هستند.
