زیست بوم

ضجه‌های بختگان شنیده نمی‌شود/ غربت دومین دریاچه آب شور ایران

برگرفته از خبرگزاري مهر

دریاچه های طشک و بختگان از بزرگترین و پرآب ترین دریاچه های کشور محسوب می شوند که در سالهای پرباران گسترش یافته و به هم می پیوندند.

بختگان اولین بار در سال 1347 به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شد و سپس در سال 54 به عنوان پناهگاه حیات وحش و در سال 1374 بخشی از آن شامل مجموعه دریاچه های بختگان، طشک و تالابهای موجود در ورودی زهکشها به انضمام ارتفاعات شمال دریاچه بختگان به عنوان پارک ملی تعیین شد.

تالابهای طشک و بختگان پیش از خشکی نقش بسیاری مهمی را در بقای تنوع ژنتیکی و اکولوژیکی کشور ایفا می کردند و به همین دلیل این دو تالاب در فهرست تالابهای بین المللی کشور قرار گرفته اند.

دریاچه بختگان که بعد از دریاچه ارومیه دومین دریاچه آب شور ایران است این روزها در حالی با خشکسالی دسته و پنجه نرم می کند که صدای همه از خشک شدن دریاچه ارومیه بلند شده و دنبال چاره ای برای نجات این دریاچه هستند در حالیکه دریاچه بختگان به شوره زار تبدیل شده و مشکلات زیادی برای مردم اطراف آن به وجود آمده اما گویا صدای دریاچه ارومیه شنیدنی تر از بختگان است.

کارشناسان عقیده دارند که بختگان از نظر ارزشهای زیست محیطی دست کمی از دریاچه ارومیه ندارد و بر این اساس معضلاتی که دریاچه ارومیه با آن دسته و پنجه نرم می کند در بختگان نیز واقع شده است.

اما طی این مدت بارها از سوی مسئولان کشوری و استانی معضلات دریاچه ارومیه مطرح و برای آن راهکارهای مختلفی نیز پیشنهاد شده که هرکدام به نوبه خود بخشی از توجه و نظر طیفهای مسئولان کشور را به خود جلب کرده اما در این رهگذر، بختگان با وجود اینکه با خشکی مطلق دست و پنجه نرم می کند، چندان مورد توجه و حساسیت مسئولان ارشد استانی قرار نگرفته و تلاشها برای احیا و زنده نگه داشتن بختگان در حد سازمانهای مرتبط نظیر محیط زیست و دوستداران عرصه های زیست محیطی باقی مانده است.

دریاچه بختگان در حال حاضر به مکانی برای ویراژ دادن خودروها و موتورسواران تبدیل شده و هیچ فریادرسی وجود ندارد که این دریاچه را از این وضعیت نجات دهد.

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان فارس در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه دریاچه بختگان دومین دریاچه آب شور ایران است، گفت: دریاچه بختگان و ارومیه هر کدام در نوع خود ارزشهای زیادی دارند.

حمزه ولوی با اشاره به اینکه دریاچه بختگان در نوع خود دارای اهمیت زیادی است، افزود: در گذشته بحث حقابه این دریاچه وجود نداشته اما اخیرا مسائلی در خصوص اینکه مقادیری به عنوان حقابه به دریاچه تعلق گیرد بیان شده است.

وی گفت: بر اساس مکاتباتی که بین سازمان محیط زیست و وزارت نیرو صورت گرفته مقادیری حقابه برای دریاچه بختگان در نظر گرفته شده که میزان حقابه در شرایط خشکسالی، ترسالی و نرمال متفاوت است، ضمن اینکه موضوع هنوزعملی نشده اما به زودی عملی می شود.

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان فارس ادامه داد: میانگین آبی که در 10 سال گذشته برای دریاچه حساب شده 784 میلیون متر مکعب بوده که نیاز آبی سالانه بوده که وارد دریاچه می شده اما در حال حاضر در سه شرایط مختلف سه میزان آب در نظر گرفته شده است.

وی اظهار داشت: در این راستا در زمان خشکسالی میزان آب 163 میلیون متر مکعب، در شرایط نرمال 342 میلیون متر مکعب و در شرایط ترسالی مقدار 700 میلیون متر مکعب است البته بستگی به این دارد که تا چه میزان عملی شود.

ولوی با بیان اینکه دریاچه بختگان کاملا خشک است، افزود: در حال حاضر استفاده های متعددی در بالادست از آب می شود که این استفاده ها برای آب شرب شیراز، روستاهای متعدد و همچنین شهر مرودشت است علاوه بر این در اراضی کشاورزی و صنعت نیز استفاده هایی صورت می گیرد و در پی این بهره برداریها به طور طبیعی چیز دیگری برای ورود به تالاب باقی نمی ماند.

دریاچه خشک بختگان

وی با بیان اینکه استفاده در بالادست دریاچه زیاد است، گفت: البته خشکسالی هم مزید برعلت شده و به طور حتم تمامی این موارد باعث شده وضعیت دریاچه اینگونه باشد، همچنین ساخت سدها نیز در خشک شدن دریاچه بی تاثیر نبوده هرچند که این سدها برای مصارف خاص خود احداث شده اند.

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست فارس با بیان اینکه الگوهای کشاورزی در مصرف آب باید تغییر پیدا کند، تصریح کرد: نوع محصولاتی که در بالا دست کاشته می شود به صورت عمده محصولاتی است که نیاز آبی زیادی دارند ضمن اینکه روش آبیاری هم مناسب نیست و باید به آبیاری قطره ای تغییر پیدا کنند.

سقایی: تسریع در نابودی انجیرستانهای استهبان با خشک شدن بختگان

نماینده مردم شهرستانهای استهبان و نی ریز در مجلس شورای اسلامی نیز در خصوص دریاچه بختگان گفت: در جلسه اخیر مجلس در خصوص دریاچه ارومیه، بختگان، پریشان، مهارلو و ... بحث شد و با توجه به طرحی که هم اکنون در مجلس در خصوص خشک شدن دریاچه ها وجود دارد، موضوع در دستور کار قرار گرفت و مقرر شد که کارگروهی مشخص بر روی این امر فعالیت کنند.

محمد سقایی افزود: در این راستا مقرر شد طرحی که برای دریاچه ارومیه داده شد و فوریت آن رای نیاورد به صورت جامع به اتفاق کمیسیون جهاد کشاورزی به هیئت رئیسه مجلس پیشنهاد شود تا کارگروهی متشکل از کمیسیون انرژی و جهاد کشاورزی بر روی این طرح کار کنند و راهکار عقلایی و پخته ای برای تصویب به مجلس ارائه کنند.

وی ادامه داد: برای این پروژه عظیم و دریاچه های بزرگ دیگری مانند دریاچه پریشان و کافتر نیاز به تامین منابع مالی است که باید منابع مالی از محلهای مورد موافقت دولت تامین شود و در این راستا قرار شد که بر روی این موضوع نیز کار شود.

نماینده مردم استهبان و نی ریز با بیان اینکه دریاچه بختگان یک دریاچه معمولی نیست، تصریح کرد: طول دریاچه بختگان و طشک حدود 180 کیلومتر است که نمی شود از این دو دریاچه غفلت کرد و در طول این سه سال پیگیریهای مستمری صورت گرفت و وزارت نیرو نیز با گرفتن یک مشاور بر روی این طرح کار می کند تا راهکار اساسی پیدا شود اما هنوز گزارشی داده نشده است.

سقایی با اشاره به اینکه اینگونه پروژه ها زمان بر است، گفت: متاسفانه در سدهایی که در بالادست دریاچه زده شده هیچ نگاهی به وضعیت اکوسیستم منطقه نشده و انصاف این بود که اکوسیستم منطقه هم دیده میشد یا حداقل اگر سدها را احداث می کنند منابع پایین دست هم می دیدند.

وی گفت: نباید برای احیای یکسری زمینهای کشاورزی، یک منطقه را نابود کنیم و این نشان دهنده این است که کار از مجرای کارشناسی خودش انجام نشده و در پی آن با یک بحران و چالش جدی روبه رو شده و سپس به دنبال راهکار می گردیم.

نماینده مردم استهبان و نی ریز با اشاره به اینکه بر روی احداث سدها در بختگان مطالعه دقیقی صورت نگرفته، اظهار داشت: زمانیکه که قرار بود سد احداث شود باید حقابه نیز در مطالعات سد دیده می شد.

سقایی همچنین در خصوص اقدامات انجام شده برای احیای دریاچه ارومیه گفت: بحث ما در کمیسیون انرژی همین بود که اگر آن دریاچه حائز اهمیت است دریاچه بختگان هم اهمیت زیادی دارد.

وی در خصوص تاثیر خشک شدن دریاچه بر روی مناطق اطراف بختگان گفت: خشک شدن دریاچه باعث پایین آمدن آب اطراف دریاچه شده و در این رابطه تامین آب آشامیدنی برای مردم با مشکل روبه رو شده است.

وی ادامه داد: اندک بادی که در این منطقه می وزد باعث می شود که نمکها به اراضی و باغات اطراف منتقل شود و اکوسیستم منطقه را بر هم بزند و همچنین حیات انجیرستانهای استهبان و نی ریز هم به دلیل رطوبتی که در منطقه وجود داشت با مشکل روبه رو شده و روند خشک شدن این انجیرستانها سرعت بیشتری گرفته است.

علمداری: بختگان دشت شوره زار است

در این رابطه نماینده هماهنگ کننده طرح حفاظت از تالابهای استان فارس گفت: دریاچه ارومیه و بختگان هر دو دارای اهمیت هستند اما تفاوت این دو در این است که مسئولان امر در آذربایجان غربی حساسیت خشک شدن دریاچه را بالا بردند اما در فارس اینگونه نبوده است.

علمدار علمداری با اشاره به اینکه بختگان به شوره زار بزرگی تبدیل شده، بیان کرد: با توجه به اثرات خشکسالی و خشک شدن کامل دریاچه بختگان، خطر سونامی نمک در این منطقه افزایش یافته است.

وی افزود: خشک شدن دریاچه بختگان اثرات مخرب زیادی بر روی مزارع، باغات وهمچنین سلامتی شهروندان و زیستمندان داشته به گونه ای که برخی از مردم به بیماریهای پوستی و یا حتی تنفسی مبتلا شده اند.

نماینده هماهنگ کننده طرح حفاظت از تالابهای فارس با بیان اینکه خشکسالی دریاچه بر روی انجیرستانهای استهبان هم اثر داشته، اظهار داشت: دریاچه بختگان هم از نظر تنوع زیستی مانند دریاچه ارومیه است به گونه ای آرتمیا هم در ارومیه و هم در بختگان وجود داشته اما با خشک شدن دریاچه بختگان حیات این گونه به چالش کشیده شده و تولید مثلی ندارد.

وی با اشاره به اینکه در دریاچه بختگان در زمان پرآبی 100 هزار پرنده مهاجرت می کردند، گفت: دریاچه بختگان در حال حاضر به طور کامل خشک شده به گونه ای که به راحتی در این دریاچه موتورسواری و ماشین سواری می کنند.

به گزارش مهر، بختگان هم اکنون در غربتی گرفتار شده که مسئولان استان و کشور یادی از دومین دریاچه آب شور ایران نمی کنند در حالیکه هر روز همتای آن یعنی دریاچه ارومیه با انواع و اقسام راهکارهای برون رفت از خشکی مواجه است.

به هر حال بختگان وضعیتی همانند دریاچه ارومیه دارد و نیازمند حساسیت بیشتر مسئولان ارشد استان نسبت به احیای آن است.

در این خصوص تصمیم گیران استانی باید وارد عمل شده و شرایط را به نحوی ایجاد کنند که با جلب توجه مسئولان کشوری نسبت به بختگان، زمینه احیا و اختصاص حقابه به این دریاچه را فراهم سازند.

• < قبلی
• بعدی >