شنبه, 21ام ارديبهشت

شما اینجا هستید: رویه نخست جشن‌ها و گردهمایی‌ها جستار

جشن‌ها و گردهمایی‌ها

گاهشماری باستانی یا گاهشماری احساسی؟

همواره در مورد زمان برگزاری جشن‌ها و همچنین گرامیداشت مناسبت‌های ایرانی، دو دیدگاه وجود داشته است. یکی دیدگاه کسانی است که به باور آنها، باید زمان جشن ها و مناسبت ها، بر پایه گاهشماری پیشین ایرانیان یا گاهشماری باستانی گرفته شود؛

زمان درست جشن‌های ایرانی - جشن‌های ایرانی در تقویم رسمی ایران

 

گروه نخست بر این باورند که جشن ها باید مطابق با "تقویم راستی" که همه ماه هایش 30 روزه است برگذار شود و تاکید می کنند که این تقویم از اصالت و قدمت زیادی برخوردار است و طی قرن ها حفظ شده تا امروز به دست ما رسیده و گروه دیگر استدلال می کنند که جشن های ایرانی باید طبق تقویم رسمی کشور که بنیان علمی دارد و همه ایرانیان با هر دین و باوری به آن مراجعه می کنند یا همان تقویمی که در آن شش ماه نخست سال 31 روز و شش ماه دوم 30 روزه ( اسفندماه 29 یا 30 روز) است، برگذار شوند. این نگارنده که از باورمندان به دیدگاه دوم است، در تبین آن نگاهی خواهد داشت به تاریخچه و برتری های گاهشماری رسمی کشور نسبت به گاهشماری های دیگر و اهمیت آن در تعیین دقیق زمان جشن های ایرانی، و سپس دیدگاه شماری از پژوهشگران و اندیشمندان را در این باره، بازمی نماید.

 

جشن و شادی در ایران باستان

در گاهشماری ایران باستان، هرگاه نام روز ونام ماه همزمان می‌شد، آن را جشن می‌گرفتند که دربارۀ هرکدام سخنی خواهیم راند.

جشن‌های باستانی

یکی از مهم‌ترین پایه‌های «فرهنگ – تمدن» ایران باستان، شادی بود که ایرانیان آن را، دادهٔ اهورایی می‌دانستند. برای همین است که واژه‌ی جشن، از ریشه‌ی پهلوی «یزش» یا «یزشن» است که به معنی پرستش و پرستیدن است. گو این که، جشن مراسمی است که همراه با آیین‌های دینی بر پا می‌شود و «سور» تنها برای شادمانی. بر مبنای همین باور، ایرانیان باستان دارای دست‌کم 20 جشن بزرگ در سال بودند که همه‌ی مردم در آن‌ها مشارکت می‌کردند. برترین و مهم‌ترین جشن‌ها نوروز، مهرگان و سده هستند. دیگری، جشن شب یلداست.

سخنی کوتاه دربارۀ تقویم پیشین و کنونی و اختلاف آن ها

تقویم هجری خورشیدی امروزی، با تغییری در مبدا آن، ادامه ی همان تقویم شهریاری ایرانی است. ایجاد مبدأهایی ساختگی و مجعول و دستکاری و نامگذاری هایی چون آریایی، میترایی، خیامی، مادی، دینی، زرتشتی و ... برای «گاهشماری ایرانی»، به جز اینکه تحریف تاریخ یک ملت و سخنانی دروغین و بدون اسناد و مدارک است، می تواند ضررهای جبران ناپذیری به ساختار گاهشماری ایرانی وارد کند.

طرح اصلاح سالنمای زرتشتیان از سوی کورش نیکنام

کوروش نیکنام در نامه ای به انجمن موبدان تهران، طرحی را برای اصلاح سالنمای زرتشتی ارایه کرده است.

پاسخی به اظهارنظرهای غیر علمی و احساسی دربارۀ زمان برگزاری جشن‌ها

جشن های ایرانی مورد بحث هیچگاه جشن هایی مذهبی نبوده اند و همواره تحت مفهوم جشن های ملی مورد قبول ایرانیان بوده اند . فلسفۀ وجودی هر یک از این جشن ها به وقایع سیاسی و اجتماعی و یا فرهنگی و اقتصادی مربوط می شود و مورد انطباق با نظام طبیعت می‌باشند.

بازنگری و هماهنگی در گاهشماری سنتی زرتشتی

تقویم و تاریخ در هر کشوری گذر زمان را نسبت به حرکت هایی نجومی تنظیم کرده اند. اشوزرتشت از آغاز، گاه شماری ایرانی را بر مبنای حرکت زمین به دور خورشید در نظر گرفته و مبنای این گاهشماری پیدایش روشنایی و مهر در هر ماه و تغییرات آن در فصل های گوناگون سال بوده است که از ابتدا تا اکنون به چند شیوه اجرا شده است.

شادباش - دکتر ژاله آموزگار

رسم انجام شادباش در زمان های شادمانی همانند تولد کودک، سالروز تولد، ازدواج، مراسم تاج گذاری، یا اعیاد ملی یا دینی اجرامی شود. در دوره ی ساسانی اصطلاح «آفرین» شاید برای اظهار تبریک رایج بوده است.(آفرین موبدان موبد در نوروزنامه، ص 18 و خواندن آفرین در شاهنامه؛ مسکو I، ص 135 بیت 703). اصطلاحات «دعا» و «تهنیه» در منابع به نظر می آید که ترجمه ی آفرین باشد.

انگيره‌های برگزاری جشن‌ها

جشن های ‌مردمی ‌و‌ ملـی، افزون بر آن چه آمد، در‌بسیاری ‌از زمان ها و به ‌ویژه نزدِ ‌ایرانیان، همچون ابزاری بسیار‌کارا برای کارزار در‌برابر ظلم ‌و‌ستم بوده اند و در بالا‌بردن ‌توان ِ‌پایداری آنان در برابر دشمنانِ فرهنگی‌، به فراوانی کاربرد داشته‌اند.

در همین زمینه