ایران‌بوم

در حالی که دکتر محمد لطفی‌زاده مدیر مسئول حکیم مهر و رئیس مرکز مجازی پژوهشهای راهبردی دامپزشکی در روزهای گذشته در پی اظهارات غیرمسئولانه و غیرکارشناسی برخی پزشکان نظیر رئیس محترم جامعه متخصصان داخلی ایران مبنی بر بیماریزایی ماهیان قرمز صراحتاً از اظهار نظر غیرکارشناسی آنان در گفتگو با ایسنا و شبکه‌های مختلف رادیویی انتقاد و به مردم توصیه کرد تنها از سازمان دامپزشکی کشور و دامپزشکان در این خصوص کسب اطلاع کنند و از بها دادن به شایعات درباره بیماریزایی ماهی قرمز بپرهیزند ، روزنامه ایران بیستم اسفند ماه گفتگویی با دکتر حسینعلی موسوی عضو هیأت علمی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران ، متخصص بیماریهای آبزیان و مؤلف کتاب بیماریهای ماهیان زینتی منتشر کرد که مهر تأییدی بر لزوم عدم توجه به شایعات بود.

متن این گفتگو با عنوان (چرخش ماهی قرمز در نوروز ایرانیان) به نقل از روزنامه ایران برای اطلاع بینندگان محترم حکیم مهر در اینجا بازخوانی می گردد :

هفت سین ما ایرانی ها بعد از تمام سین ها و سبزی هایش با موجود کوچک و دوست داشتنی معنا می گیرد، موجودی که نه یکی از هفت سین ها است و نه هیچ نسبتی با سین ها دارد، ماهی قرمز عید اگرچه سالهاست همسفره نوروز ما است و دیگر عضو دائم هفت سین محسوب می شود اما به تازگی سروصداهای زیادی پیرامون بودن یا نبودن آن سر زبانها افتاده است. سروصداهایی که از این ماهی کوچک، دیوی وحشتناک ساخته است. این روزها اکثر رسانه ها و سایت های خبری پر شده اند از هشدارهایی برای نخریدن ماهی قرمز. ماهی قرمز نخرید تا آلودگی های آن به بدن شما منتقل نشود، ماهی قرمز نخرید چون به فرهنگ ایران باستان تعلق ندارد، ماهی قرمز نخرید چون برای کودک خطرات جدی دارد، ماهی قرمز نخرید چون... به طور کلی این که تب و تاب آزارها و مضرات این موجود کوچک بی آزار آنچنان باب شده است که خیلی ها بدون آن که علت واقعی و یا صحت و سقم آن را بدانند تنها برپایه این شنیده ها از این نماد زندگی سفره هفت سین صرف نظر می کنند و هفت سین شان را بدون همجواری ماهی قرمز کوچک پهن می کنند. در حالی که طبق نظر کارشناسان و متخصصین آبزیان بسیاری از این خطرات مطرح شده شایعه ای بیش نیست.

دکتر حسین علی موسوی متخصص بیماری های ماهی های زینتی و آبزیان درباره ماهی قرمز عید به «ایران» می گوید:«بسیاری از اظهاراتی که درباره غیراصیل بودن و وارداتی بودن این ماهی ها می شود بی پایه بوده چرا که ماهی گلی حوض از زمان های بسیار قدیم جزو فرهنگ ایرانی محسوب می شد، و در حال حاضر هم در بسیاری از منابع موجود دیده می شود.

شاید برخی از گونه های زینتی و اصلاح نژاد شده این نوع ماهی از کشورهایی نظیر چین، تایوان، تایلند، اندونزی و... وارد شود اما گونه اصیل ماهی حوض به ایران تعلق دارد و یک فرهنگ وارداتی نیست. با نگاهی به منابع قدیم که شاید از هزاران سال پیش باقی مانده باشد خواهیم دید که از همان ایام هم ماهی حوض به عنوان نماد حیات و زندگی در سفره هفت سین ایرانی وجود داشته و قدمت آن به سال های اخیر باز نمی گردد. بنابراین به آسانی نمی توان به صراحت از حذف این نماد و فرهنگ قدیمی صحبت به میان آورد.

دکتر موسوی در ادامه به بیماری های این نوع ماهی اشاره می کند و می گوید: «از آنجا که این نوع ماهی خونسرد است و انسان خون گرم درنتیجه امکان انتقال بیماری از ماهی به انسان بسیار اندک است. تا آنجا که حتی نگهداری از این ماهی ها که به عنوان تنوع و نماد حیات در زندگی های آپارتمان نشینی محسوب می شود، به مشکلات و شایعات بیماری که پیرامون آن وجود دارد اصطلاحاً می چربد.»

این استاد دانشگاه همچنین تصریح می کند: «متاسفانه برخی از دوستان و همکاران اخیراً بسیاری از بیماری ها را ردیف کرده اند و به اشتباه به این گونه ماهی نسبت داده اند در حالی که بسیاری از آنها به هیچ عنوان ناقل بیماری نیستند. برای مثال بیماری سل که به ماهی قرمز نسبت داده شده است اولاً از نوع سل پوستی است و نه ریوی و دوماً تاکنون و در طی این مدت طولانی که از این فرهنگ زیبا یعنی نگهداری ماهی قرمز در ایام نوروز می گذرد، تاکنون حتی یک مورد بیماری سل و مشابه آن گزارش نشده است.

شاید برخی ماهی ها به دلیل این که توسط فروشندگان به صورت متراکم نگهداری می شود و به فروش می رسند یک سری آلودگی داشته باشند اما این آلودگی ها به هیچ عنوان قابل انتقال به انسان نیست و با رعایت یک سری نکات می توان همان احتمال اندک را نیز کاهش داد.»

وی می افزاید: «هنگام خرید این نوع ماهی باید توجه داشت که سطح رنگ بدن آن براق و شاداب باشد. بدن ماهی لزج و کدر نباشد، باله ها سالم و برافراشته باشند و از خرید ماهی هایی با باله های پوست پوست یا بدن خراش دار خودداری شود.

بعد از خرید ماهی هم ابتدا آن را داخل یک یا دو لیتر آب که به ازای هر لیتر 20 گرم نمک ریخته شده است به مدت نیم ساعت قرار دهند و بعد آن را در ظرف و تنگ موردنظر بگذارند. با اقداماتی از این قبیل همان احتمال اندک بیماری هم از بین می رود. کما اینکه همان طور که گفته شد تاکنون هیچ بیماری حاصل از انتقال از ماهی قرمز به انسان گزارش نشده است و اگر هم موردی بوده مربوط به خوردن ماهی خام بوده و نه نگهداری آن در این ایام.»

بعد از آنکه بحث و جدل ها بر سر خریدن یا نخریدن ماهی قرمز عید حل می شود بعد از گذشت چند روز مشکل جدیدتری به میان می آید، آن هم خانه ابدی این موجود کوچک است. بسیاری نمی دانند که بعد از پایان ایام نوروز چگونه باید از این ماهی نگهداری شود و آیا اصلاً نیازی به ماندن آنها هست، یا نه؟
حسین محمدی مدیر کل دفتر حیات وحش سازمان محیط زیست در این باره به روزنامه ایران می گوید: «سنت نگهداری از ماهی قرمز در هفت سین ایرانی سنت اصیل و پسندیده ای است که نشات گرفته از حس طبیعت دوستی ایرانی ها است اما باید توجه داشت که اجازه ندهیم این سنت به طبیعت و محیط زیست آسیب بزند. یکی از بزرگترین دغدغه های ما که همیشه خواهان اطلاع رسانی در مورد آن هستیم این است که مردم بعد از ایام نوروز این ماهی ها را در منابع آب ها رهاسازی نکنند چون برخی از این ماهی ها گونه های غیربومی هستند و با ورود به منابع آب آشیان اکولوژیک گونه های دیگر را اشغال می کنند و بر سر طعمه و اشغال فضا و تخم های آبزیان دیگر مشکلاتی به وجود می آید.

به عبارتی رها کردن این ماهی ها در منابع آب تهدیدی بالقوه برای طبیعت محسوب می شود. بهتر است شهروندان این ماهی ها را بعد از ایام نوروز در استخرها و حوضچه های اطراف پارک ها رها کنند و در روستاها در استخرهای کشاورزی و قنوات تا با این کار از آسیب های طبیعی رهاسازی این گونه از ماهی ها جلوگیری شود.»