ایران‌بوم

نخل‌های سر به فلک کشیده در کنار بزرگترین غار دستکند جهان آن هم در زادگاه باربد نوازنده دوره ساسانی بخشی از جذابیت‌های شهر سبز جهرم است که زادگاه برخی از دولتمردان نیز است.

به گزارش خبرنگار مهر، در فاصله‌ای حدود دو ساعته از شهر گردشگری و تاریخی شیراز، در جنوب استان فارس شهری به نام جهرم واقع شده که جاذبه‌های گردشگری زیاد و متنوعی دارد اما به اندازه شیراز شناخته شده نیست.

جهرم، نخل، خرما، تاریخ، باربد و صنایع دستی دارد، اما کمتر کسی راهش را از شیراز به سمت جهرم کج می‌کند تا بتواند جاذبه‌های آن را هم ببیند. با این وجود اما جهرم شهری است که از همه لحاظ غنی است. غنی در تاریخ، طبیعت و فرهنگ.

نخل‌های جهرم سر به فلک کشیده اند و در برخی از مناطق شهری می‌توان هنوز رد باغ‌های نخل را دید که دور تا دورش را دیوارهای بلند کشیده اند تا محدوده باغ هر فردی از اهالی جهرم مشخص باشد. توده انبوده درختان نخل آن را زمانی به چتر سبز شبیه کرده بود آنقدر که حتی کتابی با همین عنوان درباره جهرم نوشته شد.

اینجا را محل دفن باربد نیز می‌گویند. نامورترین موسیقی‌دان، شاعر، بربط نواز و خواننده دوران ساسانی در زمان پادشاهی خسرو پرویز که درباره زندگی اش اطلاعات اندک و افسانه آمیزی در کتاب‌های فارسی و عربی آمده است. منابع کهن‌تر او را اهل مرو دانسته‌اند ولی منابع تازه‌تر زادگاه او را جهرم دانسته اند.

محلی در نزدیکی آتشکده جهرم قرار دارد که برخی می‌گویند محل قبر باربد است. ولی هنوز مستنداتی دال بر این موضوع نیست به همین دلیل به آن بی توجهی می‌شود.

با این وجود اما اهالی جهرم باربد را متعلق به خود می‌دانند و بسیاری از رستوران‌ها و مراکز تجاری در این شهر به نام باربد نامگذاری شده است.

آتشکده‌ای که جهرمی‌ها در نزدیکی آن، قبر باربد را می‌شناسند، به نام قدمگاه شناخته شده است از بالای این قدمگاه که متعلق به دوره ساسانیان است می‌توان شهر را زیر پا تماشا کرد. این اثر نیز یکی از آثار ثبت شده در فهرست میراث ملی ایران است.

یکی از جذابیت‌های مهم این شهرستان وجود غار سنگ شکنان و یا غار سنگ اشکن است که آن را بزرگترین غار دستکند جهان می‌دانند. غاری که متعلق به حداقل ۳۵۰ سال پیش بوده است و حالا می‌توان با خودرو تا دهانه غار رفت و از دالان‌های تو در توی آن بازدید کرد و بر فراز شهر جهرم ایستاد و شهر را تماشا کرد. در گوشه و کنار این غار اما برخی از هنرمندان سنگ‌ها را تراشیده و با آن مجسمه‌ها و اشکال متفاوتی ایجاد کرده اند.

درباره این غار افسانه‌های زیادی وجود دارد گفته شده که تاریخ برداشت سنگ به این صورت و از داخل غار توسط شخصی به نام کاظم خان فرزند خواجه اسماعیل بر می‌گردد. او از عشایر منطقه صحرای باغ لارستان بود که عاشق دختر یکی از سنگ شکنان جهرم می‌شود و پدر دختر به شرط این که او در همین منطقه بماند، دخترش را به او می‌دهد. او پس از ازدواج در اینجا ساکن می‌شود و به کار سنگ‌شکنی در محل غار می‌پردازد. پس از او فرزندان استاد کاظم و شاگردانش به این کار ادامه می‌دهند و سپس در سال‌های بعد تا دوران معاصر افراد دیگری به این کار مشغول می‌شوند.

از این سنگ‌ها به خاطر شکل‌پذیری بهتر، برای کارهای تزئینی به عنوان نمای ساختمان‌ها و سردرها، پنجره‌های مشبک، فرش حیاط و سکوها، سنگ قبر، کتیبه‌های سنگی، شیر سنگی، نهر یا حوض سنگی، پله، هاون سنگی، دیگ‌های سنگی، دهن شیرها، خمره‌های سنگی، ازاره‌ها و غیره استفاده می‌شد. از مهم‌ترین مکان‌هایی که از این سنگ‌ها در آنجا استفاده شده است می‌توان به سردر ورودی حرم مطهر شاه چراغ (ع)، مسجد جامع عتیق شیراز، باغ ارم و مسجد نو اشاره کرد.

جهرم در گذشته شناخته شده تر بود چون نام جهرم ۸ بار در شاهنامه فردوسی تکرار شده‌است. به گفته حکیم فردوسی، وقتی که اسکندر مقدونی به ایران حمله می‌کند و ایرانیان را شکست می‌دهد، «دارا» به جهرم فرار می‌کند؛ «جهاندار دارا به جهرم رسید». طبق شاهنامه، مهرک نوشزاد هم زاده شهر جهرم بوده است.

این شهر سوغاتی کم ندارد. مهمترین سوغات شهر جهرم را می‌توان خرمای شاهانی دانست. خرمایی که کمتر جایی کیفیت خوب آن را دارد. اما بیشتر جهرم را به مرکباتش می‌شناسند مانند لیمو.

در میان نخل‌های خرما می‌توان به وفور درخت لیمو و نارنج دید. درختانی که در بهار بوی بهار نارنج را در شهر پخش می‌کنند و در فصل تابستان رنگ زرد و نارنجی به درختان سبز می‌دهند.

این شهر هنرمندان زیادی نیز دارد هنرمندانی که مانند مصلی نژاد از چوب درخت نخل مجسمه می‌سازد تا هنرمندان صنایع دستی دیگری که به عنوان مثال فرش با طرح ذهنی می بافند و آوازه شأن از شهر فراتر رفته است.

درباره شهر جهرم علی لطفی پور مدیر میراث فرهنگی جهرم به خبرنگار مهر توضیحات بیشتری داد و گفت: ۷۵ اثر ثبتی در این شهر داریم که شاخص ترین آن غار سنگ شکنان با چهار هکتار مساحت است. این غار دوازده دالان دارد و معدن سنگ آهکی و خوش تراش بوده است که در مدت زمان محدودی از آن سنگ استخراج می‌کردند. قدمت دقیق غار مشخص نیست اما آنچه که از سنگ‌ها هویداست به دوران صفوی می‌رسد. ولی در واقع می‌دانیم که این غار نمی‌تواند در طول سه قرن تراش داده شده باشد.

او ادامه داد: مناطق گردشگری زیادی در جهرم و اطراف آن وجود دارد که از جمله می‌توان به بخش خفر اشاره کرد که جاذبه‌های طبیعی زیادی دارد. روستای هدف گردشگری خفر را نیز معرفی کرده ایم. روستای برایجان نیز از نظر طبیعت گردی بسیار جای خوبی است. چون چشمه سار دارد و نشانه‌هایی از وجود گبر در آن دیده می‌شود. چاه گبرها در واقع از دوره ساسانی باقی مانده اند.

لطفی پور جهرمی بیان کرد: بازار زندیه مسجد و مدرسه زمانیه نیز که هم دوره مدرسه خان شیراز است از جمله جاذبه‌های تاریخی جهرم به حساب می‌آید. در حوزه صنایع دستی نیز هنرمندانی داریم که توانسته اند از ضایعات هسته خرما و انتهای برگ درخت خرما صنایع دستی مانند قاب صندلی میز و مبل بسازند. حصیرباف‌های زیادی در جهرم از کنار نخل خرما در حوزه صنایع دستی کارهای جالب خلق می‌کنند. مانند هنرمندی که با این ضایعات نخل، مجسمه می‌سازد.

او در ادامه گفت: روستایی به نام چدرویه نیز وجود دارد که هنرمندان فرش باف آن آوازه زیادی پیدا کرده اند. با این وجود اما میزان گردشگران جهرم زیاد نیست امسال نیز این آمار کمتر شد. جهرم در واقع مورد استقبال کرمانی‌ها، اصفهانی‌ها و اهالی هرمزگان است همچنین ما گردشگرانی از کشورهای اسپانیا، برزیل و آلمان و اتریش هم داشته ایم. اگر باستان شناسان روی خوش به جهرم نشان می‌دادند می‌توانستیم در حوزه مکان‌های تاریخی جهرم حرف بیشتری داشته باشیم. اما در برخی از مناطق مانند سی مکان هنوز کاوشی انجام نشده و ما از قدمت آن بی اطلاعیم.

کسی هنوز خوب این شهر را نمی‌شناسد شاید چون نه تبلیغی برای آن شده و نه توجه خاصی به آن. از این رو به نظر می‌رسد تنها طبیعت سازگار آن شهر است که اجازه نداده مردمش در فقر به سر ببرند. جهرم شهری است که برخی از کاستی‌های آن، جهرمی‌ها را آزار می‌دهد مانند از بین بردن نخل برای به دست آوردن زمین بیشتر برای ساخت و ساز و یا صادرات چوب درخت لیمو برای ذغال به شهرهای شمالی کشور و یا نبود صنایع تبدیلی برای محصولاتی مانند لیمو و خرما. اینها مسائلی است که باعث می‌شود مهاجرت‌ها از شهر جهرم مانند شهرهای دیگر بیشتر شود چرا که امکانات کمتر و رفاه کمتری در اختیار مردمش گذاشته اند تا آنجا که این شهر بزرگ تنها یک سالن سینما دارد.