نام‌آوران ایرانی
کسی که مثل هیچکس نبود / طنزهای لطیف نصرالله کسرائیان در سوگ استاد
- بزرگان
- نمایش از سه شنبه, 14 ارديبهشت 1389 05:59
- بازدید: 4419
گزارش مهر از به خاکسپاری شادروان حق شناس
نصرالله کسرائیان عکاس پیشکسوت صبح امروز در مراسم تشییع پیکر دوست صمیمی خود زنده‌یاد حق‌شناس، به ذکر خاطراتی از دوستی‌اش با این استاد فقید رشته زبانشناسی پرداخت و با بیان طنازش روح حاضران غرقه در اشک این مراسم را کمی تلطیف کرد.
به گزارش خبرنگار مهر، مراسم تشییع پیکر زنده‌یاد علی محمد حق‌شناس استاد زبانشناسی دانشگاه تهران با سخنرانی عباس مخبر، محمدشمس لنگرودی، بابک احمدی، ژاله آموزگار، نرگس انتخابی و نصرالله کسرائیان صبح امروز از مقابل بیمارستان پیامبران برگزار شد.
تَرک حق‌شناس دشوار است
عباس مخبر مترجم آثار فلسفی و ادبی در سخنانی با اشاره به سابقه آشنایی‌اش با استاد حق‌شناس، گفت: حدود سال‌های 64، 65 بود که برای اولین بار استاد حق‌شناس را دیدم و در تمام این 24 سال یکی از بهترین شانس‌های من این بود که در خدمت او باشم و این سالها جزو بهترین لحظات عمر من بوده است.
وی افزود: من آن زمان دانشجوی دانشگاه تهران بودم و یادم هست او (حق‌شناس) آمد سر کلاس کمی قدم زد و رو کرد به ما گفت: بچه‌ها خورشید! خورشید را نگاه کنید که مثل یک غراب شراب شکسته درآمده است چرا نشسته‌اید سر کلاس؟ بروید خانه‌هایتان بروید زندگی‌تان را بکنید. از آن لحظه به بعد من دیگر نتوانستم دکتر حق‌شناس را رها کنم.
این مترجم با بیان اینکه "استاد حق‌شناس شخصیت بی‌نظیری داشت" اضافه کرد: حق‌شناس یک موجود مشخصاً استثنایی بود و من از دوستانی که نزدیکش بوده‌اند، پرسیده‌ام و عباراتی که می‌خوانم توصیف آنها از اوست؛ سرزنده، صاف، شفاف، بی‌عقده و حسد، پرکار و فروتن و اگر همه اینها به اضافه آن خصوصیات فرهنگی در کسی باشد، ما واقعاً شخصیت بزرگی را از دست داده‌ایم.
مخبر در پایان گفت: استعدادی در او بود که آدم را مجذوب می‌کرد و مثل سیگار آدم را به خودش معتاد می‌کرد طوری که ترکش دشوار بود.
کارکنان دانشگاه تهران لحن صمیمانه او را از یاد نخواهند برد
ژاله آموزگار از همکاران باسابقه زنده‌یاد حق‌شناس هم با بیان اینکه "موجود نازنینی را در یک سفر بی‌بازگشت بدرقه می‌کنیم" گفت: حق‌شناس نویسنده‌ای خوش‌ذوق و مترجمی فعال و صاحب سبک بود. کتاب "آواشناسی" او که بارها تجدید چاپ شد، الان به صورت کتاب درسی درآمده است. کتاب‌های حق‌شناس بخش بزرگی از قفسه کتابخانه‌های ما را اشغال کرده است.
وی افزود: او (دکتر حق‌شناس) استاد محبوب دانشجویانش بود و با همه وجود در خدمت آنها و همکارانش بود. با همه دانشجویانش آرام و ملایم صحبت می‌کرد و تواضعش بیش از حد بود طوری که کارکنان دانشگاه تهران یکصدا می‌توانند از لحن صمیمانه او یاد کنند.
حق‌شناس به من لقب نان آور داده بود
آموزگار که سالها در دانشگاه تهران اتاق مشترکی با زنده‌یاد حق‌شناس داشت، گفت: حق‌شناس یک دریا احساس بود. او به من که گاهی لقمه‌‌ای نان می‌آوردم و با هم می‌خوردیم، لقب نان آور داده بود و خوشحالم از اینکه لیوان چایی‌ام با او مشترک بود.
وی اضافه کرد: من فوران احساسات او را مشاهده کرده بودم. بارها می‌شد که انتقادهایی به او وارد می‌شد اما فقط با یک جمله محبت‌آمیز، طرف گله‌اش را پس می‌گرفت و آرام می‌شد. او عاشق طبیعت بود و با دیدن زیبایی‌های طبیعت از خود بی‌خود می‌شد و اکنون نیز وصیت کرده تن بی‌جانش به روستایی زیبا هدیه شود.
آموزگار به نقل از زنده‌یاد حق‌شناس گفت: در جغرافیای عشق، کشور فقط یکی است؛ دل و در گیتی عشق کشوری جز دل نیست.
وی ادامه داد: حق‌شناس عاشق زندگی با همه ریزه‌کاری‌های آن بود گرچه همیشه از زندگی می‌نالید. به قول خودش آدمی با سودای هیچ و پوچ روزی صد بار می‌میرد و زنده می‌شود. زندگی تحمل تداوم مرگ را ندارد؛ این جمله‌ای بود که مدام آن را تکرار می‌کرد.
آموزگار با قرائت شعری برای حق‌شناس گفت: او در درازنای زندگی‌اش از بسیاری مسائل رنج می‌برد اما به جهت داشتن همسرش بسیار خوشحال بود و همیشه از همراهی‌ها و بردباری‌های جکلین (همسر حق‌شناس) سخن می‌گفت و چه سخت است برای جکلین و لیونا و اشلینگ، ترک این موجود نازنین.
این استاد دانشگاه تهران سخنانش را با قرائت شعری از زنده‌یاد حق‌شناس به پایان برد.
گنج بزرگی را از دست دادیم
همچنین بابک احمدی استاد دانشگاه تهران و مولف و مترجم کتاب‌های فلسفی با بیان اینکه "آدم بسیار بزرگی را از دست دادیم" گفت: اگر در میان اهل فرهنگ بزرگانی را که در حوزه اندیشه انتقادی و روش علمی و خردورزی کار کرده‌اند، فهرست کنیم، قطعاً نام حق‌شناس در آن بالاها قرار می‌گیرد.
وی افزود: همه ما از این به بعد با آثار او زندگی می‌کنیم و دنبال مفاهیمی خواهیم رفت که او ترجمه کرد و حتماً معنای آن واژه‌ها را پیدا خواهیم کرد. او به جهت تحمل مخالفش و دادن آزادی بیان به او و میانه‌روی‌اش در بحث، جایگاه رفیعی دارد و زندگی بدون او برای ما سخت است و به همین دلایل باید گفت گنج بزرگی را از دست دادیم.
حق‌شناس درباره اخلاق اصلاً حرف نمی‌زد چرا که خودش سراپا اخلاق بود
محمدشمس لنگرودی شاعر هم در این مراسم با اشاره به جمله کلیشه‌ای "ضایعه جبران ناپذیر" که بعد از درگذشت افراد بر سر زبان‌ها می‌افتد، گفت: گفتن این جمله در مراسم‌های تشییع و ختم معمولاً تعارف است اما درباره از دست دادن دکتر حق‌شناس واقعاً باید گفت یک ضایعه جبران‌ناپذیر بود.
وی به ویژگی‌های شخصیتی زنده‌یاد حق‌شناس پرداخت و افزود: هر شخص و گروهی که درباره چیزی مثلاً اخلاق زیاد صحبت کند، معلوم است آن را ندارد. او (حق‌شناس) در این باره اصلاً حرف نمی‌زد چرا که سراپا اخلاق بود و فکر نمی‌کرد که باید در این باره هم حرف زد.
این شاعر که از دوستان صمیمی زنده‌یاد حق‌شناس هم بود، او را شخصی فروتن نامید و گفت: زبانشناسی او برای تفاخر نبود و من تصور می‌کنم علت اینهمه اخلاقی بودن، بها دادن به زندگی بود. زندگی همین است که هست و اخلاقیات هم برای هر چه پربارتر کردن آن است.
شمس لنگرودی افزود: ما یک فرصت بزرگ را از دست دادیم اما امیدوارم بتوانیم راه تحقق دست کم بخشی از شعارهایی را که درباره زنده‌یاد حق‌شناس گفتیم، ادامه بدهیم.
حق‌شناس کسی مثل هیچکس
نرگس انتخابی همکار استاد حق‌شناس در تدوین فرهنگ هزاره هم، با بیان اینکه "حق‌شناس کسی بود که مثل هیچکس نبود" به سابقه همکاری‌اش با حسین سامعی و این استاد فقید پرداخت و آن را یک شان بزرگ برای خودش در زندگی عنوان کرد و گفت: اگر آنچه را که ما طی 15 سال همکاری با استاد حق‌شناس از او آموختیم، در یک کفه ترازو و هر آنچه را که در کل زندگی آموخته‌ایم در کفه دیگر قرار دهند، بی‌شک کفه اول سنگینی خواهد کرد.
وی افزود: او (حق‌شناس) کار ما را در تدوین فرهنگ هزاره به قالی بافی تشبیه می‌کرد و ما هم واژه‌ها را یکی یکی به هم گره می‌زدیم و این قالی را می‌بافتیم. حق‌شناس از نظر علمی و اخلاقی شخصیتی یگانه داشت و تسلطی که بر زبان فارسی داشت، غبطه‌برانگیز بود. ویژگی بارز اخلاقی او سعه صدرش و رواداری‌اش بود و هیچگاه با اصرار حرفش را به کرسی نمی‌نشاند.
این همکار قدیمی زنده‌یاد حق‌شناس با بیان اینکه "ما به سوگ پدر معنوی خود نشسته‌ایم" و قرائت شعری انگلیسی از حق‌شناس که به جکلین حق‌شناس (همسر او) تقدیم شده بود، سخنانش را به پایان برد.
طنزهای لطیف نصرالله کسرائیان در سوگ دوست قدیمی‌اش
همچنین نصرالله کسرائیان عکاس باسابقه طبیعت و از دوستان صمیمی زنده‌یاد حق‌شناس با بیانی طناز که روح حاضران غرقه در اشک این مراسم را کمی تلطیف می‌کرد، به بیان خاطراتی از دوستی‌اش با این استاد فقید رشته زبانشناسی پرداخت.
وی گفت: تا همین چند ماه پیش مدام می‌آمد "بنفشه ده" و با هم جوجه کباب و و نوشابه می‌خوردیم ولی این اواخر دستش مدام کتاب می‌دیدم و نمی‌دانست که این برای سلامتی‌اش مضر است. تعطیلات عید هم دوستان همه آمده بودند آنجا ولی او تنهایی رفته بود تعطیلات. شاید نمی‌خواست برای کسی درد سر درست کند. به هر حال این همه مفید و دوست‌داشتنی بودن برای مردن کفایت می‌کند.
پس از این مراسم حاضران به سمت میدان امیرکبیر رفتند و سوار بر اتوبوس‌های مستقر در آنجا پیکر زنده‌یاد حق‌شناس را برای خاکسپاری به سمت همین روستا (بنفشه ده حوالی کلاردشت) بدرقه کردند. قرار است مراسم تدفین و خاکسپاری این استاد فقید بعد از ظهر امروز در این روستا برگزار شود.
جمال میرصادقی، احمد احمدی (مدیر انتشارات سمت)، حافظ موسوی، سیمین بهبهانی، کوروش کمالی سروستانی، محمد جعفری قنواتی، کامران فانی، احمد پوری، محمود فتوحی، ابراهیم خدایار، کوروش صفوی، محمود عابدی، حسن انوشه، توفیق سبحانی، عباسعلی وفایی، علی موسوی گرمارودی، محمد دبیرمقدم،محمدرضا سنگری، علی‌اشرف صادقی، حسن ذوالفقاری، احمد سمیعی گیلانی و عنایت سمیعی از شرکت‌کنندگان در مراسم تشییع پیکر استاد فقید علی‌محمد حق‌شناس بودند.
خبر دیگر اینکه مجلس پاسداشت دکتر علی‌محمدحق‌شناس با همکاری گروه‌های زبانشناسی و زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس و نیز مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی این دانشگاه و انجمن‌های علمی نقد ادبی ایران و زبان ادبیات فارسی ایران و نیز شهر کتاب مرکزی از ساعت 13:30 تا 15 یکشنبه 19 اردیبهشت در مسجد دانشگاه تربیت مدرس و مجلس ختم وی هم توسط اعضاء خانواده و دوستان او از ساعت 16 تا 18 سه‌شنبه 21 اردیبهشت در مسجد جامع شهرک شهرک غرب واقع در میدان صنعت شکل برگزار می‌شود.
