بیانیۀ انجمن‌های دوستدار میراث فرهنگی در خصوص اقدامات خشونت‌آمیز و آسیب‌زا در قبال آرامگاه آرتور پوپ در اصفهان
به تازگی هشت تن از 19 نمایندۀ محترم مردم اصفهان با نگارش نامه‌ای خطاب به رییس‌جمهور نسبت به دفن پیکر ریچارد نلسون فرای، ایران‌شناس و محقق ایراندوست آمریکایی که وصیت کرده بود در کرانۀ زاینده‌رود به خاک سپرده شود، هشدار داده‌اند. این نامه را که عاری از لحن تهدیدآمیز هم نیست از یک زاویه می‌توان به فال نیک گرفت؛ از این زاویه که بالاخره نمایندگان محترم مجلس نسبت به مسایل فرهنگی و به‌ویژه مسایل میراث فرهنگی و تاریخی کشور اظهار وجود کرده‌اند. این امر، بخصوص برای آن دسته از کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی که طی سال‌های گذشته نسبت به تخریب میراث فرهنگی اصفهان استغاثه‌ها کرده و هشدارها داده‌اند، جالب توجه است.
چرا این نمایندگان محترم در همۀ سال‌هایی که انواع آثار و یادمان‌های تاریخی و تمدنی ایران، حتی مساجد و بقاع و امامزاده‌ها، در معرض تخریب قرار گرفتند و بسیاری هم یکسره نابود شدند چنین واکنش‌های غیرت‌مندانه‌ای نشان ندادند؟ یکی از نمونه‌های بارز این تخریب‌ها ویرانی بنای تاریخی هفت‌صد سالۀ «امامزاده یحیی» در زواره بود که فضایی یأس‌آلود در حوزۀ میراث فرهنگی پدید آورد. وضع اسفناک حفاظتیِ مساجد تاریخی، که گاه بیش از هزار سال قدمت دارند و از صدر اسلام تا روزگار ما به سلامت مانده‌اند اما طی سال‌های اخیر آسیب‌های وصف‌ناشدنی دیده‌اند، حاجت به شرح ندارد. نام مساجد جامع نایین، اردستان، اشترجان و به‌خصوص مسجد جامع اصفهان بی‌شک به گوش نمایندگان محترم رسیده است؛ همین‌طور، تپه‌ها و محوطه‌های تاریخی و باستانی و بناها و بافت‌های تاریخی در درون شهر اصفهان و دیگر شهرهای این استان و سراسر کشور، که از جمله مهم‌ترین نشانه‌های هویتی و سرمایه‌های بی‌بدیلِ فرهنگیِ میهن ما محسوب می‌شوند، و در سکوت و غفلت مسؤولان لطمات جبران‌ناپذیری دیده‌اند نیز «داستانی است پرآب چشم». پرسش این است که وقتی شمار بسیاری از این آثار طی سال‌های گذشته تخریب شدند یا به خطر افتادند چرا نمایندگان محترم واکنشی نشان ندادند؟! چرا وقتی که «سازمان میراث فرهنگی و گردشگری» طی دولت‌های نهم و دهم به محفلی برای اجرایِ برنامه‌هایِ سیاسی برخی دولت‌مردان خاص تبدیل شد و سرانجام نیز این تشکیلات با تحمیل لطمات میلیاردی و بعضاً غیرقابل جبران تا مرز فروپاشی رفت واکنشی از سوی این نمایندگان نشان داده نشد؟! به راستی این‌که غیرتی در مواجهه با تخریبِ تقریباً هر روزه میراث فرهنگی و طبیعی ایران نشان داده نمی‌شود و بخصوص احساساتِ منادیانِ غیرت‌مداری و زورستیزی در این زمینه جریحه‌دار و ابراز نمی‌گردد نشانة چیست؟ از سوی دیگر، این پرسش مطرح است که چرا هنگامی‌که رییس دولت دهم از «ریچارد فرای فقید» تقدیر نمود و خانه‌ای تاریخی را در شهر اصفهان به وی اهدا کرد، نمایندگان محترم چنین نامة تهدیدآمیزی خطاب به محمود احمدی‌نژاد ننوشتند؟
طی هفتۀ گذشته گروهی چند ده‌نفره با تجمع در اطراف آرامگاه دو مورخ هنر و ایران‌شناس بین‌المللی، آرتور پوپ و همسرش آکرمن که در اواخر دهۀ چهل خورشیدی در کرانۀ زاینده‌رود به خاک سپرده شده‌اند، کوشیدند تا احساسات استکبارستیزانۀ خود را، که آگاهانه بودن و صداقتش محل تردید است، نشان دهند؛ اما این اقدام، در کمال شگفتی، به گونه‌ای مسالمت‌آمیز و به دور از رفتارهای خشونت‌آمیز نبود، بلکه با رنگ‌پاشی و شعارنویسی بر دیوارهای بنای آرامگاهی نیم‌قرنه همراه بود که در همه جای جهان رفتاری مخرب و آسیب‌زا در قبال آثار تاریخی محسوب می‌شود و پیام‌های نامطلوبی را به جهان مخابره می‌کند؛ آن‌هم در شهری که «نصف‌جهان» خوانده می‌شود و پایتخت فرهنگی جهان اسلام بوده است. فراموش نکنیم، تجربۀ یک دهۀ گذشته در خاورمیانه به خوبی نشان داده است که اگر به تندروی‌ها و افراطی‌گری‌هایی از این دست مجال داده شود منجر به تخریب و ویران کردن آثار و مواریث تاریخی و فرهنگی (از مجسمه‌های بودایی بامیان در افغانستان تا آثار یادمانی و مقابر بزرگان اسلامی و مسیحی در سوریه و عراق) می‌انجامد. از یاد نبریم که بخش بزرگی از میراث ایرانی ـ اسلامی ما در کشورهای همسایه قرار دارد و تنها با اعتدال، عقلانیت، منطق و صلح‌دوستی است که می‌توان به حفظ و صیانت از میراث سترگ فرهنگی و هنری و تاریخی خود همت گماریم. در این راه نیز هیچ کشور صاحب‌تمدنی بی‌نیاز از کمک‌ها و همکاری‌های جهانی نیست.
از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر نهادهای مسؤول انتظار می‌رود، ضمن همراهی با خاکسپاری ایران‌شناسِ ایراندوست ریچارد فرای، نسبت به رفع آسیب‌هایی که اخیراً به بنای آرامگاه دو ایران‌شناس آمریکایی در کرانۀ زاینده‌رود وارد آمده است اقدام عاجل نموده و با انجام تدابیر و اقدامات لازم، به‌ویژه شکایت از بانیان این اقدام که عکس‌هایشان در دسترس است، از تکرار چنین اتفاقاتی که چهرۀ میراث فرهنگی و گردشگری میهن ما را در سطح جهانی مخدوش خواهد کرد پیشگیری نمایند و نشان دهند که دولت در برخورد با کسانی که به خود اجازه می‌دهند برخلاف قوانین کشور اقدام به آسیب‌رساندن به آثار تاریخی از هر نوع -نمایند جدّی است.
مبادرت به رفتارهای خشونت‌آمیز در بهار سالی که به نام «فرهنگ» مزیّن شده است نه تنها سنجیده و پسندیده نیست و نوعی تقابل با خواستِ مقام رهبری را می‌نمایاند، بلکه جامعه را به سمت تعصب‌ورزی‌های کور و یکسونگرانه و افراطی خواهد برد که در درازمدت هزینه‌های سنگینی برای کشور به دنبال خواهد آورد.
با احترام
گروهی از انجمن‌های فعالِ فرهنگی:
بنیاد فردوسی، انجمن دوستداران اصفهان، انجمن دوستداران میراث فرهنگی افراز (تهران)، انجمن پاسداشت مفاخر ایران، انجمن جوانان سپید پارس (مازندران)، انجمن دوستداران میراث فرهنگی شوش (خوزستان)، انجمن مهرگان (فارس)، انجمن دوستداران میراث فرهنگی هوتو (مازندران)، انجمن دوستداران یادمان‌های ماندگار (قزوین) و مؤسسۀ ندای کرخه (خوزستان).
