ایران پژوهی
تلاش برای فارسی زدایی سازمان یافته در افغانستان
- ايران پژوهي
- نمایش از دوشنبه, 17 اسفند 1394 07:53
برگرفته از ماهنامه خواندنی شماره 90، سال چهاردهم، بهمن و اسفندماه 1394، ص 35
امیر خوزستانی
اوایل که کابل آمده بودم، براى گرفتن تذکره و رسیدگى به مشکلات شخصى‌ام مجبور به مراجعه به دوایر دولتى بودم. آن زمان هنوز ته‌لهجه‌ى اصفهانى داشتم. کابلى یاد نداشتم. هزارگى را رجحان دادم بر همه زبان‌ها و لهجه‌ها. دلیلش هم واضح بود. از «زوارگ» «ایرانیگگ» گفتن‌ها باید فرار مى‌کردم. اگر برچسب ایرانیگگ بر کسى مى‌خورد، علاوه بر استهزا، از تمامى نعمت‌هاى دنیوى و اخروى در کابل محروم مى‌شد. البته به جز در غرب کابل.
در کابل آدمى نیست که مجبور نشده باشد به ارگانهاى دولتى برود. همه مردم، اینجا کوله‌بارى از تجربه در سازمانهاى دولتى را دارند و اگر فرد دیگرى با مشکل مواجه مى‌شود، راه و چاه و خم و چم را یادش مى‌دهند. من هم یکى از همین افراد پرجنجالى بودم که هر روز مى‌بایست به یکى از ارگانهاى دولتى مى‌رفتم؛ ولى کار از کار پیش نمى‌رفت. توصیهٔ یکى از دوستان این بود که اگر با زبان پشتو صحبت کنى، نه‌تنها قدر و عزت پیدا مى‌کنى، بل کارت را به زودى انجام مى‌دهند.
بعد از همنشینى با چند دوست پشتون، کمى یاد گرفتم. باز دوباره به همان ارگان دولتى رفتم. چنان کردم. با عسکر/سرباز نگهبان وزارت، تا رئیس مرجع مربوطه دست و پا شکسته پشتو صحبت کردم. فَوَقَعَ ماوَقَعَ. کارى که در سه ماه نتوانستم انجام دهم، در سه دقیقه به اتمام رسید. چاىنبات و سیگار « مارلبروى » سرخ هم دادند راستى.
یک بار دیگر در مرز دوغارون، با عسکر/سرباز مرزى، پشتو صحبت کردم. خوشحالى‌ش را با گفتن جمله‌اى به دوستش اینگونه ابراز مى‌کرد: « هزارگانو پختو وایه » و اصلاً ساک و کیفم را تلاشى/ وارسى نکرد و بدون جنجال خروجى افغانستان را بر پاسپورتم زدند.
ساختمان جدید وزارت دفاع/ پنتاگون کوچک امروز افتتاح شد. به تابلوهاى راهنماى وزارت که دقت شود، دو زبان بیشتر ندارد. انگلیسى و پشتو. به قول ستارسعیدى که زبان رسمى افغانستان پشتو و انگلیسى‌ست. متاسفانه واقعیت امر همینگونه هست. زبان فارسى بعد از دوره کمونیستهاى خلقى و با روى کارآمدن طالبان، به حاشیه رفت. دیگر قدر و عزتى ندارد. در دوران کرزى سعى شد که فارسى به حاشیه رود، اما چندان مجالى نیافت. در حکومت وحدت ملى، معیار براى شایستگى و ارزشمندى، تسلط بر زبان پشتوست. اشرف‌غنى در دیدار با آیت الله خامنه‌اى اظهار داشته که مردم افغانستان به جاى تقدیر و تکریم از جایگاه فردوسى و سپهرى و اخوان ثالث، اشعار خوشحال‌خان ختک را بیشتر مى‌پسندند و خوشحال‌خان ختک را دوست دارند.
رفته رفته مى‌رویم که همه پشتو زبان شویم و زبان فارسى به حاشیه رود. چنان مبارزهٔ فرهنگى براى زدودن زبان فارسى انجام مى‌شود که این مبارزه علیه تروریستان [ تروریست‌ها] انجام نمى‌شود.
