ایران‌بوم

خبرگزاری مهر: "گهواره دید" که نزد شیرازیها به "گهواره دیو" نیز معروف است این روزها در ارتفاعات کوه چهل مقام شیراز در سایه فراموشیهای متولیان امر، روزهای فرسایش و زوال را می گذراند.
به گزارش خبرنگار مهر در شیراز، بر فراز کوه چهل مقام شیراز، روبروی دروازه قرآن چهار طاقی با چهار ستون خودنمایی می کند که بر فراز آن گنبد مخروطی شکلی وجود دارد که آن را گهواره دید و برخی گهواره دیو می خوانند.

گهواره دید بنا به دستور عضدالدوله دیلمی جهت تسلط بر ورودی شهر شیراز، حفاظت از شهر و دیده بانی، روشن کردن آتش و علامت دادن ساخته شد و مصالح به کار رفته در آن نیز از سنگ تراش نخورده و ساروج است.

بنای کلی این گهواره برگرفته شده از چهار طاقی های دوره ساسانی است. طبق نوشته طرایق الحقایق، این بنا مقبره عارفی به نام شمس پهلوان بوده و شاه نعمت الله ولی هنگام مسافرت به شیراز مدتی در آنجا به سربرده و علاقمندان او برای دیدنش به آنجا می رفتند.

در بدور ورود به شیراز و تنگ الله اکبر، حدود سه اثر تاریخی وجود دارد که شامل دروازه قرآن، مقبره خواجوی کرمانی و گهواره دید است و این شرایط را در کمتر شهری می توان یافت که در ورودی اصلی شهر چندین بنای به نسبت شاخص تاریخی قرار گرفته باشد.

دو بنای دروازه قرآن و مقبره خواجوی کرمانی طی این مدت مورد مرمت و رسیدگی قرار گرفته و به نسبت شرایط مناسبی دارند که از آنها می توان به عنوان جاذبه هایی نام برد که توانایی این را دارند که گردشگر را به محض ورود به شهر به خود جذب کنند.

اما در این بین گهواره دید چندان مورد توجه جدی قرار نگرفته و به نظر می رسد همان طور که بر فراز کوه چهل مقام و ارتفاعات شهر قرار گرفته به همان میزان نیز از اذهان متولیان امر و مسئولان مربوطه دور مانده است.

طی مدت اخیر طرح های گردشگری نیز برای این بنا و به طور کلی محدوده کوه چهل مقام شیراز طراحی شده و در این رهگذر فضای فیزیکی اطراف گهواره دید نیز مناسب سازی شده که ایجاد راه دسترسی مناسب از چند سو و ایجاد فضای سبزی مطلوب در اطراف بنا از جمله اقداماتی بود که طی این مدت توسط ارگانهایی نظیر شهرداری شیراز به سرانجام رسید.

یادگاری نویسی درون بنا

اما آنچه امروز مورد توجه است این است که به نظر می رسد طرح های گردشگری منطقه یا متوقف شده یا اینکه در همین حد باقیمانده است.

اینکه گهواره دید به عنوان یکی از فرصتهایی که می توان در حوزه گردشگری و میراث تمدنی استان فارس ایفای نقش کند را نمی توان انکار کرد و در عین حال صدماتی که طی دوره های زمانی مختلف بر این بنا وارد شده را نیز نمی توان نادیده گرفت.

بی توجهی هایی که در نگهداری از این بنا صورت گرفته به خوبی قابل مشاهده است. آنجایی که یادگاریهایی از سالهای گذشته بر روی سنگهای گهواره دید حک شده و دوده هایی که بر دیواره های اثر نقش بسته همگی نشان از این دارد که گهواره دید چندان مورد توجه قرار نگرفته است.

البته عدم نورپردازی مناسب در این بنا نیز می تواند یکی از مواردی باشد که می توانست پیش از اینها مورد توجه متولیان امر قرار گیرد. ایجاد نورپردازی مناسب به لحاظ موقعیت جغرافیایی این بنا باعث می شود که گهواره دید در سطح شهر نیز شبها جلوه ای دیگر پیدا کند و جذابیت بیشتری را هم برای مردم شهر و هم برای گردشگران در پی داشته باشد.

نورپردازی بنا

پدیده یادگاری نویسی البته نه تنها در این اثر بلکه در بسیاری از آثار تاریخی و بناهای گردشگری استان فارس قابل مشاهده است. در این خصوص نمی توان تمامی بار مشکلات را بر عهده مسئولان و دستگاه ها انداخت بلکه در این رابطه باید بر لزوم فرهنگسازی پیرامون این موضوع اشاره کرد.

باید در نظر داشت تا زمانی که فرهنگ مراقبت از بناهای تاریخی در سطح توده های مردم نهادینه نشود به هر اندازه که در مرمت و بازسازی آثار نیز کوشیده شود بازهم شرایط قبل از آن حکمفرما می شود از این رو مردم باید متوجه ارزش و جایگاه چنین آثاری در سطح جامعه و تاثیر مستقیم و غیر مستقیم این بناها در زندگی آنها باشند.

از دیگر سو نیز مسئولان امر باید برای مراقبت از چنین آثاری که فرصتهای گردشگری استان فارس و شهر شیراز به شمار می روند برنامه های اجرایی و کاربردی تهیه کنند تا آثاری مانند گهواره دید دچار این مشکلات نباشد.

نمونه ای از تخریبهای که در دیواره های بنا ایجاد شده است

باید در نظر داشت که کوه چهل مقام شیراز دو فرصت گردشگری تاریخی و طبیعت گردی را فراهم کرده که با اجرای طرح های مختلف و جامع می توان از این فرصت مناسب برای احیای این دو حوزه گردشگری در منطقه کوه چهل مقام بهره برد.

از وضعیتی که در این منطقه حاکم است می توان چنین استنباط کرد که فرصتهای گردشکری در کوه چهل مقام شیراز گم شده و مسئولان نیز آن را نادیده انگاشته اند اما برای احیای گردشگری استان فارس در بخشهای مختلف چنین مناطقی می توانند تاثیرگذار و مناسب باشند.

وجود گهواره دید به عنوان یکی از فرصتهای شاخص گردشگری در کوه چهل مقام چنین بستری را فراهم کرده و در این راستا با اختصاص اعتبارات استانی می توان شرایط گردشگری تاریخی و طبیعی را در این حوزه احیا کرد.