ایران‌بوم

رییس ایکوموس ایران درباره‌ی اقدامات انجام‌شده در میدان «عتیق» اصفهان معتقد است: وسعت دخالت، شکل دخالت، نوع کاربری درنظر گرفته‌شده در این محل ارزشمند تاریخی و به‌طور کلی، اصل این تصمیم زیر سؤال است و باید در آن تجدید نظر شود.

دکتر سیدمهدی حجت در گفت‌وگو با خبرنگار بخش میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، بیان کرد: من به‌عنوان مسؤول ایکوموس ایران همراه کارشناسانی که در این مجموعه هستند، نگرانی جدی خود را درباره‌ی آن‌چه در شهر بسیار ارزشمند اصفهان رخ می‌دهد، اعلام می‌کنم.

وی توضیح داد: به‌نظر می‌رسد، ضوابط نحوه‌ی مواجه شدن با یک شهر تاریخی و ارزش‌های شهری در سطح و کلاس اصفهان، به‌درستی رعایت نمی‌شوند. البته افرادی در تمام شهرها هستند که باید تصمیم‌های اجرایی بگیرند و این موضوع را کتمان نمی‌کنم که برخی مسایل مالی و نوع سرمایه‌گذاری‌ها در چنین تصمیم‌گیری‌هایی مؤثرند، ولی وقتی با جواهری مانند اصفهان و ارزش‌های تاریخی آن که مورد شناخت همه‌ی دنیا، بویژه کارشناسان حوزه‌ی شهرسازی و معماری است، روبه‌رو هستیم، طبیعتا باید با احتیاط بیش‌تری عمل کنیم.

او گفت: آن‌چه بیش از هر چیزی نگران‌کننده است، مسأله‌ی وسعت، شدت و شکل دخالتی است که در اطراف مسجدجامع اصفهان انجام می‌شود. درحالی‌که به‌طور کلی، در سطح دنیا مرسوم نیست که نوع دخالت در بافت‌های تاریخی باارزش به این کلانی باشد.

بنیان‌گذار سازمان میراث فرهنگی اظهار داشت: معمولا همه، آن‌چه را که آرام‌آرام در طول تاریخ توسط افراد مختلف و در سطوح مختلف در شهری تاریخی به‌وجود آمده، محترم می‌شمارند و بعدها ممکن است با ظرافت و دقت فوق‌العاده‌ای مداخلاتی، آن هم برای احیای ارزش‌های موجود در آن محل انجام دهند، ولی این‌که در بافت قدیم اصفهان و در کنار یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی جهان ـ مسجدجامع اصفهان که دایرة‌المعارف معماری اسلامی است ـ با چنین وسعتی، دخالت صورت گیرد، جای تأمل و نگرانی دارد.

وی با اشاره به این‌که افرادی که به این کار اقدام کرده‌اند، ممکن است با علاقه‌مندی و خیرخواهی چنین کاری را انجام داده باشند، گفت: به‌طور اساسی، مهم‌ترین ایرادی که نسبت به این قضیه وارد می‌شود، این است که در هیچ کجای دنیا وسعت دخالت در بافت‌های قدیم این‌گونه نیست که در بافت قدیم شهر عزیزی مانند اصفهان چنین دخالتی را بتوانیم انجام دهیم.

حجت ادامه داد: مطلب دیگر این است که اگر حتا در مقیاس‌های کوچک‌تر قرار است، دخالتی انجام شود، شکل آن مستلزم ملاحظات بسیار وسیع مقدماتی مانند مونیتور کردن، ثبت کردن، حفاری و پی‌گردی کردن و مطالعه‌ی دقیق آن‌چه زیر زمین قرار دارد، می‌شود تا در نهایت، مجوزی برای دخالت اندکی در آن محل صادر شود.

او بیان کرد: اکنون رفتاری که می‌بینیم، به‌نحوی است که در هیچ‌کدام از لایه‌هایی که در دوره‌های گذشته در اطراف این محل بسیار مهم وجود داشته‌اند، بررسی، کاوش، ارزیابی و ثبت انجام نشده است. در واقع، می‌توان گفت، اگر اطراف مسجدجامع اصفهان صحرای برهوتی قرار داشت، همین طور رفتار می‌شد که اکنون شده است. درحالی‌که این محل یک بستری است که هزاران ارزش نهفته در آن وجود دارند و باید همه لایه‌به‌لایه بررسی و ثبت شوند.

وی با تأکید بر این‌که این ارزش‌ها، تاریخ و فرهنگ این مملکت هستند، اظهار کرد: اقدامات انجام‌شده کاملا برخلاف ضوابطی است که امروزه تمام دنیا حتا کشورهایی که آثارشان از لحاظ فرهنگی بسیار پایین‌تر از ماست، رعایت می‌کنند. به‌راستی شأن اصفهان این نیست که با این نوع رفتار مواجه شود.

حجت تأکید کرد: مطلب دیگری که باید به آن توجه کرد، تبدیل کردن چنین محلی به جایی به‌عنوان گذرگاه برای عبور ترافیک است، زیرا نحوه‌ی رویکرد نسبت به این مسأله‌ی شهری درست نیست و اصلا این مکان تاریخی جای چنین حرف‌ها و اقداماتی نیست، بویژه این‌که ایجاد پارکینگ و مغازه در اطراف این محل، جز یک برخورد کاسب‌کارانه با محوطه‌ی تاریخی شهری مانند اصفهان، برخورد دیگری نیست و اصفهان نمی‌تواند شاهد مواجه شدن‌های کاسب‌کارانه با خودش باشد.

به گفته‌ی رییس ایکوموس ایران، اصفهان نیاز دارد، طوری درباره‌ی آن تصمیم‌گیری شود که تمام ملاحظات فرهنگی، هنری، کالبدی و معماری لحاظ شوند.

وی بیان کرد: مگر ما چند اصفهان در دنیا داریم که به این شکل در اطراف محوطه‌های ارزشمند آن، دخالت‌های وسیع و بی‌رویه و بدون مطالعه انجام دهیم. کسانی که چنین کاری را انجام می‌دهند، قطعا نیت خیری دارند، ولی ضوابط و قواعد رفتار با بافت تاریخی را نمی‌دانند.

او در پایان با تأکید بر این‌که اگرچه اکنون نیز خسارت‌های فوق‌العاده‌ زیادی به این محوطه‌ی تاریخی وارد شده‌اند، ولی جلوی ضرر از هر جا گرفته شود، منفعت است، گفت: ما کارشناسان و متخصصان این حوزه به‌شدت از این موضوع نگران هستیم و اعلام خطر می‌کنیم که به این ترتیب، حیثیت تاریخی شهر اصفهان دچار مخاطره خواهد شد و جایگاهی که امروزه این شهر در سطح بین‌المللی نزد علاقه‌مندان به میراث فرهنگی دارد، قطعا نزول خواهد کرد. حال دیگر، این جریان به کسانی که تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی برعهده‌ی آن‌هاست، بستگی دارد «تو خواه از سخنم پند گیر، خواه ملال»

.