ایران‌بوم

ناصر نوروززاده‌ چگینی درباره‌ی قانون ثبت آثار تاریخی گفت: ‌این مسأله كه مالكان آثار تاریخی نسبت به ثبت ملك خود در فهرست آثار ملی می‌توانند معترض شوند، در قانون بیان نشده است.

این باستان‌شناس پیشكسوت در گفت‌وگو با خبرنگار بخش میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، درباره‌ی روند ثبت آثار تاریخی در فهرست آثار ملی كشور و این‌كه چطور می‌توان نسبت به ثبت آن‌ها معترض بود‌؟ بیان كرد:‌ در قانون ثبت، تفاوتی میان ملك شخصی و غیرشخصی نیست و گفته شده است، اگر سازمان مربوط تشخیص دهد، اثری ارزش‌های تاریخی و فرهنگی را دارد‌، باید نسبت به ثبت آن اقدام كند. همچنین بیان شده است كه اگر چنین اثری مالك شخصی دارد، باید به او اطلاع داده شود. در آن صورت، مالك می‌تواند به بحث كارشناسی اعتراض داشته باشد، مبنی بر این‌كه این اثر تاریخی نیست.

وی ادامه داد: اگر اعتراض مالك وارد باشد و در نتیجه‌ی بازبینی كارشناسی، اثر تاریخی تشخیص داده نشود، از نظر كارشناسی، مسأله كان لم یكن تلقی می‌شود؛ اما اگر آن اثر دوباره تاریخی تشخیص داده شد، مالك نسبت به ثبت آن نمی‌تواند اعتراضی داشته باشد.

او یادآوری كرد:‌ پس از انقلاب شرایطی پیش آمد تا افرادی كه مایل هستند، آثارشان ثبت شود، به سازمان میراث فرهنگی اطلاع دهند و با رضایت خودشان و داوطلبانه، ملك‌شان را ثبت كنند؛ اما در حال حاضر جریان تغییر كرده و حتا شورای نگهبان نیز به نحوی به این جریان وارد شده است. این كوتاهی بخش حقوقی سازمان است كه از امكاناتی كه در اختیارش بود، نتوانست استفاده كند.

چگینی گفت: علاوه بر قوانین مربوط به ثبت آثار تاریخی، قانون شأن ملی را نیز داریم كه بیان می‌كند، اگر اثری قابل ثبت در فهرست آثار ملی كشور باشد و حتا از نظر تاریخی نیز قدمت زیادی نداشته باشد، باز هم قابلیت و امكان ثبت برای آن وجود دارد. به‌طور مثال، خانه‌هایی كه در تهران جزو بافت قدیمی ثبت می‌شوند، علاوه بر ارزش تاریخی، برای یك شهر و آینده‌ی جامعه، جایگاه و شأن ملی نیز دارند. اگر تهران را از خانه‌های قدیمی خالی كنیم، چه شأنی باقی می‌ماند كه بگوییم اینجا پایتخت زمان قاجاری بوده است؟

وی اظهار كرد: هیچ صراحت قانونی وجود ندارد كه اگر ملكی شخصی بود، می‌توان اعتراض كرد كه به‌دلیل شخصی بودن، مالك نمی‌خواهد آن اثر ثبت شود. بنابراین وقتی چنین مسأله‌ای پیش می‌آید، از عوامل مختلفی مانند ندانستن، سودجویی و شانه خالی كردن مسؤولان می‌تواند ناشی شده باشد.

او گفت: وقتی قانون مطلبی را به‌صراحت می‌گوید، مردم نیز آن را قبول می‌كنند. در این راستا، با توجه به آنچه برای برخی بناهای ثبت‌شده در فهرست آثار ملی رخ داد، شاید بتوان گفت، تمام دستگاه‌ها كوتاهی كرده‌اند.

این باستان‌شناس تأكید كرد:‌ قانون نمی‌گوید كه مالكان آثار تاریخی می‌توانند نسبت به ثبت اثر معترض شوند، بلكه می‌گوید آن‌ها فقط می‌توانند از جنبه‌ی كارشناسی نسبت به تاریخی بودن یا نبودن اثر معترض باشند. بنابراین این‌كه اعلام شود، هر كسی نسبت به ثبت ملك خود در فهرست آثار ملی اعتراض دارد، بیاید شكایت كند كار معقولی نیست.