ایران‌بوم

خبرگزاری مهر: کاوش گورستان باستانی یاسوج مربوط به سه هزار و 500 سال پیش، زوایای تاریخی ناشناخته مانده ساکنین باستانی این منطقه را که گوشه و کنار آن از گذشته های دور با نامهای باستانی جاودان مانده، هویدا می کند.

adidas heliopolis hotel in dubai , adidas concord ankle fur sneakers boys running Release Date Info , MysneakersShops | New Air Jordan 1 Mid "Red Toe" University Red/White 2021 For Sale 554724 - nike air max 90 gray and infrared blue hair salon - 161

به گزارش خبرنگار مهر، اگر چه شهر یاسوج را به دلیل طبیعت بکر و وجود جنگلهای انبوه و چشمه ها و آبشارهایش به عنوان "پایتخت طبیعت ایران" می شناسند اما این شهر ناشناخته های دیگری نیز دارد که حالا سراز خاک بیرون می آورند و حتی ساکنین این شهر را به تعجب وا می‌دارند.

کشف گورستانی بزرگ با قدمت سه هزار و 500 ساله در شهری با عمری 40 ساله که هیج اثر تاریخی در آن دیده نمی شود، خود گویای ناشناخته بودن یاسوج است.

با این حال پیش از این وجود مکانهایی با نامهای باستانی در این شهر و در کنار آن تنها سرنخهای اثبات قدمت کهن این سرزمین بوده اند. نامهایی همچون بازرنگ، تل خسرو، تل زال، دشت روم، مزدک، بابکان و ....که بررسی آنها ما را به هزاره های قبل از میلاد می برد.

"تل خسرو" یکی از این مکانهای باستانی در پنج کیلومتری جنوب یاسوج است که بومیان آن را به "کی خسرو" فرزند "سیاووش" از پادشاهان کیانی نسبت می دهند و افسانه این تل، قرنها سینه به سینه نقل شده و اکنون نیز در بین مردم بومی ساری و جاری است.

بومیان معتقدند پس از آنکه به کی خسرو سروش الهی می رسد، به دشت یاسوج می آید و به سوارانش دستور می دهد هر کدام توبره ای خاک بر روی هم بریزند تا تپه ای شکل بگیرد.

آنگاه کی خسرو بر بالای تل می رود و لهراسب را به جانشینی خود انتخاب می کند. بومیان می گویند زال نیز در جای دیگری از این دشت با سپاهیانش تلی می سازد که هنوز هم آن را "تل زال" یا "تل زالی" می نامند.

بر اساس این افسانه که در شاهنامه فردوسی نیز بدان اشارت شده، کی خسرو پس از آن که تاج شاهی را بر سر لهراسب می گذارد، به غاری در دنا که اکنون نیز با نام "غار کی خسرو" جاودان مانده، می رود و عروج می کند و عمر جاودانه می یابد.

با این حال پیوند اساطیر ایران با این نقطه از دامنه های دنا یعنی یاسوج، تنها به این افسانه خلاصه نمی شود و برخی از تاریخدانان جهان، یاسوج را دروازه پارس(persian gates) نامیده اند و اعتقاد دارند که در سال 331 سال قبل از میلاد، "اسکندر مقدونی" در حمله به پرسپولیس از منطقه یاسوج گذشته و در تنگه ای در شمال این منطقه با نام "تنگ مهریان" با لشکر "آریو برزن"، سردار بزرگ هخامنشی رودررو شده است.

اما اسطوره های کهن ایران زمین در کهگیلویه و بویراحمد گویی نه افسانه بلکه رویدادهای واقعی هستند که در اذهان مردم این دیار جاودانه مانده اند. شاید کشف این گورستان باستانی درکنار شهر یاسوج مربوط به هزاره قبل از میلاد مسیح، به این افسانه های اساطیری رنگ واقعیت و به نامهای باستانی در این شهر هویت تاریخی بخشد. گورستانی که به طور اتفاقی و هنگام خاکبرداری کشف شد.

نحوه کشف این گورستان باستانی که در ضلع شرقی شهر یاسوج و در محوطه بیمارستان امام سجاد(ع) و دانشکده پزشکی این شهر قرار دارد به سال 88 برمی گردد که راننده لودری در محوطه این بیمارستان مشغول خاکبرداری برای احداث ساختمانی جدید بود.

او در حین کار متوجه بالا آمدن استخوانهایی از زیر خاک می شود و نگهبان این بیمارستان نیز موضوع را به میراث فرهنگی استان گزارش می دهد و پس از آن بود که جلوی فعالیت عمرانی دانشگاه علوم پزشکی گرفته می شود. اگرچه بخش زیادی از این گورستان در پایین و بالا و حدود 40 گور مورد تخریب قرار می گیرد.

با این حال پس از دو سال، کار کاوش در این گورستان در بهار امسال آغاز می شود و در تیر ماه به پایان می رسد تا گامی دیگر به شناخت ساکنان باستانی این سرزمین نزدیک شویم و به گفته مدیرکل جوان میراث فرهنگی استان با اطلاعات نهفته در این گورستان باستانی از هویت و سابقه‌ باستانی کهگیلویه و بویراحمد رمزگشایی شود.

آنگونه که علیرضا ایزدی می گوید در فاز اول، 20 گور انفرادی و دست جمعی با ساختار «خرسنگی» کاوش شده که حجم زیادی گور در محدوده‌ای کوچک، نشان‌دهنده‌ اهمیت و گستردگی این گورستان است و با توجه به اهمیت علمی و تاریخی این گورستان که اطلاعاتی از ساکنان سه هزار و 500 سال پیش منطقه‌ بویراحمد را در خود دارد، پژوهشکده‌ باستان‌شناسی 25 متخصص باستان‌شناس را در حوزه‌های مختلف‌ در قالب یک هیئت باستان‌شناسی برای بررسی وضعیت ژئومغناطیسی محوطه، با هدف شناخت حدود و گستردگی این گورستان به این منطقه اعزام خواهد کرد.

وی در خصوص قدمت این گورستان که اکنون با نام گورستان باستانی "دهنو" در سازمان میراث فرهنگی کشور ثبت شده است، می افزاید: شیوه تدفین که به شکل چمباته ای است و انتخاب مکان گورستان که در دامنه ای زیباست، قدمت این گورستان را به دوران اشکانیان می رساند.

ایزدی وسعت این گورستان را بیش از دو هزارمتر عنوان کرد و اظهار داشت: مطابق آخرین کاوش های باستان شناسی گورستان دهنو، مردمی که سه هزار و 500 سال پیش در این منطقه زندگی می کرده اند اعتقاد به معاد داشته اند زیرا در کنار بدن های آرمیده، بقایای گوشت گوسفند و کوزه ای گندم پیدا شده که این یافته ها طبق دانش باستان شناسی به معنای اعتقاد به زندگی دوباره پس از مرگ است.

وی افزود: آزمایشهای کربنی بر روی اجساد و اشیاء کشف شده در حال انجام است و نتایج آن به زودی اعلام می شود.

با این حال این گورستان نشان می دهد که یاسوج یک سکونتگاه باستانی است و زیرا هرجا قبرستانی بزرگ وجود دارد نشان دهنده وجود سکونتگاهی بزرگ است.

گروهی از باستانشناسان معتقدند یک سکونتگاه باستانی بزرگی در زیر منطقه "محمودآباد" شهر یاسوج وجود دارد که این قبرستان مربوط به این سکونتگاه می باشد و برخی هم آن را مربوط به سکونت گاه تل خسرو می دانند.

این گورستان هم مانند گورستان همزادش در لما (در 60 کیلومتری شهر یاسوج که آن هم در سال 76 و در حین کار بولدوزرهای راهسازی کشف شد) در مکانی زیبا مشرف بر رودخانه بشار واقع است. تا نشان دهد بشار در عمر هزاران ساله خود همنشین تمدنهای باستانی کهن بوده است.

با این حال تاکنون تنها فاز اول کاوش گورستان باستانی یاسوج(دهنو) انجام شده و برای اجرای فازهای بعدی نیاز به حمایتهای مادی و معنوی مسئولین از میراث فرهنگی استان است تا زوایای بیشتری از زندگی ساکنین اولیه یاسوج نمایان شود.

...................................

گزارش و عکس: محمد شریف اسلامی