زیست بوم

جنگلهای هیرکانی بی پناه در برابر فرسایش

معظلات مسیر جاده طرح توسعه جنگلهای دولی چال در حوزه شهرستان فومن به مقاومت درختچه های انبوه سرخس در برابر فرسایش خاک ختم نمی شود چرا که ارتفاعات بالا دست روستای تاریخی ماسوله نیز به دلیل حضور جنگل نشینان و دامهای چرنده آسیبهای جدی دیده است.

منابع طبیعی گیلان با حمایت سازمان جنگلهای کشور بعد از آنکه سیلابهای خروشنده تن جنگل را شسته و خاک را با خود به زیر کشید، اقدام به کاشت درختان تازه و خروج دام و جنگل نشیان از ارتفاعات جنگلی این منطقه کرد تا سیلاب و تخریب جنگل را متوقف کند، اقدامی که البته هنوز به طور قطع به فرجام نرسیده است.
 
این پایان ماجرا نیست؛ شیب تند دامنه ها باعث به وجود آمدن خاک کم عمق و فرسایش سریع سطح جنگل می شود و بارشهای مدام سیلابهای ویرانگر را به وجود می آورند و در نتیجه پوشش علفی سطح خاک که چون سربازان نیزه به دست کار حراست از خاک را بر عهده دارند با خود شسته و به ته دره ها سقوط می دهد.
 
به عقیده کارشناسان جنگل که خبرنگاران را در بازدید از جنگلهای دولی چال فومن همراهی می کنند، تخریب بالا دست بر اثر حضور دام و جنگل نشین در سالیان دور، باعث هجوم سیل از چهار طرف به روستای تاریخی ماسوله شده و بارها خسارتی به دهکده کوهپایه ای ماسوله وارد کرده است.
 
مدیرکل منابع طبیعی استان گیلان در طول مسیر از عملیات مهار سخن می گوید:"بعد از سیل ماسوله منابع طبیعی وارد عمل شد و بیش از هزار و هفتصد هکتار از منطقه هدف را جنگلکاری کرد. 26 خانوار جنگل نشین با دامهایشان از جنگل خارج شدند، با این حال 25 تا 45 هزار دام مازاد در ماسوله، جنگلها را می چرند."
 
رحمت الله رحمانی علت تخریب مدام ارتفاعات ماسوله را مربوط به حکایتی تاریخی می داند و می گوید: " بازار سنتی اردبیل – فومن محل گذر افراد، دامها بوده و منطقه ای تاریخی محسوب می شود که در گذر زمان به صورت گسترده تخریب شده است."
 
اظهارات این مقام مسئول در اداره منابع طبیعی گیلان با اشاره یکی از همراهان به تپه ای در نزدیکی محل تجمع خبرنگاران جدی تر به نظر می رسد. تپه ای که به خاطر حضور میرزا کوچک خان به لشکرگاه معروف است. منطقه ای که امروز از پوشش جنگل تهی و به مرتعی در ارتفاعی بالاتر از 1800 متر تبدیل شده است.
 
ارتفاع زیاد و در نتیجه سرمای شدید هوا و چند عامل دیگر، موجب خالی شدن این منطقه از پوشش انبوه جنگل شده است. منطقه ای سردسیری که با هجوم دام و جنگل نشینان، نهالهای تازه کاشتش شکسته و تخریب می شود و طرح صیانت از جنگلهای شمال در این منطقه بیشترین آسیب را می بیند.  پائین بودن عمق خاک، شیب تند، بارشهای سیل آسا مشکلات عدیده ای برای قرق بانی ایجاد می کند.
 
یوسف پور کارشناس جنگل که در محل تجمع در منطقه کم پوشش دالی چال حضور دارد، می گوید: " از سال 85، 45 خانوار جنگل نشین با مبلغ 450 میلیون تومان از منطقه  خارج و جابه جا شده اند ولی مشکلات متعدد و شرایط نامساعد باعث شده طرح جابه جایی به طور کامل انجام نشود."
 
وی تاکید دارد: " اکوتنها شرایط سخت و شکننده ای دارند و رویش در این گونه مناطق بسیار با دشواری همراه است. در منطقه دولی چال 390 هکتار جنگلکاری انجام شده که نیاز به مراقبت شدید دارد. گونه های افرا، ون، بلوط، توسکا و گونه کاج سیاه غیر بومی نیز کاشته شده است."

این منطقه ویژه که از قدیم محل رویش درختان ارزشمند راش بوده دیگر قدرت توالی ندارد و باید زمانی هزار ساله را برای تولد دوباره راشها تجربه کند.
 
با این همه استان گیلان 565 هزار هکتار عرصه های جنگلی دارد و در کل استان گیلان 62 هزار هکتار جنگل کاشته شده که از 17 هزار اصله آن مربوط به سال 85 تا 89 است و در مجموع 175 جنگل نشین با 18 هزار واحد دامی نیز از مناطق مورد هدف خارج شده اند تا مناطق برای تنفس تازه آماده شوند اگر چه این طرحها به عقیده منتقدان شکست خورده است.
 
"آبهای روان از مرتفع ترین کوههای منطقه در ماسوله از کوههای شاه معلم سرچشمه می گیرد و با گذر از مساحتی زیاد به تالاب انزلی می ریزد." این اطلاعات را احمد شکری معاون آبخیز داری اداره کل منابع طبیعی استان گیلان می دهد.
 
وی ادامه می دهد: "از 32 هزار هکتار حوزه اصلی این منطقه 9 هزار هکتار مورد مطالعه آبخیز داری قرار گرفته که شامل خشکه چینی و گاویون بندی و همین طور مهار خاک در شیبهای تند و بدون پوشش است."
 
خطر ریزش سنگلاخهای سهمگین و شسته شدن خاک هر لحظه در بالاترین مناطق سرچشمه های ماسوله رودخان وجود دارد، چرا که میزان فرسایش خاک در این منطقه به نسبت آمارهای جهانی بسیار بالا است و به عقیده مقامات مسئول رقمی نزدیک به 600 تن در هکتار در سال را شامل می شود و از سال 70 رقمی معادل 600 میلیون تومان برای مهار خاک بی پوشش این منطقه هزینه شده است.

• < قبلی
• بعدی >