ایران‌بوم

عقل، حجت باطنی
امام هشتم (ع) عقل را حجت باطنی در کنار حجت ظاهری یعنی انبیاء و امامان دانسته است. ابن سکّیت به امام عرض کرد: « امروز حجت بر مردم چیست؟ امام(ع) فرمود: همان خرد است که انسان به وسیله آن راستگویی بر خدا را می شناسد و او را تصدیق می کند و از دروغ پرداز بر خدا آگاهی می یابد و او را تکذیب می کند.»

تعقل، برترین عبادت
امام هشتم(ع) عبادت اصلی را در زیادی اندیشیدن و بهره وری از خرد می داند آنجا که فرمود: «عبادت فقط زیادی روزه و نماز نیست، بلکه بسیار اندیشیدن در امر خداوند است.»

بهترین دوست
امام هشتم (ع) می فرماید: «دوست هر مرد و انسانی خرد اوست و دشمنش نادانی او.»

عامل دوستی
امام هشتم(ع) در کلام نغز و زیبای خود فرمود: «مهربانی با مردم نیمی از خرد است.»

نشانه خردورزان
امام هشتم(ع) نشانه خردمندان واقعی را معرفی کرده و می گوید: «خرد مرد مسلمان کامل نمی شود مگر آنکه ده ویژگی در او باشد:

۱ـ به نیکی او امید رود (و دست خیر او در جامعه مورد امید نیازمندان باشد.)
۲ـ از بدی او آسودگی باشد (و کسی از شر او بر خود بیم نداشته باشد.)
۳ـ نیکی اندک دیگری را بسیار شمارد.
۴ـ نیکی بسیار خویش را ناچیز داند.
۵ ـ از نیازخواهی (دیگران) نزد او دلگیر و خسته نمی شود.
۶ـ از علم جویی در طول عمرش دلخسته نمی گردد.
۷ ـ تهدیستی در راه خدا را بیشتر از توانگری دوست می دارد.
۸ ـ خواری (ظاهری) در راه خدا را از بزرگمندی در نزد دشمن خدا خوشتر دارد.
۹ـ گمنامی برای او رغبت انگیزتر از بلند آوازگی و شهرت است.
۱۰ ـ کسی را نبیند مگر آن که گوید او از من بهتر و پارساتر است.

در ادامه آن حضرت فرمود: به راستی مردم دو دسته اند: بهتر و پارساتر از او و بدتر و پائین تر، پس خردمند، هر گاه مردی بدتر از خود را ملاقات کند می گوید: شاید نیکی و خوبی او در درون و باطن اوست که این به سود اوست، ولی نیکی من آشکار است و شاید این به زیان من است. و هرگاه بهتر و پارساتر از خویش را ببیند در برابرش فروتنی کند تا همپای او گردد، پس چنانچه این گونه کند بی گمان بزرگمندی اش فراز گیرد و نیکی اش پاکیزه شود و یاد او نیک گردد و سرور مردم دوران خویش باشد.

منبع: تارنمای الف