ایران‌بوم

سلسله صفویه با شیخ صفی الدین اردبیلی در تاریخ آغاز می شود وی که در سال631خورشیدی در اردبیل دیده به جهان گشود 82 سال بعد درسال713خورشیدی در گذشت(1) آنگونه که از کتاب های تاریخ مربوط به شیخ صفی الدین و فرزندانش بر می‌آید این خاندان از زمان شیخ صفی الدین در آذربایجان از بومیان و ایرانی نژادان شناخته می شدند.(2)و خود شیخ صفی الدین به زبان آذری (زبان بومی آذربایجان) سخن می گفته و زبان ترکی و مغولی را در مکتب خانه آموخته بود و مسلم است که شیخ صفی الدین بر مذهب شافعی بوده است.(3) ...

بنیانگذارسلسله صفوی دارای مقبولیت زیاد بین مردم شهر و نیز مورد احترام فرمانروایان مغول بوده است و شایان ذکر است که بیشتر مردم شهر و مریدان وی پیروی مذهب شافعی بوده اند.(4) البته باید به یاد داشت که در میان مذهب های چهار گانه تسنن مذهب شافعی همانندی زیادی با مذهب شیعه دارد و در درازای تاریخ شیعیان زیادی که به علت شرایط زمان تقیه
می کردند خود را شافعی مذهب می نامیدند(5)تا از گزند دشمنانشان در امان باشند .
تا جایی که از تاریخ ها بر می آید خانقاه {شیخ} جایگاهی برای نهضت مذهبی توده مردم شد…شیخ صفی حامی و هوادار ضعفا و فقرا بود و زاویه اش در اردبیل مامن و پناهگاه محرومان و مضلومان شد(6)پس از وی شیخ صدر دین جانشین وی شد که او نیز در بین مردم و دولت گرامی داشته می شد .به دنبال درگذشت صدرالدین خواجه علی -رهبر طریقت شد که او نیز از جایگاه بالایی برخوردار بود و به همین ترتیب پس از او شیخ ابراهیم جای او را گرفت(7)البته نباید از نظر دور داشت که در دوران سخت و پر اغتشاش پس از مغول خانگاه ها تنها پناهگاه مردم تحت ستم بیابان گردان بودند(٧)و بنابر این در دوران چهار قطب نخست خاندان صفی نفوذ زیادی در منطقه آذربایجان و سپس سایر مناطق ایران بدست آورد(8)پس از این دوران طریقت وارد دوران نوینی شد و با روی کار آمدن جنید و قرار گرفتن وی به جای شیخ ابراهیم طریقت دچار دگردیسی شد(9)این دگر دیسی فرایندی بود که با نیرومند تر شدن خانگاه ها و افزایش شمار مریدان سبب شد که جنید دست به قیامی برای استقلال بزند(10) اما وی در پی جنگ هایی برای بدست آوردن آزادی کشته شد پس از وی پسر ارشد او حیدر به جای پدر نشست که او نیز به سرنوشت پدر دچار شد(11)چنان که در اسناد و مدارک موجود به چشم می خورد ادعای سید بودن نخستین بار در این دوران از سوی شیخ حیدر پدر شاه اسماعیل عنوان شد:
اما به طوری که از تواریخ بر می آید این نسب نامه اساس درستی ندارد(12)شاه اسماعیل در آغاز کار با رفتن به سوی تالش توانست بسیاری از کبود جامگان(13) را که در رکاب شیخ حیدر (پدر شاه اسماعیل) در نبردها شرکت داشتند به گرد خود جمع کند(14)وی در تابستان سال 879 خورشیدی(یک سال بعد)اعلام استقلال کرد(15).
شاه در آغاز از درگیری با عثمانی ها پرهیز کرد و نگاه خود را به قفقاز دوخت جایی که پدرانش جان باخته بودند(16).او پس از گذر از رود کورش(کور-کورا)(17)در بهار سال 880خورشیدی- فرخ یسار- پادشاع شیروان را در نزدیکی قریه گلستان شکست داد سپس به سوی باکو راند و آن شهر و شماخی را گشود و پس از گشودن ایروان در ناحیه شرور(واقع در نخجوان)نیروهای- الوند بیگ آق قویون لو- را در هم کوبید و الوند بیگ به دولت عثمانی پناهنده شد(18)پس از این پیروزی اسماعیل نوجوان وارد تبریز شد و در 30اسفند ماه 880خورشیدی در تبریز تاج گذاری کرد و آیین شیعه را در ایران رسمیت بخشید. هنگام تاجگذاری اسماعیل چهارده ساله بود(19) به دنبال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران به دست کورش بزرگ و باز سازی دوباره ی شاهنشاهی ایران پس از فروپاشی هخامنشیان از سوی مهرداد اشکانی (20)سومین واقعه ی بزرگ ایران تاجگذاری اسماعیل نوجوان بود(21)چنانچه گفته شد یک نوجوان 14ساله پس از 850سال از فروپاشی شاهنشاهی ساسانی توانست شاهنشاهی ایران یا دولت فراگیر مرکزی ایران را بازسازی کند و ادامه ی زندگی ملت ایران به گونه ای یگانه را فراهم سازد کاری سترگ و نادر حتا در مقیاس جهانی(22) اما حفظ این دولت کاری بس دشوار بودچرا که شمار مدعیان پادشاهی در پهنه ی ایران بزرگ در آن دوره 13 تن بودند(23)باری شاه اسماعیل برای مردمی که در آن دوره درگیر قتل و غارت و نا امنی بودند یک ناجی بشمار می رفت(24)و توانست با تلاش گسترده خود به گونه ای که در نوشتار پسین می آید بار دیگر ایران یکپارچه را به شکوه برساند.
درود بر روان این بزرگ مرد و همه ی شهیدان را ه ایران در همه ی دورانها...
پاینده ایران

پی نوشته ها:
1.تاریخ تجزیه ایران-دفتر سوم-دکتر هوشنگ طالع-رویه8
2.تاریخ تجزیه ایران-دفتر سوم-دکتر هوشنگ طالع-رویه15
3.همان به نقل از پیدایش دولت صفوی-رویه170
4.همان-رویه9 به نقل ازتاریخ گزیده رویه675
5.همان
6.همان-به نقل از پیدایش دولت صفوی-رویه129
7.همان-گزیده رویه 10و11
8.همان-رویه11
9.همان13
10.برداشت آزاد - همان رویه13
11.همان گزیده رویه13تا15
12.همان-رویه17 به نقل از تاریخ زندگی شاه عباس اول-ج1-رویه3
13.دهقانان ایران تا زمان های اخیر جامه های کبود از کرباس می پوشیدند
14.همان-به نقل ازتاریخ عالم آرای امینی رویه136تا154
15.همان-رویه18
16.پدر و پدر بزرگ شاه اسماعیل در این منطقه شهید شده بودند
17.نام این رود از نام کورش بزرگ گرفته شده است
18.همان-رویه19
19.همان
-نگارنده:این بزرگ مرد در سن و سال کم (14سالگی) شناختی خوب از مرزهای جغرافیایی ایران داشت وتوانست با رسمت بخشیدن مذهب شیعه ایران را در دوره ای سخت که دولت عثمانی نیرو می گرفت پاسداری کند ((قابل توجه است به گونه ای که عده ای می گویند شیعه گری اندیشه ای نوین نبود در رویه 19و 20 همین کتاب می خوانیم:(برداشت آزاد):چند سده پیش آل بویه شاهنشاهی پهناور شیعه را بنیاد گذارده بود و از سوی دیگر با پایان یافتن سده ی نخست سلطه ی تازیان بر ایران در کنار پایداری های ملی گونه ای اسلام مردمی چهره نمود...ونهال بارور و نیرومندی گردید-در باره علت نیرو گرفتن شیعه گری عوامل زیاد است که نوشتن آن نه در صلاحیت نگارنده است و نه در این جستار می گنجد))شایان ذکر است که شاهنامه خوانی در این دوره رواج بسیاری یافت که نمونه ی بارز آن خواندن شاهنامه در طول حماسه چالدران است .
20.وی ششمین شاه از سلسله ی اشکانی بود و با گسترش مرزهای ایران اشکانی از خاور و باختر نخستین شاه از این سلسله بود که خود را شاهنشاه نامید وی را بعدها گاهی به نام داریوش اشکانی خوانده اند که نشان دهنده ی نیرو مندی این پادشاه و یادآور داریوش بزرگ می باشد.
21.همان-رویه19
22.همان
23همان-رویه21
24.همان