ایران‌بوم

17 خردادماه با بالا آمدن خورشید از آب‌های نیلگون خیلج فارس می‌توان شاهد «گذر ناهید از مقابل خورشید» بود،‌ پدیده‌ای که تا 105 سال دیگر نمی‌توان تجربه‌ی آن را تکرار کرد.

Air Jordan 1 Low OG Neutral Grey (2021) (W) - nike free run womens 5.0 - 100 - CZ0775 | nike lunar force one hypebeast shoes price guide - Nike Kobe 7 - TransparenciaShops

هومن نجفی ـ کارشناس و فعال حوزه‌ی طبعیت‌گردی ـ که مدیر مؤسسه‌ی نجومی «مدار 27 درجه» در جزیره‌ی قشم است و برنامه‌ی رصد این گذر را در این جزیره اجرا می‌کند، در این‌باره به خبرنگار سرویس گردشگری خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفت: برنامه‌ی گذر سیاره‌ی ناهید (زهره) از مقابل خورشید، بامداد روز چهارشنبه (17 خردادماه) همزمان با طلوع آفتاب، با همکاری سازمان منطقه‌ی آزاد قشم در این جزیره اجرا می‌شود.

او با اشاره به پیش‌بینی سایت‌های هواشناسی درباره‌ی ابری بودن نیمه‌ی شمالی کشور در آن تاریخ‌ و قابل مشاهده نبودن این رویداد کم‌یاب نجومی‌، افزود: این در حالی است که پدیده‌ی گذر ناهید از مقابل خورشید در نیمه‌ی جنوبی کشور به‌راحتی قابل مشاهده است و با طلوع خورشید از آب‌های خلیج فارس‌، تماس اول را که زهره به مرز خورشید می‌رسد، می‌توان دید.

وی تأکید کرد: چنین رویدادی در شرایطی که هنوز گردشگری نجومی در ایران به‌صورت حرفه‌یی شکل نگرفته است، می‌تواند فرصت مناسبی برای توسعه‌ی گردشگری نجومی باشد.

این فعال طبیعت‌گردی با بیان این‌که یکی از وظایف اداره کل طبیعت‌گردی کمک به بخش تبلیغات در زمان وقوع چنین رویدادها و اجرای این برنامه‌هاست،‌ اظهار کرد: بخش دولتی باید منبع اطلاعاتی خوبی داشته باشد تا هر فردی که به اطلاعاتی در زمینه‌ی طبیعت ایران نیاز داشت، به این منابع دسترسی داشته باشد.

وی ادامه داد: از دو جهت می‌توان در گردشگری نجومی کار کرد‌؛ یکی استفاده از رویدادهای نجومی است که با بهره‌گیری از آن می‌توان به نقاط مختلف ایران،‌ مسافر جذب کرد و دیگری محل‌هایی مانند کویرها هستند که قابلیت اجرای برنامه‌هایی را با رویکرد گردشگری نجومی دارند.

نجفی به تشکیل کارگروه گردشگری نجومی در اداره کل طبیعت‌گردی اشاره کرد و گفت:‌ لازم است سریع‌تر این کارگروه فعال شود‌، هرچند این اداره با کمبود نیرو مواجه است‌؛ ولی مشکل با افزایش نیرو حل نمی‌شود،‌ چون سیاست بر کوچک‌سازی سازمان‌های دولتی است. ضمن آن‌که لازم است این کار به‌شکل گروهی انجام شود و انحصارطلبی در آن نباشد.

وی بیان کرد: در حال حاضر نیروهایی خارج از سازمان در این حوزه کار می‌کنند و اداره کل طبیعت‌گردی برای استفاده از تجربه‌های آن‌ها می‌تواند تمهیداتی را اتخاذ کند‌، یعنی اگر این افراد ثابت کردند، کاردان هستند و دنبال کیسه دوختن نیستند، این اداره می‌تواند تسهیلات یا اولویت‌هایی را برای آن‌ها در نظر بگیرد.

این فعال طبیعت‌گردی در پاسخ به این پرسش که مؤسسه‌های نجومی چقدر درباره‌ی توسعه‌ی گردشگری نجومی و استفاده از این‌گونه رویدادها توجیه شده‌اند؟ گفت: آن‌هایی که در این حوزه (نجوم) کار می‌کنند، می‌دانند ظرفیتی برای استفاده از گردشگری نجومی وجود دارد؛ اما آن‌ها به علایق و منفعت‌های مالی توجه دارند، چون ممکن است برای این کار سرمایه‌گذاری کنند‌، ولی برگشت سرمایه نداشته باشند.

او همچنین پیشنهاد کرد: برای نهادینه‌تر شدن موضوع گردشگری نجومی، یک سرفصل درسی برای آشنایی با آسمان با هدف علاقه‌مند کردن دانش‌آموزان و خانواده‌های آن‌ها می‌توان در نظر گرفت. فعالان نجوم تلاش بسیاری کرده‌اند تا برنامه‌های رصد و نجوم به‌صورت گسترده در کشور برگزار شود. در این میان، مردم نگاهی هم به این برنامه‌ها داشتند؛‌ ولی این کار باید بیشتر عمومی و تکرار شود.

وی اظهار کرد: با پخش کردن یک برنامه‌ی تلویزیونی آن هم در یک شب و در شبکه‌‌ی چهار که مخاطبان هدفمند و خاصی دارد، نمی‌توان به نتیجه رسید و لازم است از ظرفیت این رسانه بیشتر استفاده شود تا موضوع عام‌تر شود و مردم برای شناخت آسمان و پدیده‌های آن تشویق شوند و بازارسازی برای گردشگری نجومی نیز اتفاق افتد.

او ادامه داد: گردشگری نجومی جای کار زیادی دارد و هنوز هیچ فعالیت دنباله‌داری در این حوزه انجام نشده است. معمولا برپایی تورهای نجوم، فعالیتی گروهی از سوی منجمان آماتور بوده است که البته این گروه‌ها در جای مشخصی ثبت نشده‌اند و به بهانه‌ی تمرین، فعالیت‌های نجومی را به‌صورت تور در نقاطی خاص مثل بیابان انجام می‌دهند.

این فعال طبیعت‌گردی بیان کرد: فی‌نفسه این کار بد نیست، ولی به مرور دیده شده که وقتی مخاطب نجومی این گروه‌ها کم است، آن‌ها به کار طبیعت‌گردی می‌پردازند که این اصلا درست نیست و باید سامان‌دهی شود.

او در عین حال توضیح داد: منظور از سامان‌دهی، جلوگیری از فعالیت این گروه‌ها و تورهای آن‌ها نیست؛‌ ولی باید توجه کرد که این سفرها بدون راهنما برگزار می‌شوند و شرکت‌کنندگان در آن‌ها بیمه نیستند و اگر اتفاقی رخ دهد هیچ کسی پاسخگو نخواهد بود.

وی گفت: متأسفانه این موضوع جا افتاده است که کارشناس نجوم این گروه‌ها می‌تواند نقش راهنمای تور طبیعت‌گرد را هم داشته باشد، در حالی‌که این افراد کارشناسان خوبی در حوزه‌ی نجوم هستند، ولی این دلیل نمی‌شود تا وقتی آموزش ندیده و تأیید نشده‌اند، راهنمای تور هم باشند.

نجفی تأکید کرد: اگر کمیته‌ی گردشگری نجوم اداره کل طبیعت‌گردی فعال شود، می‌توان فهرستی از گروه‌ها و فعالان نجوم را تهیه کرد تا با متخصصان گردشگری و راهنمایان تور هماهنگ باشند.

او لزوم تهیه‌ی تقوم سالانه‌ی گردشگری نجومی را با توجه به مشخص بودن رویدادهای آن، یکی دیگر از ضرورت‌های قابل پیگیری در کمیته‌ی گردشگری نجوم دانست و گفت: با توجه به این‌که برخی کشورها با مشکل نداشتن آسمان صاف یا نقاط تاریک مواجه هستند، می‌توان با استفاده از این تقویم و معرفی ظرفیت‌های کشور با اجرای برنامه‌های خاص، در گردشگری داخلی و خارجی موفق بود.

این فعال طبیعت‌گردی ادامه داد: لازم نیست امسال حتما روی این موضوع کار شود، می‌توان این کار را به‌شکل پایه‌یی و اساسی پیگیری کرد، چه بسا با این کار بتوانیم «استار پارتی» را که نمایش ظرفیت گردشگری نجومی کشور است، بین‌المللی کنیم.

نجفی در پایان با دعوت از علاقه‌مندان به رصد این پدیده‌ی نجومی کم‌یاب، افزود: ما در مؤسسه‌ی خود در جزیره‌ی قشم به تلسکوپ‌های خورشیدی H الفا، 16 اینچی موتوردار و 10 اینچ، مجهز هستیم و اگر منجمان و علاقه‌مندان خود را به جزیره‌ی قشم برساند، می‌توانیم در بخش حمل‌ونقل در جزیره و استفاده از این ابزارها، در خدمت آن‌ها باشیم.

درباره‌ی این پدیده، کاظم کوکرم ـ مدرس نجوم آماتور ـ نیز به خبرنگار ایسنا توضیح داد: گذر زهره یا ناهید، یکی از نادرترین پدیده‌های نجومی است، چون تعداد رخ دادن آن در یک قرن حداقل صفر و حداکثر دوبار است.

او دلیل وقوع این پدیده را وضعیت مداری زمین به دور خورشید و همچنین زهره به دور خورشید و انحراف مداری این دو سیاره دانست و ادامه داد: این شرایط سبب شده است، در مسیری که زمین به دور خورشید می‌چرخد، 6 / 1 دهم سال یک‌بار، این شانس پیش آید که زمین‌، زهره و خورشید در یک صفحه قرار گیرند. گاهی نیز ممکن است آن‌ها روی یک خط، هم‌راستا شوند. برای همین دور تناوب وقوع این پدیده هشت سال، 122 سال‌، هشت سال و 105 سال است.

این مدرس نجوم آماتور بیان کرد: گذر امسال در شرایطی اتفاق می‌افتد که اگر خورشید در حال طلوع یا غروب نباشد و در وسط آسمان قرار گرفته باشد‌، مردم چیزی احساس نمی‌کنند، مگر این‌که از فیلترهای مناسبی برای دیدن خورشید استفاده کنند که در آن صورت، زهره را به‌صورت یک خال روی خورشید می‌بینند.

کوکرم گفت: در ایران وضعیت گذر ناهید به‌گونه‌ای است که وقتی خورشید طلوع می‌کند،‌ ناهید مثل یک خال سیاه کوچک در وسط خورشید دیده می‌شود و اگر منطقه‌ای غبارآلود یا مرطوب باشد، ممکن است با چشم غیرمسلح هم دیده شود؛ ولی ما این کار را توصیه نمی‌کنیم، چون اگر منطقه غبارآلود و مرطوب نباشد، نگاه کردن طولانی به خورشید با خطر کور شدن همراه است.

وی دیدن این پدیده را از طریق تلویزیون توصیه کرد و افزود: اگر تلسکوپ یا فیلترهای مناسب در اختیار باشد، می‌توان این پدیده را دید.

به گفته‌ی او، دیدن گذر زهره در ایران هم‌زمان با طلوع خورشید تا ساعت 9:30 صبح نسبت به موقعیت مکانی، امکان‌پذیر است.

این مدرس نجوم آماتور با بیان این‌که گذر زهره بعد از 17 خردادماه 1391 تا آذرماه سال 1496 خورشیدی دیگر اتفاق نمی‌افتد،‌ اظهار کرد: این پدیده مانند بارش‌های شهابی یا خسوف و کسوف آن‌چنان زیبا نیست؛ ولی جالب بودن آن به‌خاطر نادر بودن این پدیده است و این‌که مطمئن هستید شاید دیگر نتوانید آن را ببینید.

او با یادآوری این‌که گذر زهره در 19 خردادماه 1383 نیز اتفاق افتاد و ایران بهترین نقطه برای دیدن آن بود، افزود: در حال حاضر شرق آسیا بهترین موقعیت مکانی را برای تماشای این پدیده دارد‌. در آمریکا هنگامی که خورشید در حال غروب است، این پدیده دیده می‌شود و مردم ساکن در آفریقا و آمریکای جنوبی نیز اصلا شانس دیدن این گذر را ندارند.

کوکرم نیز افرادی را که علاقه‌مندند شاهد این پدیده‌ی نادر باشند، با توجه به برنامه‌ریزی بسیاری از گروه‌های نجومی،‌ به سایت شاخه‌ی نجوم آماتوری Asiac.ir ارجاع داد.