یادمان
حسرت قطب گردشگری بر دل محوطه باستانی "ینگی امام" ماند/ میراث ایلخانی همچنان خاک می خورد!
- يادمان
- زیر مجموعه: ديده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبيعی ایران
- سه شنبه, 22 مرداد 1392 15:46
- آخرین به روز رسانی در سه شنبه, 22 مرداد 1392 15:46
- نمایش از سه شنبه, 22 مرداد 1392 15:46
- بازدید: 3265
خبرگزاری مهر: "ینگی امام" از روستاهای کهن شهرستان ساوجبلاغ و مجموعه ای تاریخی باستانی است که امامزادگان، کاروانسرا و تپه ای تاریخی به جا مانده از دوره صفوی را در خود جای داده است؛ اما این منطقه به رغم ظرفیت های متعددش برای تبدیل شدن به قطب گردشگری البرز در غبار فراموشی به سر می برد و اعتبارات ناکافی مانع شکوفایی منطقه در زمینه جاذبه های گردشگری شده است. به گزارش خبرنگار مهر، شهرستان ساوجبلاغ با وسعتی بیش از 1100 کیلومتر مربع در غرب استان البرز واقع شده است که از جنوب و شرق به شهرستان کرج و از شمال به شهرستان طالقان و غرب به شهرستان نظر آباد متصل می شود. از نظر قدمت تاریخی براساس نوشته های اوستا "این منطقه را محل سکونت قومی نیرومند بنام "مارد ِیا امارد" نامیده شدند" ذکر کرده است، که از این نام در بیشتر متون و کتب قدیمی نام برده شده است همچنین در کتاب های مورخین معاصر که می توان به آنها اشاره کرد دیاکونوف روسی است که در کتاب ماد می نویسد: "سالها پیش در شمال عراق و نواحی جنوبی سوریه الواح پخته ای بدست آمد که مربوط به تمدن آشوری بود و در چندین لوح، فتوحات "نینوس" پادشاه آشوری و سرزمین های مسخر شده و اقوام مغلوب حکایت گردیده است.
nike-dunk-low-coast-uncl | nike air max heritage hybrid cars parts list , Sneaker News / Release Info
از جمله آن سرزمین ها کشور طالقان در خاور است." در دوران تاریخی این منطقه نیز دارای اهمیت سوق الجیشی بوده که در زمان ساسانیان یکی از پناهنگاه های اسپهبدان ساسانی بوده و به مدت یک قرن در برابر نفوذ اعراب مقاومت نمود اند و در دروران اسلامی بخصوص در زمان حکومت آل بویه این منطقه جزوء بخش جنوبی رویان بوده است که این مطلب در کتاب اولیا الله آملی بنام تاریخ رویان بدین صورت آمده است "اسفار شیرویه از سرداران و سلاطین مهم درمناطق شمالی ایران در طالقان توسط زیاد وشمگیر به قتل رسید.
" منطقه ساوجبلاغ در دوران صفویه روزهای اوج خود را سپری می کرده است. با توجه به نزدیکی به قزوین پایتخت اول صفوییان سلاطین صفوی توجه خاصی به منطقه داشته اند.
منطقه ساوجبلاغ با توجه به وضعیت طبیعی و اقلیمی یکی ازغنی ترین شهرستان های استان البرز از حیث وجود آثار باستانی است که وجود تپه های متعدد در بخش های مختلف این شهرستان موید این ادعاست که این دشت دارای پراکندگی استقراری در تپه مختلف از هزاره هفتم تا دوران اسلامی است. آثار به دست آمده در این منطقه قدمتی به اندازه هزاره های پنجم و چهارم پیش از میلاد دارند.
فرزان احمد نژاد مدیر پایگاه پژوهشی ینگی امام ما را تا مشاهده نزدیک این مجموعه همراهی کرد و در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره ویژگی های این منطقه به گفت: ینگی امام یکی از روستاهای سعیدآباد از توابع بخش مرکزی ساوجبلاغ است. این روستا در2 کیلومتری شرق شهرستان هشتگرد قدیم و جنوب شرقی هشتگرد جدید و به عبارتی دیگر جنوب اتوبان کرج - قزوین و بر سر راه بلوار اصلی روستای ینگی امام، جاده قدیم کرج - قزوین واقع شده است.
احمد نژاد گفت: تپه باستانی ینگی امام، کاروانسرای ینگی امام و امام زاده هادی و علی نقی که مربوط به دوره ایلخانی است و در خارج از بنای کاروانسرا قرار دارد، در این بخش قرار گرفته است.
وی اظهار داشت: تپه باستانی ینگی امام با ارتفاع تقریبی 16متر در 2 کیلومتری شرق شهر قدیم هشتگرد و در شمال بلوار شهید چمران واقع شده است. کاروانسرا در سال 1377 با شماره 2175 و تپه در تاریخ 1379/12/25 با شماره 3504 به ثبت فهرست آثار ملی در آمد. قسمتی از تپه اقماری در جنوب بلوار نیز بر اثر راهسازی بریده شده که بر اساس شواهد موجود قدمت آن به دوره اسلامی "احتمالاً تاریخی ویا فراتر از آن" می رسد.
احمد نژاد با اشاره به این موضوع گفت: خاک حاصلخیز و مرغوب تپة ینگی امام باعث شده است که سطح این تپه باستانی بطور فشرده‌ای پوشیده از انواع گیاهان وحشی باشد.
وی در ادامه با تاکید بر این موضوع خاطر نشان کرد: تپه ینگی امام به لحاظ قرار گرفتن در مسیر شاهراه اصلی و اتصالی تهران به قزوین در اغلب منابع بررسی شناسایی باستان شناسی از آن نام برده شده است. و این تپه باستانی نیز مثل بسیاری از محوطه‌های باستانی دیگر دستخوش حفاری‌های قاچاقچیان شده است.
احمد نژاد در باره کاوش های صورت گرفته در این محوطه تاریخی گفت: این تپه در سه فصل کاوش شده و نتایج به دست آمده شامل: محور معماری وساختاری، آثار و داده های منقول که هر دو گونه ی این نتایج دارای تنوع و ویژگی منحصر بفرد هستند، ساختار معماری بدست آمده در سطح تپه از نوع کوچرویی و مربوط به دوره ایلخانی بوده است که با مطالعات تطبیقی اشیا بدست آمده و نوع سازه ها تاریخ گذاری و گاهنگاری را نزدیک به زمان تقریبی نمود.
وی گفت: نوع سازه ها شامل فضا های با ابعاد و اندازه های مختلف بودند و به لحاظ فرم و تیپ معماری بر اساس نیاز گسترش پیدا کرده اند و از یک الگوی واحد پیروی نمی کردند. نحوه ایجاد سازه ها بدین گونه بود که باتوجه به شرایط زمانی و موقعیت دوره از وضعیت توپوگرافی تپه استفاده کرده و گودهای جهت ایجاد اتاقک حفر نمودند که تمامی سطوح و فضا های حفر شده با ملاط گل اندود شده و بر اساس اشیاء آهنی قلاب شکل و میخی کشف شده در داخل فضای اتاق ها احتمالا نوع پوشش آنها از چادر و بطور موقت بوده است. نوع دیگر سازه بدست آمده فضای کارگاهی بود که در آن مصالح آجر استفاده شده و کانال جهت شیره گیری انگور استفاده شده بود.
احمد نژاد اظهار داشت: ساختار دیگری که می توان به آن اشاره کرد تعداد زیادی تنور در فضا های کشف شده در این مکان است، در مجموع مصالح به کار رفته در این سازه ها تلفیقی از خشت و آجر همراه با ملاط گل بود. بحث درباره ی قدمت و کاربرد فضاها کمی عجولانه می باشد. با این حال دو دوره شاخص معماری مشاهده گردید که دوره اول مربوط به اواسط دوره اسلامی با معماری ضعیف تر و دوره دوم مربوط به دوره تاریخی با معماری منسجم و قوی تر می باشد.
وی در ادامه با اشاره به این مطلب گفت: این کاروانسرا مانند دیگر کاروانسراهای دوره صفویه دارای فضاهای از قبیل ورودی، حجره، شاه نشین، ایوانچه، شترخان، ایوان و حیاط می باشد. ورودی بنا در ضلع شرقی واقع شده است و در قسمت بالای فضای ورودی یک تاق چهارگرده پوش مشاهده می شود.
احمد نژاد افزود: این بنا دارای 24 حجره می باشد که در هر ضلع کاروانسرا 6 حجره وجود دارد. پوشش حجره ها تاقی، از نوع تاق چهار گرده پوش می باشد. درحال حاضر7حجره فاقد ایوانچه می باشد. این فضا محل استراحت بزرگان و اشخاص مهم کاروان بوده است. سقف شاه نشین به صورت مسطح و از نوع تیرپوش چوبی می باشد. در این بنا شاهد دو فضای شاه نشین که در ضلع های شمالی و غربی کاروانسرا قرار دارند هستیم. لازم به ذکر است که سقف تیرپوش چوبی واقع در ضلع شمالی، الحاقی دوره قاجاریه می باشد و سقف اصلی به صورت تاق آهنگ بوده است.
وی تاکید کرد: ایوانچه فضایی است که در قسمت جلوی حجره ها قرارمی گیرد. این کاروانسرا در حال حاضردارای17 ایوانچه می باشد. پوشش ایوانچه ها تاق آهنگ می باشد.
احمدنژاد اظهار داشت: فضای شترخان و به عبارت دیگر اصطبل محل استراحت حیوانات بوده است. این فضا در دور تا دور بنا، در قسمت پشت حجره ها قرار دارد. با توجه به نقشه اصلی بنا، فضای شترخان در چهار طرف به همدیگر راه داشته است. ولی در سالهای اخیر به علت دخل و تصرفات صورت گرفته با انجام دیوار کشی ها این فضا در بعضی از قسمتها مسدود شده است. پوشش این فضا به صورت تاق و تویزه می باشد. تاقها اکثرا چهارگرده پوش هستند اما در بعضی از قسمتها تاق کژاوه هم مشاهده می شود. این فضا دارای چهارگنبد از نوع کلنبو که در4 گوشه کاروانسرا قرارگرفته است می باشد.
وی در ادامه با اشاره به ساختار ایوان ها در بنا گفت: بر طبق نظریات داده شده این بنا به مانند کاروانسراهای دوره صفویه به صورت چهار ایوانی بوده ولی در حال حاضر شاهد3 ایوان در ضلع های شرقی، غربی و شمالی می باشیم، که ایوان شرقی دارای کاربری ورودی و دو ایوان دیگر پیش فضای ورود به شاه نشین ها می باشند.
وی در ادامه تاکید کرد: این بنا مانند کاروانسراهایی که در دشت ها ساخته می شده دارای یک میانسرا (حیاط) می باشد. معمولا در وسط حیاط این نوع از کاروانسراها یک آب انبار و یا بار انداز ساخته می شده است. با توجه به نظرات مردم محله ینگی امام این بنا در گذشته دارای یک آب انبار بوده که در حال حاضر به جزء یک حوض در وسط حیاط که اخیرا ساخته شده است چیز دیگری مشاهده نمی شود.
احمد نژاد افزود: همگان معتقد هستند اداره آموزش و پرورش متولی امر آموزش در همه زمینه هاست در صورتی که این گونه نیست اداره کل میراث فرهنگی نیز در زمینه تخصص خود می تواند متولی امر آموزش باشد، و با برپایی کارگاههای آموزشی در رده های سنی مختلف در هفته میراث فرهنگی می توانیم به فرزندانمان در همان ابتدای کودکی و نوجوانی آموزش بدهیم که از میراث فرهنگی سرزمین خود چگونه محافظت کنند. و همچنین اگر تلاش کنیم که میراث ناملموس استان به ثبت برسند می توانیم اعتبارات لازم را دریافت کنیم و در پیشرفت این میراث از دیگران سبقت بگیریم از میراث ناملموس می توان به " ساخت تنبور یک تکه" نام برد، که در روستایی به نام سنقر آباد در نزدیکی شهرستان ساوجبلاغ در بین اهالی رواج دارد و اداره کل میراث فرهنگی البرز توانست این میراث ناملموس را به نام البرز به ثبت برسانند، و همین طور "قیطان بافی و گلیم بافی طالقان" نیز جزو میراث ناملموس استان است که قابلیت به ثبت رسیدن را دارد.
وی اظهار داشت: محوطه تاریخی ینگی امام قابلیت این را دارد که به یک سایت موزه بزرگ تبدیل شود و با برپایی کارگاههای میراث ناملموس استان مردم از نزدیک با این میراث آشنا شوند، همچنین ما در استان تازه تاسیس البرز موزه مستقلی هنوز نداریم چندین موزه وجود دارد که تحت اختیار سازمان ها و نهادهای مختلف است. مانند موزه حیات وحش که تحت اختیار اداره محیط زیست است.
احمد نژاد در ادامه گفت: محوطه تاریخی باستانی ینگی امام با وجود امام زاده، تپه تاریخی و کاروانسرا قابلیت این را دارد که به منطقه گردشگری بزرگی در سطح استان و کشور تبدیل شود اگر مسئولین محترم توجه ویژه ای به این اثر تاریخی باستانی داشته باشند، با وجود زمین های زیادی که در اطراف مجموعه وجود دارد و همینطور به علت نزدیکی محوطه به اتوبان و نزدیکی آن به مرکز می تواند مورد توجه سرمایه گذران قرار بگیرد، با توجه به اینکه بزرگترین فرودگاه خصوصی خاورمیانه به نام آزادی در شهرستان نظر آباد وجود دارد و در نزدیکی مجموعه ینگی امام است می شود در آینده نزدیک شاهد جاذبه های گردشگری در زمینه هوایی نیز باشیم.
احمد نژاد در پایان تاکید کرد: اگر منطقه با توجه مسئولین رونق بگیرد ما شاهد سرمایه گذاری در زمینه های مختلف خواهیم بود که مردم شهرستان و به طبع استان از آن بهره مند خواهند شد. و این همه در گرو اعتبارات لازم است که به این منطقه تعلق بگیرد.
