زیست بوم
کوه‌های داغ؛ کوه‌های مرده
- زيست بوم
- نمایش از دوشنبه, 23 فروردين 1389 09:27
- بازدید: 3721
برگرفته از همشهری آنلاین- اسماعیل کهرم
مدیریت شهری تهران تأکید بایسته‌ای دارد بر ضرورت جلوگیری از ساخت‌وساز در حریم کوهستان تهران؛ موضوعی که در سالیان گذشته به کرات مورد اشاره قرار گرفته اما ظاهرا همچنان کسانی هستند که این قاعده مسلم طبیعی را نقض کرده و به حریم البرز تجاوز می‌کنند.
این نوشتار اشاره دارد به اهمیت زیستگاه‌های کوهستانی در زندگی ما.قرن گذشته با القاب مختلفی شناخته می‌شود؛ قرن فیزیک، قرن اتم، قرن فضا و بالاخره قرن آگاهی‌های زیست‌محیطی. اتفاقا رفتن به فضا موجب افزایش دانش انسان نسبت به زمین شد. یکی از فضانوردان در این مورد گفت مهم‌ترین تأثیر رفتن به فضا توانایی نگاه کردن به زمین است.
این‌همه عکس‌های ماهواره‌ای که از زمین گرفته شده و خشک شدن تالاب‌ها، آب رفتن جنگل‌ها و تخریب مراتع را نشان می‌دهند، حاصل همین نگاه‌هاست. پایش تغییرات آب و هوای زمین و تأثیر این گرما روی محیط‌های گوناگون از نتایج سفر انسان به فضاست.
حقیقت آن است که مناطق گوناگون نسبت به افزایش درجه حرارت زمین، عکس‌العمل‌های گوناگون نشان می‌دهند. مثلا مناطق قطبی دو برابر بیش از سایر مناطق زمین از گرما متأثر می‌شود و نتایج اسف‌بار ذوب شدن یخ‌ها زودتر از بروز خشکسالی، طوفان دریایی و سیلاب دامنگیر کره زمین خواهد شد.
سازمان غذا و خواربار جهانی (FAO) شعار حفاظت از کوه‌ها را باتوجه به گرم شدن زمین و کوهستان‌ها تعیین کرده وهشداری است بر تأثیر گرما بر کوه‌های ما. کوه‌ها، به‌علت ارتفاع، تنزل درجه حرارت در قله‌ها و برف‌گرفتگی تقریبا مانند قطب‌ها عمل می‌کنند و تأثیر گرم شدن زمین بر روی آنها بیشتر است.
کوه‌ها علاوه بر آن‌که مأمن حدود 10 درصد از جمعیت زمین هستند، از نظر تأمین آب آشامیدنی برای شهرها اهمیت کلیدی دارند. به‌راستی تصور می‌کنید اگر کوه‌های البرز در شمال تهران وجود نداشتند باز هم آب شهر تهران تأمین می‌شد؟
علاوه بر این‌ها، در کوه‌ها، گیاهان و جانورانی زندگی می‌کنند که با شرایط خاص کوه‌ها مانند ارتفاعات، وزش باد و سرمای زمین خو گرفته‌اند و تغییرات آب و هوایی موجب نابودی آنها خواهد شد. گیاهانی که در ارتفاعات می‌رویند معمولا ارتفاع ساقه‌های خود را کاهش می‌دهند تا در مقابل باد مقاومت کنند.
ساقه این گیاهان روی زمین می‌دود و از طرفی در ساقه و برگ این گیاهان ماده ضد‌یخ وجود دارد که در شدیدترین سرماها جان گیاه را محافظت می‌کند. تبخیر و تعرق نیز در آنها به حداقل رسیده است تا سطح برگ‌ها در سرما یخ نزند. جانورانی که کوه‌ها را خانه خود کرده‌اند نیز تغییراتی در بدن و رفتار خود به‌وجود آورده‌اند تا با شرایط آن خو بگیرند.
پستانداران بر تراکم پشم و خز خود می‌افزایند، ریه و قلبشان بزرگ‌تر شده و تعداد گلبول‌های قرمزشان بیشترمی‌شود تا از اکسیژن پراکنده استفاده برند.
پوست‌های ضخیم، چربی زیر پوست، حرکات آهسته، پاهای کوتاه، همه و همه این موجودات را برای تحمل شرایط خاص کوهستان آماده می‌کنند. این تغییرات یک‌شبه به‌وجود نیامده‌اند تا به‌محض گرم شدن زمین جای خود را به پوشش و رفتار دیگری بدهند!
بنابراین گرم شدن زمین به‌مفهوم انقراض حیات و سلب خاصیت حیاتی کوهستان‌هاست. حیات در دریاها پای گرفت و در کوهستان‌ها به اوج رسید و به گل نشست.
آلودگی آب‌ها ریشه حیات و گرم شدن زمین گل آن را می‌خشکاند. به‌راستی که هر فسادی در خشکی و دریا به‌دست انسان روی می‌دهد.
