کتاب
واژه‌های بسیط فراموش‌شدهٔ زبان فارسی
- كتاب
- نمایش از یکشنبه, 07 اسفند 1390 16:15
- بازدید: 4089
برگرفته از تارنمای فرهنگستان زبان و ادب فارسی
مراقبت از زبان فارسی، به‌عنوان دومین زبان رایج در جهان اسلام که در روزگارانی نه‌چندان دور در بخش اعظم قارهٔ آسیا رواج داشت، مستلزم انجام تلاش‌هایی است که علاوه بر توجه به معادل‌سازی به‌موقع و یافتن برابرهای مناسب، پیش‌بینی نیازهای مفهومی و واژه‌سازی پیشگیرانه را نیز مدّ نظر قرار دهد تا هم‌زمان با پیشرفت کشور در زمینه‌های مختلف، رشد متوازن و همه‌جانبهٔ زبان فارسی نیز به طور شایسته محقَّق گردد. به همین منظور، دست‌اندرکاران امور واژه‌سازی در ستاد کل نیروهای مسلح کشور، به کار واژه‌سازی بیش از گذشته توجه نشان می‌دهند؛ به‌گونه‌ای که فرایند واژه‌یابی، معادل‌گزینی و تصویب کلمات و اصطلاحات نظامی در دفتر واژه‌گزینی نظامی و سپس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در روندی منظم و دقیق در جریان است. حاصل این فعالیت‌ها در قالب مجموعه‌هایی چاپ و منتشر می‌شود که مجموعهٔ حاضر نیز یکی از همین محصولات است.
حوزهٔ مورد توجه پژوهشگران در این مجموعه مربوط می‌شود به گنجینهٔ متون کهن ادب فارسی. در متون کهن ادبیات فارسی، در کنار انبوه واژه هایی که در زبان امروزین ما نیز به جا مانده‌است، به برخی از واژه‌ها برمی‌خوریم که به دلایل گوناگون و در گذر زمان از یادها رفته‌اند و متروک شده‌اند. بی‌گمان پیشرفت برق‌آسای دانش و فنّاوری، برخورداری از ابزارهای نوین و دگرگونی بنیادین در سبک زندگی، از جملهٔ مهم‌ترین دلایل این فراموشی است. بدین‌سان با ناکارایی اشیاء، ابزارها، خوراک و پوشاک، قانون‌ها، آیین‌ها و رسوم کهن، نام آن‌ها نیز فراموش می‌شود. ناخوش‌آوایی یا درازآهنگی برخی واژه‌ها، کاربرد محدود در متون وابسته به گونه و حوزه‌ای خاص از زبان فارسی، و روند فزایندهٔ راهیابی و گسترش واژگان عربی در قلمرو زبان فارسی، برخی دیگر از دلایل این فراموشی است. شاید جست‌وجو و بازیابی این دست واژگان، جز برای بهره‌گیری آنان که با متون کهن سروکار دارند، کوششی بیهوده جلوه کند، اما گردآوری همین واژگان فراموش‌شده می‌تواند دست‌مایه‌ای پرارزش برای واژه‌سازی فراهم آورد. اقدام به گردآوری مجموعهٔ حاضر در نتیجهٔ توجه به همین موضوع بوده‌است. این کتاب در پی آن بوده که واژه‌های بسیط فراموش‌شدهٔ زبان فارسی را مدوّن کند و به همین منظور تمامی مداخل فرهنگ بزرگ سخن را بررسی کرده و واژه‌های بسیط کهن فارسی آن را استخراج کرده‌است.
کتاب واژه‌های بسیط فراموش‌شدهٔ زبان فارسی، به کوشش آقای علی شیوا گردآوری شده که دفتر واژه‌گزینی نظامی ستاد کل نیروهای مسلح آن را در 256 صفحه و با شمارگان 1000 نسخه منتشر کرده‌است.
