ایران‌بوم

اینک، کم‌ارزش‌ترین سکه رایج در ایران، 250 ریالی است که آن هم بسیار کم دست به دست می‌گردد. (البته سکه‌های 50 و 100 ریالی از رواج قانونی نیافتاده، ولی به دلیل ارزش کم، نه دولت آن‌ها را ضرب می‌کند و نه در داد و ستدها مورد استفاده است.)

حال بیاییم و در دنیای خیال، خود را در سال 1270 (118 سال پیش و زمان چاپ آگهی غذاخوری مشهدی میرآقا قرآنی به شیوه‌ی چاپ سنگی) و دارای یک سکه 250 ریالی بپنداریم و حساب کنیم با یک سکه 250 ریالی (که امروز گداها هم دادن آن را هم توهین به خود می‌دانند) می‌توانستیم چند پرس چلو، پلو، کباب اضافه، دوغ، لیموناد، تخم‌مرغ و ... بخوریم و بیاشامیم؟

ما ارزش پول‌های رایج در این آگهی را به نقل از لغت‌نامه‌ی دهخدا برایتان می‌نویسیم، حساب کردن با خود شما:

در آن زمان کم‌ارزش‌ترین پول صنار (صد دینار) بود که معادل دو شاهی ارزش داشت و ضرب‌المثل کنایه‌آمیز «صنار بده آش / به همین خیال باش» یادگار همین دوره است.
بعد از شاهی، سکه با ارزش‌تر عباسی بود که قدرت خریدی برابر با چهار شاهی داشت. سکه باارزش بعدی، قران بود که به نوشته‌ی شادروان دهخدا:

«صنار در تداول عامه مخفف صد دینار است و آن سکه‌ای بود از مس معادل دو شاهی و ده عدد آن یک قران (یک ریال) و سال‌ها رایج بود. تاریخ انتشار آن به‌طور دقیق معلوم نیست، ولی آن‌چه مسلم است این‌که در در سال 1319 هـ.ق جریان داشته ...»*

بنابراین با یک سکه‌ی 250 ریالی، آن زمان می‌توانستیم 250 سیخ کباب سلطانی بخریم و ...

که البته، داشتن چنین انتظاری در این روزگار، از مصادیق همان ضرب‌المثل «صنار بده آش / به همین خیال باش» است!
برای آگاهی کسانی که ممکن است هم‌چون ما، فرق پلو و چلو را ندانند، تعریف این دو غذای ایرانی را از همان لغت‌نامه دهخدا رونویسی می‌کنیم:
چلو: خشکه برنج. غذایی که از برنج سازند و با خورش‌ها خورند.

پلو: طعامی است که از برنج [درست] کنند و در آن گوش و کشمش و خرما و مانند آن، با ادویه کنند و آن را اقسام است.

* افزوده‌ی شورای سردبیری: در آن زمان بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول، رکود تورمی و اقتصاد نولیبرالیستی وجود نداشت و از این‌رو مقامات دولتی ناگزیر نبودند سال‌ها برای افزایش میزان پول در گردش جلوی رقم‌های پول ملی صفر بگذارند و سپس چند سالی را پیرامون برداشتن یک، دو و یا حتا سه صفر از جلوی ارقام و اقسام پول و شبه‌پول مکاشفه و مجادله کنند!