سرقت چوگان ایران؛ وقتی همه خواب بودند ...
- ميراث معنوي
- نمایش از دوشنبه, 11 آذر 1392 13:28
- بازدید: 3389
هشتمین مجمع سازمان جهانی یونسکو طی هفته جاری در جمهوری آذربایجان (ایران شمالی - اران) برگزار می‌شود و قرار است یکی از موارد مهمی که در این اجلاس به رای گذاشته شود، موضوع درخواست آذربایجان برای ثبت جهانی ورزش «چوگان» به نام این کشور تحت عنوان «چوگان، بازی محلی قره‌باغ» است.
nike-dunk-low-coast-uncl | boys nike jordan retro flyknit shoes women High OG Panda - air max 95 cool grey neon yellow - Grailify
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، برگزاری این اجلاس در آذربایجان، تیزبینی و آینده‌نگری آنها را در این قضیه نشان می‌دهد چرا که آنها مطمئنا قصد دارند با لابی و مذاکرات پشت پرده آن هم در خاک خود و با خیالی آسوده‌تر به هدفشان برسند. این مسئله در حالی در آستانه وقوع است که مسئولان متولی امر در ایران در طول سال‌هایی که از درخواست آذربایجان از یونسکو می‌گذرد در خواب سنگینی فرو رفته بودند و هیچ اقدام درخور توجهی برای جلوگیری از این حق‌خوری مسلم توسط همسایه شمالی صورت ندادند. فدراسیون چوگان نیز همواره درباره این کم‌کاری محرز، توپ را به زمین سازمان میراث فرهنگی دولت دهم انداخته و آنها را مسئول این کم‌کاری می‌داند.
ایلخانی‌زاده که به تازگی از سمت سرپرستی فدراسیون چوگان به ریاست این فدراسیون نائل شده است، در این‌باره می‌گوید: «سال‌هاست درخواست‌های خود جهت جمع‌آوری مدارک و فراهم شدن اسناد برای ثبت جهانی چوگان به نام ایران را به مسئولان سازمان میراث و گردشگری اعلام می‌کنیم اما با وجود پیگیری‌های زیاد پاسخی به این خواسته داده نشد و مسئولان پیگیری این موضوع مهم را پشت گوش انداختند.» او همچنین تصریح می‌کند: «در بحث ورزشی، فدراسیون چوگان متصدی امر است و بخش فرهنگی آن به سازمان میراث فرهنگی مربوط است چراکه این ورزش یک آیین و فرهنگ و سنت است که قرار است در بخش میراث ناملموس به ثبت جهانی برسد.»
ناراحتی ایلخانی‌زاده از حال و روز خراب چوگان تا حدی بود که وی در جلسه مجمع انتخاباتی برای انتخاب رئیس فدراسیون چوگان، این ورزش را در ایران مظلوم خواند و از کوتاهی مسئولان سازمان میراث فرهنگی به شدت گلایه کرد. او حتی بابت این موضوع به گریه افتاد!
دهخدایی دبیر فدراسیون چوگان نیز در این‌باره به ایسنا گفت: «ما کم‌کاری در این قضیه را از طرف سازمان میراث فرهنگی دولت قبل می‌دانیم چرا که در سال 87 در نامهای آنها را از این اقدام کشور آذربایجان و ضرورت جلوگیری از آن آگاه کردیم، ولی متاسفانه ثبت مراسم قالیشویی مشهد اردهال کاشان و تعزیه مهم‌تر تشخیص داده شد! در صورتی که هیچ خطری این میراث البته ارزشمند را تهدید نمی‌کرد و در ثبت آنها به نام ایران به هیچ عنوان عجله‌ای نبود و با این سهل‌انگاری به راحتی فرصت عکس‌العمل مناسب را از خود دریغ کردیم و زمین هموارتری را برای ادامه بازی در اختیار جمهوری آذربایجان گذاشتیم.
چوگان از ورزش‌های کهن ایرانی بوده و از دوران هخامنشیان در ایران باستان رواج داشته است. علاقه وافر پادشاهان و بزرگان ایرانی به چوگان در حدی بوده که به بازی شاهان نیز معروف بوده است. میدان نقش جهان اصفهان نیز به همین منظور در دوران صفویه و برای بازی پادشاهان این سلسله بنا شده است. حتی چوگان در اشعار و سروده‌های شاعران بزرگ ایران نظیر رودکی، فردوسی، سعدی، حافظ، ناصرخسرو و مولانا بارها به وضوح آورده شده است.
این ورزش قدمتی سه هزار ساله در ایران دارد و آذربایجان در حالی مدعی است که چوگان از گذشته دور در آنجا بازی می‌شده است که سالهای بسیاری تحت حاکمیت سرزمینی ایران بوده است و در حدود 110 سال پیش و در زمان حکومت سلسله قاجاریه این سرزمین از ایران جدا شده و بر همین مبنا ادعای واهی آنها کاملا نادرست و برخلاف واقعیت است زیرا اولویت در پرچمداری چوگان با ایران است.
حتی مغولان پس از حمله به ایران و در زمانی که با فرهنگ و هنر ایران آشنا می‌شوند بازی چوگان را نیز یاد گرفته و در سراسر امپراطوری وسیع خود رواج می‌دهند. می‌توان گفت که گرایش کشورهای شرق آسیا به چوگان نیز به همین دلیل است واز این دوره به‌عنوان جدی‌ترین برهه خروج چوگان از ایران یاد می‌شود.
ثبت میراث ایرانی به نام سایر کشورها در یونسکو تنها درخصوص چوگان صادق نیست بلکه سال گذشته نیز شاهد بودیم که جمهوری آذربایجان در اقدامی مشابه با ارائه پرونده «تار» این ساز ایرانی را به نام خود ثبت کرد و هیچ اعتراضی نیز از سوی مسئولان ایرانی به این موضوع نشد. گویی مسئولان میراث فرهنگی دغدغه‌هایی واجب‌تر از پیگیری چنین میراثی دارند و هر روز باید شاهد این باشیم که کشورهای نوپایی نظیر جمهوری آذربایجان، قطر و ... مدعی میراث ارزشمند ایرانیان شوند و به راحتی و در روز روشن اقدام به دزدیدن میراث این سرزمین کهن و تاریخی کنند و کک آقایان هم نگزد!
رییس فدراسیون چوگان ایران نیز بر صحت این مطلب تاکید می‌کند و می‌گوید: «گویی آقایان در این‌باره هوشیار نیستند چرا که با وجود آنکه حدود 20 سال قبل جام "چوگان، میراث فرهنگی" را برگزار کردیم، اکنون باید شاهد معرفی چوگان توسط کشوری دیگر باشیم. چند سال قبل چینی‌ها و قطری‌ها مدعی ثبت جهانی چوگان بودند که با پیگیری‌های انجام شده موفق نشدند. ثبت جهانی چوگان به نام ایران باید 20 سال قبل اتفاق می‌افتاد اما تاکنون به تعویق افتاده است.»
رشته ورزشی چوگان در سال 88 ثبت ملی شد اما کاری برای ثبت جهانی این رشته صورت نگرفت. این در حالی است که به گفته رییس فدراسیون چوگان ایران، تاکنون به کرات از مسئولان سازمان میراث و گردشگری خواسته شده تا پیگیر این پرونده باشند اما در طول سالهای مختلف و با بر سر کار آمدن روسا و مدیران گوناگون در سازمان میراث و گردشگری همچنان پرونده چوگان به عنوان میراث ایرانی در جهان ثبت نشده است.
البته در آن سوی میدان نیز «مهدی حجت» معاون میراث فرهنگی چندی پیش در گفت‌وگو با خبرگزاری‌ها از پیگیری پرونده ارائه شده از سوی جمهوری آذربایجان برای ثبت «چوگان» به عنوان بازی سنتی این کشور برای اجلاس آتی کمیته میراث ناملموس یونسکو خبر داده و گفته بود که اقدامات لازم برای جلوگیری از مصادره بازی «چوگان» که اصالت ایرانی دارد، در دست انجام است و سازمان میراث فرهنگی همه تلاش خود را برای جلوگیری از این کار انجام می‌دهد.
مدیرکل دفتر ثبت و حفظ آثار تاریخی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز چندی پیش به ایسنا گفت: مشخص نیست چرا سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در دوره‌های پیش، پرونده چوگان را تهیه و به یونسکو ارائه نکرده است. فرستادن نامه اعتراضی به یونسکو در حال حاضر تنها اقدامی بود که می‌توانست انجام شود و پس از این اقدام، باید منتظر نظر یونسکو باشیم تا گام‌های بعدی را نیز برداریم.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در تهران هم با انتقاد از غیرفعال بودن مرکز مطالعات منطقه‌یی میراث ناملموس در ایران گفت: متأسفانه این مرکز از فعالیت‌های قابل ملاحظه‌ای برخوردار نیست که من دلیل آن را نمی‌دانم اما آنچه هست، باید توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بررسی شود. کشورهای ژاپن و کره جنوبی نیز همزمان با ایران، چنین مراکزی را با نامهای متفاوت ایجاد کردند اما اکنون که وضعیت فعالیت آنها را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم که بسیار فعال هستند و اقدامات شایسته‌ای را تا کنون برای میراث معنوی مناطق خود انجام داده‌اند اما متأسفانه ایران آن‌طور که شایسته است، در این زمینه فعال نیست. من نیز از مسئولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می‌پرسم که چرا این دفتر فعالیت چندانی ندارد؟
هر چند مسئولان میراث فرهنگی و گردشگری پس از هشدارهای بسیار دست به رایزنی و انجام مکاتباتی با سازمان یونسکو زدند اما باید اذعان داشت که اقدامات آنها بسیار دیر اتفاق افتاده و نوشدارو پس از مرگ سهراب است چرا که در حال حاضر می‌توان گفت جمهوری آذربایجان دیگر در رسیدن به قصد نامشروع خود موفق شده و شاید کار از کار گذشته است. همانطور که دهخدایی به آن اذعان دارد و به ایسنا می‌گوید: «با فرصت‌سوزی که از طرف دستگاه‌های مسئول در ایران در گذشته اتفاق افتاده است دیگر نمی‌توانیم امیدوار باشیم که این ورزش تنها به نام ایران ثبت جهانی شود و فقط امیدواریم چوگان مشترکا به نام ایران هم ثبت شود!»
گزارش از خبرنگار ایسنا: وحید رجبی
