ایران‌بوم

هر کدام از ما بارها و بارها از گستره ی فرهنگ و زبان ایرانیان در محدوده ی پهناور جغرافیایی همسایگانمان در گذشته مطالب گوناگونی شنیده ایم،از خواندن شعر سعدی در زمان حیات خود سعدی به وسیله‌ی دریانوردان چینی تا گسترش زبان و خط فارسی در زبان ایغوری چین (فزهنگ واژه های فارسی در زبان اویغوری جین-نادره بدیعی) اما شاید بسیاری از ما از ماندگاری زبان فارسی و فرهنگ ایرانی در بین مردمان جنوب شرق چیز بسیار کمی بدانیم سفرنامه ی زیر از حسین خندان می تواند تا حدودی ما را با این ریشه‌های فرهنگی آشنا کند.

حسین خندان فیلمساز مهاجر ایرانی چندی است در چین ساکن شده است، او در اولین روز بهار و همزمان با جشن‌های نوروزی 27 هزار فارسی زبان ساکن منطقه تاشكرگان به ارتفاعات هیمالیا صعود کرده و با آنها همزبان شده است.

* قبل از راهی شدن در لابلای کوه‌های تاشکرگان، در چند خانواده تاجیک به عید دیدنی رفتم. داخل بیشتر خانه‌ها بسیار آراسته وزیبا می‌نمود.

مردم تاجیک این مناطق همگی نوروز را به جشن می‌نشینن، ولی از هفت سین خبری نیست، در عوض سفره‌ای می‌گسترند که آن را « رنگارنگ» می‌نامند و در آن انواع نان‌های محلی، شکلات وحتی گوشت کله و پاچه گوسفند یافت می‌شود.

یکی ازاولین کارهایی که میزبان نوروزی برای مهمانانش انجام می‌دهد، این است که از کاسه آردی که از قبل تدارک دیده، مشتی آرد بر شانه راست مهمانش می‌پاشد که به منزله امید و برکت در سال نوست. سپیدی شانه، علامت خوبی برای شناسایی تاجیک‌ها در خیابان‌های تاشکرگان بود

* در مسیر تاشکرگان به بلدیر، بارها و بارها به معماری‌هایی چنین آشنا برخوردم که متاسفانه اکثرا مخروبه‌ای بیش نبودند.

آسمان کاشگر اندکی قبل از فرود هواپیما، نشان از غروبی قریب الوقوع دارد در حالی‌که ساعت محلی 9 و 30دقیقه شب است.

دولت چین سعی دارد سیاست ساعت واحد را از غرب تا شرق این کشور پهناور، همچنان حفظ کند

* آمدن تا کاشگر که آن را پایتخت جاده ابریشم می‌نامند، در مجموع 6 ساعت پرواز از پکن وقت لازم دارد. تا اینجا مشکلی نیست، ولی همین که در هتلم صحبت از رفتن به تاشکرگان ویافتن روستای بلدیر می‌کنم، مرا به اداره پلیس ارجاع می‌دهند تا مجوز عبور به آن مناطق را دریافت کنم. مجله‌ای چینی همراه با روزنامه‌ای که در باره‌ام مطلبی دارند را به آنها نشان می‌دهم و می‌گویم که به عنوان فیلمساز قصد دیدار بامردم منطقه را دارم. بعد از نیم ساعت و پرداخت مبلغی، گذرنامه آنجا را برای چهار روز دریافت می‌کنم.

*مسجــد بلدیر اولین نمایی است که به مسافر از راه رسیده سلام می‌کند.درب این مسجد فقط برای کمتر از 50خانوار باز می‌شود.

بلدیری‌ها گرچه به تدریج زبان فارسی را دارند فراموش می‌کنند، اما فرهنگ مهمان نوازی و بزرگداشت نوروز و بهار از خاطره تاریخی شان به این زودی‌ها محو نخواهد شد

استفاده از الفبای زبان فارسی که در زمان جاده ابریشم یکی از زبان‌های کلاسیک و رسمی داد و ستد محسوب می‌شد، کماکان در همه عرصه‌های هنری، فرهنگی و تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد، فقط با این تفاوت که به دلیل آمیزش با زبان اویغور‌ها، رسم‌الخط آن كمی تغییر یافته است.

این عکس در شهر قدیمی کاشگر گرفته شده است دوشنبه بازار، معروفترین بازار سنتی و محلی کاشگر است که به قول مردمش به غیر از جان آدمیزاد و شیر مرغ، هرچیز دیگر در آن یافت می‌شود.

* همه تاجیک‌ها نان‌هایی دایره شکل می‌پزند که طبعا آن را « نان» می‌نامند.

این نان‌ها در نانوایی‌های هر کوی و برزن دیده می‌شود.