ایران‌بوم

تنها یک ماه به آغاز جلسه عمومی انجمن آسیفای جهانی باقی مانده اما هنوز عملیات ساخت فیلم و تهیه لوگو از از بز متحرک شهر سوخته به دلیل برخی تعلل ها آغاز نشده‌است.

نورالدین زرین کلک، پدر انیمیشن ایران و مسئول انجمن سینمایی فیلمسازان انیمیشن ایران (آسیفا)، ‌قصد دارد در جلسه بعدی انجمن جهانی انیمیشن،‌ تصویر بز متحرک شهر سوخته را به جهان معرفی کند. این تصویر 2 سال پیش در جریان کاوش‌های این شهر تاریخی بر یک ظرف سفالین به دست آمد و نخستین انیمیشن جهان به شمار می‌رود.

زرین کلک در این باره می‌گوید:«متاسفانه هنوز نتوانستیم فیلمبرداری از این شی تاریخی را آغاز کنیم. با توجه به اینکه فیلمبرداری نخستین مرحله کار ساخت فیلم و تهیه لوگو است، ‌دیر شدن بیش از این به کامل نشدن آثار در مدت زمان باقی مانده می‌انجامد.»

جلسه عمومی آسیفای جهانی یک ماه آینده در شهر سئول برگزار می‌شود و ارائه آثاری از بز متحرک شهر سوخته رای گیری اعضای انجمن برای تبدیل این اثر به نماد آسیفای جهانی را به دنبال دارد.

زرین کلک عقیده دارد از آنجا که این اثر نخستین نمونه کامل انیمیشن در دنیا است، تنها به ایرانیان تعلق ندارد و ممکن است آسیفای جهانی خواستار استفاده از آن به عنوان نشان جهانی آسیفا باشد:«احتمال دارد انجمن آسیفای جهانی بخواهد از این طرح به عنوان نشان آسیفا استفاده کند که در این صورت، اعضای آسیفای ایران نیز درباره آن تصمیم می‌گیرند.»

سال 1382 باستان شناسان حاضر در شهر سوخته به هنگام کاوش در یک گور 5 هزار ساله، جامی را پیدا کردند که نقش یک بز همراه با تصویر یک درخت روی آن دیده می شود. باستان شناسان پس از بررسی این شی دریافتند نقش موجود بر آن برخلاف دیگر آثار به دست آمده از محوطه‌های تاریخی شهر سوخته، تکراری هدفمند دارد، به گونه‌ای که حرکت بز به سوی درخت را نشان می دهد.

هنرمند نقاشی که جام سفالین را بوم نقاشی خود قرار داده، توانسته‌ است در 5 حرکت، بزی را طراحی کند که به سمت درخت حرکت و از برگ آن تغذیه می‌کرد. در حال حاضر مدیر آسیفای ایران قصد دارد با ارائه طرحی جدید که بر اساس این اثر تاریخی شکل می گیرد، اولین بز متحرک دنیا را به جهان معرفی کند.

در سفال‌های «شهر سوخته»، که از متمدن‌ترین و پیشرفته‌ترین تمدن‌های باستانی در پنج هزار سال پیش است، نقش بز و ماهی بیش از هر نقش دیگری دیده می‌شود.

ساکنان این منطقه از بز و ماهی بیش از هر حیوان دیگری برای ادامه حیات بهره می بردند و به همین دلیل است که این دو حیوان بخش عمده ای از تصاویر به دست آمده در شهر سوخته را تشکیل می دهند. اما کشف جام سفالین با نقاشی متحرک ثبت شده روی آن، در میان سفال‌های این منطقه بی‌مانند است. این نقاشی، حرکت تصاویر را در کوتاه‌ترین زمان ممکن روی جامی با دهانه ای 8 سانتی متری نشان می‌دهد. در دیگر سفال‌های یافته شده در شهر سوخته نقوش متفاوتی دیده می‌شود که برخی اوقات تکرار شده‌اند، اما حرکتی در آنها دیده نمی‌شود. از نگاه باستان‌شناسان این کشف نشان دهنده آن است که مردمان شهر سوخته بسیار باهوش، هنرمند و در زمان خود پیشرو بوده‌اند.

منصور سید سجادی، سرپرست تیم کاوش در شهر سوخته درباره این کشف تاریخی توضیح می‌دهد:«حرکت بز به سوی درخت و تغذیه او از برگ درختان در 5 حرکت مصور شده است. در این تصاویر نه تنها بز به سمت درخت حرکت می‌کند، بلکه جهش وی و پریدن بز روی برگ درختان کاملا دیده می‌شود. بز از جمله حیواناتی است که در رسیدن به ارتفاعات تبحر داشته و می‌تواند با یک حرکت جهشی به سمت بالا حرکت کند. هنرمند نقاش شهر سوخته‌ای، با دقت و زبردستی موفق به تصویر کردن جهش این بز شده‌است.»

از این جام 10 سانتی‌متری که روی یک پایه استوار شده، برای نوشیدن استفاده می‌کردند.

زرین کلک درباره ساخت انیمیشن برمبنای این طرح باستانی به میراث خبر می‌گوید:«در حوزه انیمیشن هیچ چیز غیر ممکن نیست. می‌توان با استفاده از این طرح آثار متعددی ساخت. اما به عقیده من علاوه بر این بز جهنده بسیاری از طرح‌های ایرانی نیز می توانند دستمایه ساخت آثاری باشند که تمدن و فرهنگ ایران را به ایرانیان معرفی کند. آثاری که اکنون در قالب داستان‌های مصور بر کوه‌ها و صخره‌ها نقش بسته‌اند.»

محوطه باستانی شهر سوخته در هزاره دوم و سوم قبل از میلاد، توسط مهاجرانی که از چهار گوشه به ‌آن مهاجرت کرده‌اند، بنا شده‌است. این شهر 150 هکتاری اعجاب‌انگیز که در جاده زاهدان به زابل قرار دارد، یکی از سرمایه های ملی سیستان و بلوچستان به حساب می‌آید.

شهر سوخته پنج هزار سال پیش، کلان شهری در اوج تمدن و پیشرفت در هنر و صنعت بوده اما هنوز هیچ کس نام اصلی و دلیل از میان رفتن آن شهر را نمی‌داند.

باستان شناسان حدس می‌زنند وقوع یک آتش‌سوزی مهیب یا تغییر مسیر رودخانه هیرمند، سبب متروک شدن این شهر بوده‌است.

علاوه بر جامی که نخستین تصویر متحرک جهان روی آن دیده می‌شود، اشیایی چون قدیمی‌ترین تخته نرد و قدیمی‌ترین زیره دنیا در این شهر کشف شده‌است.