ایران‌بوم

مسجد "گنبد آزادان" پنهان در میان ساختمانهای نوساز، دارای نقوش زیبا و قابل توجهی است و معماری گذشتگان ایران اسلامی را به نمایش می‌گذارد اما امروز آنچنان مورد بی‌توجهی قرار گرفته که احتمال تخریب این مسجد زیبا در آینده ای نزدیک نیز وجود دارد.
به گزارش خبرنگار مهر در اصفهان، مسجد گنبد آزادان که بر اساس نقوش و معماری و نقاشیهای بکار رفته قدمتش به زمان اواخر دوره ایلخانی و تیموری باز می‌گردد اکنون در میان ساختمانهای نو ساز پنهان شده و نیازمند توجه بیشتری از سوی مسئولین و متولیان امر است.

این مسجد تاریخی در خیابان آتشگاه اصفهان و در محله آزادان قرار گرفته و ترکهای دیواره‌ها و گنبد این مسجد تاریخی مبین این است که این مسجد در ادوار مختلف تاریخی مورد بی توجهی بسیاری قرار گرفته است.

مسجد گنبد آزادان به شماره 10213 در سال 1382 به ثبت ملی رسیده و با وجود ثبت این اثر تاریخی همچنان مورد بی مهری است چنانچه اکنون بسیاری از محلیان که سالیان متوالی در انتظار مرمت و برپا نگه داشتن این بنای تاریخی بودند اکنون تا حدودی از انجام کارهای مرمتی آن دلسرد شده‌اند.اما با این وجود همچنان نفسهای تلاش برای زنده نگه داشتن آن به گوش می‌رسد.

این مسجد تاریخی در ادوار مختلف کاربریهای بسیاری داشته چنانچه حتی در 50 سال پیش نیز مکتبخانه‌ای برای دانش‌آموزان زمانه خود بوده و در آن دوران هم رخ نمایی می‌کرده اما اکنون تنها ویرانه‌ هایی از آن باقی مانده و باید برای برپا نگه داشتن آن عزمی جدی صورت پذیرد.

خبرنگاران حوزه میراث فرهنگی اصفهان در راستای شناسایی و معرفی ابنیه تاریخی شهرشان که چندی است در اذهان عمومی گم شده بر آن هستند تا ضمن بازدید از این بناها به معرفی آن به دیگران پرداخته و علاوه بر آن، مشکلات این ابنیه را به مسئولان گوشزد کنند که در این سفر نیز از مسجد تاریخی " گنبد آزادان" بازدید کردند.

یک محقق و باستان شناس که در این سفر اصحاب رسانه را نیز همراهی می‌کرد در خصوص قدمت و معماری این بنای زیبای تاریخی اظهار داشت: شیوه معماری و نقاشیهای این بنای تاریخی مربوط به دوران مغول است.

علیرضا جعفری زند با اشاره به قدمت تاریخی منطقه نصر آباد که این مسجد تاریخی در آن خطه واقع شده اظهار داشت: اصل کلمه این منطقه نرصی آباد بوده است که به مرور زمان به نصرآباد تبدیل شده است.

وی ادامه داد: منطقه آتشگاه اصفهان یک زیگورات ایرانی به شمار می‌رود که اهمیت بسیاری برخوردار است و وجود این مسجد تاریخی در این نقطه بسیار در خور توجه و منحصر به فرد است چراکه نظیر چنین ساخت و سازهایی در یزد وجود دارد و در اصفهان شاهد سبکهای معماری این گونه‌ای نیستیم.

جعفری زند استفاده از خشت و آجرهای دورغین در این بنای تاریخی را از جمله ویژگیهای این مسجد تاریخی دانست و یادآور شد: این تکنیک مربوط به دوران مغول است.

احتمال رسیدن به لایه‌های قدیمی تر از ایلخانی در مسجد گنبد آزادان

این باستان شناس برجسته که هم اکنون در حال عملیات باستان شناسی در منطقه تپه تاریخی اشرف است، ادامه داد: در صورت اجرای عملیات باستان شناسی در این مسجد احتمال رسیدن به لایه‌های قدیمی تر نیز وجود دارد.

جعفری زند در ادامه با اشاره به نقاشیها و گچ کاریهای این مسجد تاریخی اظهار داشت: بخشی از این نقاشیها نشان دهنده خانه خدا و یا آستان ائمه است که البته نیازمند مرمت است.

این باستان شناس با اشاره به اینکه هفت سال پیش نیز از این مسجد تاریخی بازدید داشته، ادامه داد: در آن دوره ترکهای گنبد این مسجد آنچنان رخ نمایی نمی‌کرد و در گنبد ترکی وجود نداشت.

وی همچنین در خصوص اینکه چرا این مسجد در دوره‌های دیگر آنچنان مورد توجه قرار نگرفته یادآور شد: چون در دوره مغول بسیاری اهل سنت بودند دیگر این مساجد در دوره‌های بعد از خود و صفوی آنچنان مورد توجه قرار نگرفت چراکه مورد استفاده اهل تسنن بود.

جعفری زند ادامه داد: شبستان باقی مانده از این مسجد روستایی، تنها یک بخش از سه بخشی است که در گذشته وجود داشته و دیگر بخشها به مرور زمان از میان رفته است.

این باستان شناس ادامه داد: معمولا چنین مساجدی در آن دوران فاقد مناره بوده البته آثار بجای مانده گواهی این اصل است که این مسجد مناره‌های تزئینی داشته است.

وی از جمله مسائلی که سبب ترک خوردن گنبد این مسجد تاریخی شده را در این دانست که معماری آن فاقد مناره بوده چون مناره‌ها از ترک خوردن آثار جلوگیری می‌کند.

این نویسنده کتاب اصفهان پیش از اسلام در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه گنبد این بنای تاریخی چند پوسته است، ادامه داد: این گنبد از نوع خُدی است و یک پوسته است که در واقع با چوب کلاف چین شده است.

جعفری زند ادامه داد: چوب این مسجد تاریخی به سبک خاصی پخته شده تا در نهایت موریانه به چوب صدمه نزند و به همین سبب است که اکنون با گذشت بیش از چندصد سال همچنان باقی مانده است