ایران‌بوم

شاهنامه یکی از گرانبهاترین و خارق‌العاده‌ترین تراوشهای روح بشری است. گذشته از عظمت و حجم زیاد آن، با توجه به محتوای غنی، توصیف هنرمندانه و ظریف صحنه‌های دل‌انگیز و فجایع دلخراش، و نیز شیوه به هم پیوستن وقایع و تصویرگری حالات درونی قهرمانان، باید آن را در ردیف بزرگترین حماسه‌های جهان قرار داد.

هوگو گروته، جغرافیدان آلمانی (1951 ـ 1869)

قلمرو فرهنگی

در کربلا زیان فارسی دوشادوش زبان عربی رواج داشت. در بازدید از شهر و بازارهای سلیمانیه تحت تاثیر ظاهر زیبای کردها قرار گرفتم. چیزی که بیش از همه مرا تحت تاثیر قرار داد، مدرسه کوچکی در داخل بازار بود که در آن، ریش سفید موقری به بچه‌های 9 ساله، بوستان سعدی را می‌آموخت. بعدها متوجه شدم که زبان فرهنگی کردهای عراق و ایران، فارسی است. شاید همین نمونه شاهدی بر واقعیت این نظریه باشد که ادبیات و حتی زبان فارسی، روزگاری زبان‌ لاتین مسلمانان مشرق زمین بوده است و قلمروش از استانبول تا بنگال.

آرچیبالد روزولت

بغداد و مداین

خلافت بنی‌عباس از بدو تأسیس همیشه رسوم و سنن ساسانی را در تمام امور بعینه تقلید می‌کرد. در حقیقت شهر «بغداد» نسخه ثانی «مداین» و دربار خلیفه، صورتی دیگر از دربار خسرو بوده است.

جاحظ، نویسنده مشهور عرب

سرچشمه نور

بزرگترین منبع و بادوامترین و مشخص‌ترین خدمت ایران به جهان، در رشته صنایع بود. هنگامی که اروپا در جهل و تاریکی به سر می‌برد، فرهنگ اسلامی نیمی از جهان را منور ساخت و گرچه نواحی دیگر در این قسمت شرکت داشتند، لیکن منبع اصلی و سرچشمه این نور، ایران بود.

پروفسور آرتور پوپ

طنز و سازگاری

محیط ایران با ریزه‌کاری‌هایی توأم و دارای خصوصیاتی است که اختصاص به خودش دارد. محیطی است که از طعن و طنز و بی‌خیالی و خوشگویی و سازگاری تشکیل یافته است و وقتی می‌خواهند کسی را تعریف کنند، می‌گویند: «خیلی نرم است»؛ یعنی سهل‌الانعطاف است و حاضر است به آسانی به هر لباسی در آید و لدی الحاجه حقیقت را به هر صورتی که مقتضی باشد، جلوه‌گر سازد.

کنت گوبینو

مردم با هوش

غالباً نویسندگان عرب یک نوع تحسین تعجب‌آمیز برای امپراتوری ساسانی دارند. ایرانیان بین، ملل شهرت نیرومند‌ترین حاکمان جهان را دارند. آنها دارای هوش و قدرت تشخیص زیاد بودند و ابوالفدا می‌گوید: در تشکیلات امپراتوری هیچ‌یک از سلاطین با آنها برابری نمی‌کند.

آرتور کریستن سن ـ ایران‌شناس دانمارکی

تاثیر ایران بر چین

در قرن هفتم میلادی، تمدن ایرانی در شهر «چانگ آن» پایتخت چین نفوذ زیاد داشت و مردم علاقه‌مند به پوشیدن لباس‌های ایرانی و تقلید مدهای ایرانی شده بودند. مردها شلوار می‌پوشیدند که پوشش مخصوص مردان ایرانی بود و زنها دامن‌های بلندی به تن می‌کردند که تا روی پا می‌رسید و لباس مخصوص زنان ایرانی بود. مردها به اسب سواری و یک نوع بازی شبیه چوگان ایرانی علاقه پیدا کردند و کم کم یکی از محبوبترین ورزشهای جوانان چینی گردید. در زمان امپراتوری «مینگ هوآنگ»، دربار امپراتور کاملاً تحت تسلط و نفوذ تمدن ایران بود. موسیقی ایرانی بسیار مورد علاقه بزرگان و مردم چین و در اغلب مواقع به‌ویژه شبها در دربار و تالارهای عمومی، موسیقی ایران نواخته می‌شد. کیک و نان مخصوص ایرانی که گرد بود و از آرد گندم پخته می‌شد، نیز مورد توجه مردم بود و به مقادیر زیادی مصرف می‌شد.

ریو آچی هیاشی

***

ایران ۲۲ قرن پیش،از دیدگاه نخستین مورخ چین

به نقل از روزنامه همشهری در تاریخ ۲۶ امرداد ۱۳۸۴ خورشیدی

در جریان سمپوزیوم بین المللی که به مناسبت دو هزار و یکصد و پنجاهمین زادروز «سیما کوی آن» (شیوما چی ان) نخستین مورخ بزرگ چین برگزار شده است، خلاصه ای از برخی از فصول کتاب او در رسانه ها انتشار یافت. این سمپوزیوم در زادگاه او در شهر «هان چنگ» چین و در جوار مقبره او که به همان صورت نگهداری می شود برگزار شده است.
«شیوما» تاریخ چینیان را تا زمان درگذشت خود و وضعیت ملل آسیایی را جمع آوری کرد که از او باقی مانده است. او در فصلی از کتاب خود به نقل از «ژانگ» که به مدت ۱۳ سال (منتهی به سال۱۲۵ پیش از میلاد) در مناطق غرب چین از جمله وطن ما سیر و سفر کرده بود، از ایران به نام کشور آنکسی (آنتسی) نام برده و نوشته است که ایرانیان بر منطقه وسیعی از جهان، از شمال داکسیا (بلخ) تا شندو (هند) و دریای مرکزی (مدیترانه) حکومت دارند. در مرز شمالشرقی این سرزمین پهناور، اقوام بدون حکومت و قانون از جمله دایوان ها (قزاقستان و قرقیزستان کنونی) به سر می برند. ایرانیان مردمانی نجیب، بزرگوار و مهربان هستند، عادت به آزار تازه واردین ندارند، کشاورز، دامدار و صنعتگر هستند. این مردمان صدها شهر کوچک و بزرگ دارند که این شهرها دارای دیوار و دروازه و بازار هستند. با این که ارتشی بزرگتر از همه کشورها دارند با غارتگری و برده گرفتن زندگی نمی کنند. دارای دادگاه و قانون هستند. هر آبادی دارای یک رئیس منتخب اهالی است (دهکان). شاه را یک شورا انتخاب می کند (مهستان) و بلافاصله پس از انتخاب شاه تازه، سکه های رایج تغییر می کند و تصویر شاه جدید بر سکه ها ضرب می شود. سکه ها عموماً از نقره هستند (در آن زمان اشکانیان بر ایران حکومت می کردند). مردم شندو (هند) پارچه های بافته شده از تارهای بوته کنف (چتایی) را با فیل و شتر به آنکسی (ایران) می آورند و می فروشند که ما (چینی ها) باید با یافتن راهی به دور از طوایف غارت گر (که بعداً جاده ابریشم نام گرفت) به این کشور پارچه بفرستیم. راه های کاروان رو ایران امن است. پایتخت ایران در کنار یک رودخانه بزرگ در منطقه ای گرمسیری قرار گرفته است (تیسفون، نزدیک بغداد امروز) و...
شیوما در کتاب خود از سرزمین بین النهرین (مزوپوتامیا قسمتی از عراق امروز که میان دو رود دجله و فرات قرار گرفته است) به نام «تیائوژی» یاد کرده و نوشته است که یک ایالت ایران است و ایران چند ایالت دیگر تا دریا در آن سوی تیائوژی دارد و در سرزمین ایران، همه به یک زبان سخن می گویند و ما (گروه ژانگ) در طول ده ها هزار لی (هر «لی» ۵۳۰ متر) سفر خود در ایران مترجم مان را تغییر ندادیم. آداب و رسوم ایرانیان و حتی غذایشان هم یکسان است و بهترین غذا را برای تازه وارد می آورند، هر چند که ظاهری فقیر داشته باشد. ایرانیان آب و خاک را آلوده نمی کنند و دروغ نمی گویند و از فریبکاری و دغلکاری متنفرند و مردمانی سخاوتمند هستند و توشه راه به میهمان خود می دهند.