ایران‌بوم

جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد ضمن بیان اینکه مدرسه مکانی است که می‌تواند احساس شادی، لذت و شور و شوق را در دانش‌آموزان پدید آورد، گفت: اساسا آموزش بدون شور و شوق هیچ معنایی ندارد و در فرایند یادگیری - یاددهی نیز اثر منفی خواهد داشت.

دکتر مهرداد ناظری در گفت‌وگو با ایسنا، افزود: با توجه به این که دنیای جدید، عصر تنوع و انتخاب‌های بی‌شمار نامیده شده است، لازم است در مدارس به این موضوعات توجه جدی و اساسی شود. یکی از مشکلاتی مدارس ایران، وجود نداشتن جذابیت و تنوع و وجود جبر در انتخاب‌های از پیش تعیین شده، دارد، به عنوان مثال دانش‌آموزان ملزمند در یک کلاس مشخص که از قبل توسط برنامه‌ریزان تعیین شده است، حضور و ادامه تحصیل دهند یا درخصوص انتخاب کلاس، دانش‌آموزان نقشی نداشته و همیشه آنها توسط مربیان مدرسه تعیین می‌شود .

به گفته وی، جبری بودن برنامه‌ریزی‌های آموزشی مهمترین عامل بی‌علاقگی دانش‌آموزان به فضاهای آموزشی است.

این جامعه شناس ضمن انتقاد از اینکه طرح و ایده شاداب‌سازی مدارس در ایران هیچ گاه مورد توجه قرار نگرفته، ادامه داد: در بیشترمدارس ایران به لحاظ فیزیکی فضاها خسته کننده، امکانات محدود و رنگ‌آمیزی‌ها تیره وکسل کننده است که در هر فرد احساس افسردگی و دلزدگی ایجاد می‌کند.

ناظری، معتقد است که کمبود فضاهای سبز در مدارس بر ایجاد بی‌علاقگی دانش‌آموزان به مدرسه نقش پر رنگی داشته است و این موضوع در مورد مدارس دخترانه بیشتر به چشم می‌خورد.

وی افزود: با توجه به اینکه تلاش می‌شود این دسته از مدارس (دخترانه) با حفاظ‌ها و دیوارهای بلندتری مستتر شود، به باور بسیاری از دختران دانش‌آموز حضور در مدرسه به مانند یک زندان می‌ماند که آرامش روحی و روانی را از فرد زائل می‌کند.

این عضو هیات علمی دانشگاه آزاد خواست تا با توجه به اینکه در مدرسه‌های پست مدرن تأکید بر پرورش، شاداب‌سازی و توجه به سلایق گوناگون توصیه می‌شود، در ایران نیز به این موضوع مهم توجه شود.

ناظری نکته حائز اهمیت دیگر را بحث نبود احساس شادی در مردم ایران دانست و در این باره گفت: طبق آخرین تحقیقاتی که توسط سازمان ملل صورت گرفته، در میان 156 کشور جهان به لحاظ شادی ایران مقام 115 را به خود اختصاص داده است و در این میان در این گزارش دانمارک، نروژ، سوئیس، هلند، سوئد و کانادا مقام‌های اول تا ششم را به خود اختصاص داده‌اند.

به گفته وی، با توجه به این که در مباحث روانشناسی اجتماعی، سلامت روانی و احساس خوشبختی و شادی از مهمترین شاخص‌های توسعه?یافتگی‌های یک کشور محسوب می‌شوند، لازم است در ایجاد آن برای شهروندان ایرانی تلاش شود که به نظر می‌رسد مدارس با توجه به نقش آموزشی خود می‌توانند در این خصوص نقش پر رنگی داشته باشند..

این جامعه شناس در ادامه گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: در برخی از کشورهای اروپایی مدارسی با هدف تکثیر و تولید شادی و سرور در جامعه ایجاد شده است؛ در این مدرسه‌ها دانش‌آموزان و معلم‌ها به شیوه‌های گوناگون به شادی و خنده روی می‌آورند.

به گونه‌ای که طبق تحقیقاتی که در خصوص این?گونه مدارس انجام شده نشان می‌دهد که دانش آموزان هنگام تعطیلی و پایان ساعت تحصیلی حاضر به ترک مدرسه نیستند و بعضی اوقات والدین، دانش‌آموزان را با گریه از مدرسه جدا می‌کنند در حالی که در ایران این شرایط برعکس است و بچه‌ها به محض تعطیلی کلاس درس با جیغ و شیون و فریاد کلاس‌ها را ترک می‌کنند.

وی تاکید کرد: لذا آتمسفر مدرسه، فضای فیزیکی، رنگ دیوارها، شادابی معلم‌ها و مربیان آموزشی نقش مؤثری در پذیرش یا عدم تحمل یک مدرسه دارد؛ حتی باید در نظر داشت روش‌هایی برای یادگیری دروسی نظیر ریاضی و علوم وجود دارد که توام با شادی و لذت است، مثلا می‌توان ریاضی را با سرگرمی همراه کرد یا علوم را با هنر و موسیقی آموزش داد.

ناظری افزود: تجربه نشان داده اگر احساس لذت را از انجام یک کار بگیریم آن عمل به یک امر اجباری، سرد، توأم با تحمیل و زور مبدل می‌شود که نتایج منفی به همراه دارد.

وی در مثالی در این باره عنوان کرد: در اتحاد جماهیر شوروی سابق به دلیل اتخاذ و بکارگیری مدیریت دستوری و از بالا به پایین انگیزه برای پیشرفت و رسیدن به نتایج مطلوب از کنشگران عرصه‌های مختلف سلب می‌شد؛ به عنوان مثال افراد در محیط‌های کار بدون انگیزه به فعالیت کاری می‌پرداختند.

در کارخانه‌ها کالاهایی تولید می‌شد که کیفیت نازلی داشت، چرا که افراد با آن محصولات، ارتباطی برقرار نمی‌کردند. در مدارس و دانشگاه‌ها درس‌هایی تدریس می‌شد که مورد علاقه هیچ‌کس نبود. مثلاً در دوره استالین دانش‌آموزان در مدارس ملزم به خواندن زندگی‌نامه استالین بودند. لذا در چنین فضای آموزشی راندمان به صفر خواهد رسید.

این جامعه شناس با اشاره به اینکه در جامعه ایران نیز با توجه به اینکه نسبت به ایجاد نشاط در مدارس کار سامان‌مندی صورت نمی‌گیرد، نتیجه افت راندمان تحصیلی و کیفیت آموزشی خواهد بود، ادامه داد: هم اکنون بسیاری از عقده‌ها، سرخوردگی‌ها و دلمردگی ناشی از فضاهای سرد و نچسب آموزشی کشور است.

کلاس‌های تنگ و تاریک، نیمکت‌ها و صندلی‌های چوبی که نشستن بر روی آن با عذاب و درد و رنج همراه است، لامپ‌های مهتابی کم سو، همه و همه باعث می‌شود تا دانش‌آموزان همواره گرمای تابستان را از برگ‌ریزان زیبای پاییز بیشتر دوست داشته باشند.

ناظری در پایان توصیه کرد برای آنکه بتوانیم شادی و هیجان را در مدارس ایجاد کنیم، به برنامه‌ریزی دقیق و همه‌جانبه برای تغییرات اساسی در فضاهای آموزشی رو آوریم؛ باید فضای سرد و یخ زده آموزشی را به محیطی گرم و دلچسب و شیرین مبدل کنیم، چرا که در جامعه‌ای که شادی وجود دارد، بیماری روانی، احساس ناکامی و بدبختی بسیار کمتر از سطح هنجارها خواهد بود و حس زندگی در میان شهروندان آن جامعه موج می‌زند.