ایران‌بوم

نگین طولانی‌ترین بازار مسقف تاریخی جهان ترک بر‌داشت. بارش باران‌های بهاری تندتر و تندتر شده و نفوذ آب به پیکره این گنبد 400 ساله بیشتر و بیشتر می‌شود. بی‌مهری مسئولان میراث فرهنگی، تاب را از تبریزی‌ها ربوده است. اهالی بازار تبریز می‌گویند، سازمان میراث فرهنگی 40 میلیون تومان اعتبار را از این اثر جهانی دریغ کرده است. مسئولان پاسخگو نیستند.

Air Jordan 3 Blue Cement CT8532 400 Release Date 1 | Air Jordan 4 Retro "Metallic Red" - nike air lightning low shoes - CT8527 - 112

خبرگزاری میراث فرهنگی- گروه میراث فرهنگی- تیمچه مظفری، که به نگین طولانی ترین بازار مسقف جهان معروف است، ترک برداشت. به گفته کارشناسان میراث فرهنگی، این تیمچه، برای بقا تنها 40 میلیون تومان اعتبار می‌خواهد. مبلغی که بازاری‌ها معتقدند، از سوی سازمان میراث فرهنگی دریغ می‌شود. اتهامی که مسئولان سازمان میراث فرهنگی تبریز پاسخگوی آن نیستند.

بر اساس این گزارش و با توجه به اظهارات کارشناسان و اصناف بازار، تیمچه مظفریه نگین انگشتری بازار و یا به عبارتی به اتاق میهمان آن معروف است.

تیمچه مظفریه، سال‌هاست که مورد بی مهری و بی توجهی مسئولان میراث فرهنگی قرار گرفته و هر لحظه بیم آن می رود که به دلیل نبود رسیدگی‌های به موقع، فرو بریزد. تیمچه‌ای که به دلیل معماری منحصر به فرد خود به آبروی بازار تبریز مشهور است و هر گردشگری را در نخستین گام به سوی خود جلب می‌کند.

هرچند مشکلات بازار تبریز کم نیست ـ از نبود ساماندهی سیم های برق و تلفن گرفته تا نبود نور کافی در سراها و نبود تابلوهای راهنما و ... ـ اما حفظ بنای موجود و جلوگیری از تخریب و فرسودگی آن که از نخستین ارکان حفظ یک بنا به شمار می رود، دور از چشم مسئولان مانده است.

کارشناسان معتقدند که بازار تبریز زبانزد خاص و عام است اما در این میان بازار بی نظیر، تیمچه مظفریه که تاریخچه آن به دوره ولیعهدی مظفرالدین شاه قاجار در سال 1305 هجری می‌رسد، یکی از شاهکارهای معماری سنتی ایران به شمار می رود. گنبدهای این تیمچه در نوع خود منحصر به فرد هستند؛ بطوری که در کمتر بنای تاریخی همانند آن را می توان یافت اما گنبدهای منحصر به فرد آن از نظر معماری به دلیل نبود توجه دچار تخریب‌های حاصل از گذر زمان شده و پوشش آن به دلیل ریزش باران و برف و تابش نور شدید خورشید و همچنین اصلاح در زمان لازم فرسوده و در پاره‌ای از قسمت‌ها کاملا از بین رفته است.

سقف فرو می‌ریزد؟
امیر غازی، یکی از اعضای هیئت امنای تیمچه مظفریه، در این باره می گوید: «پوشش سقف این تیمچه 12 سال پیش مورد مرمت قرار گرفته و طی این مدت هیچگونه نظارت و بازسازی برای جلوگیری از تخریب و فرسوده شدن آن انجام نشده است.»

او درباره این تیمچه توضیح می‌دهد: «شرایط جغرافیایی پشت بام مظفریه طوریست که بدون هیچ نوع حائلی در معرض مستقیم نور خورشید قرار گرفته و به طبع این موضوع باعث کاهش همان عمر مفید مشخص این پوشش نیز می‌شود.»

به گفته غازی، مدتی است که با پیگیرهای اصناف، از طرف میراث فرهنگی برای ترمیم سقف قول‌هایی گرفته شده؛ اما هنوز کسی برای اجرای عملی این قول ها اقدامی نکرده است و تنها پاسخ ما در قبال پیگیری هایمان یک جمله است:" بودجه نداریم!"

غازی می‌گوید که حتی یکی از مغازه داران تیمچه برای جلوگیری از ریزش سقف مجبور شده سقف مغازه خود را با هزینه شخصی ایزوگام کند که شاید از نظر میراثی کاری غیراصولی باشد اما بهتر از فروریختن کل سقف خواهد بود.

"داود عبداللهی"، یکی دیگر از اعضا هیئت امنای تیمچه مظفریه هم گفته‌های غازی را تایید کرده و می‌گوید: «حدود 12 سال پیش با همکاری ساکنان تیمچه و تقبل نیم بیشتری از هزینه‌ها پوشش سقف تیمچه مظفریه را اصلاح کردیم که هم اکنون بعد از گذر سال‌ها، به طور طبیعی دیگر جوابگو نیست.»

او می‌گوید: «متاسفانه سازمان ها و ارگان‌های مسئول مربوطه همکاری مناسبی با ما ندارند و ما در این شرایط دست تنها و بلاتکلیف مانده ایم.»

عبداللهی ادامه می‌دهد: «بازار تبریز و تیمچه مظفریه مختص یک شخص و یا موسسه و اداره نیست. این بازار متعلق به جهان است و همه در مقابل آن مسئولند و باید برای حفظ آن از هیچ کوششی دریغ نکنند.»

بودجه است، توجه نیست!
"حبیب شیری آذر"، رئیس کمیسیون تحقیق و نظارت شورا طی بازدید از پوشش فرسوده گنبدهای مظفریه، کمبود اعتبار را رد کرده و می گوید: «آثار تاریخی تبریز مظلوم واقع شده و نگرش چندان مثبتی نسبت به این آثار وجود ندارد.»

شیری آذر می‌افزاید: «بی توجهی به میراث فرهنگی همچون بزرگترین بازار سرپوشیده و مسقف جهان با توجیه کمبود و با نبود بودجه قابل اغماض نیست.»

او می‌گوید: «بودجه کافی برای رسیدگی به این قبیل امور وجود دارد اما متاسفانه تا کنون توجه لازم به میراث فرهنگی تبریز داده نشده است.»

با ریزش سقف مظفریه، امکان آن دارد که بازار تبریز در فهرست آثار در خطر قرار گیرد

رئیس کمیسیون تحقیق و نظارت شورا می افزاید: «بودجه مصرفی برای میراث فرهنگی در واقع به نوعی سرمایه گذاری محسوب می شود، زیرا وجود هر گردشگر مساوی با اشتغال ثابت سه نفر در آن منطقه است.»

شیری آذر ادامه می دهد: «تبریز نماد حوزه تمدنی ایران است و هر گونه پیشرفت و تحولی در شهر به مدد مردمان شریف تبریز صورت پذیرفته است.»

او می گوید: «سازمان میراث فرهنگی به موجب قانون‌ها و مقررات بین المللی و ملی جهت دفاع از هویت فرهنگی کشور باید نسبت به این ارکان هویتی و فرهنگی مان توجه لازم را داشته و هزینه‌های مربوطه را بی کم و کاست پرداخت کند.»

به گفته شیری آذر، درآمد حاصل از نفت و گاز و... ازبین رفته و یا دارای نوسان است، اما تاریخ و فرهنگ و آثار تاریخی هر کشور و شهری بازتاب‌های مالی و اقتصادی ثابتی دارند.

خطر دریافت اخطار از یونسکو
در حال حاضر حفظ، احیا و مرمت بالاترین وظیفه مسئولان مرتبط با آثار باستانی و اشیاء به جا مانده از گذشته است و کوتاهی در این امر بنابر هر بهانه و توجیهی مساوی با از بین رفتن گذشته، تاریخ و دارایی های ملی و جهانی این سرزمین به شمار می‌آید.

به اعتقاد کارشناسان هدف از ثبت هر اثر، باید برابر با حفاظت جامع از دارایی‌های فرهنگی باشد، درحالیکه به ظاهر برخی ارگان‌های مسئول ثبت آثار را تنها به منظور افزودن آمار عملکرد خود پیگیری می‌کنند و برنامه‌ای برای حفظ و مرمت و احیای مجموعه های تاریخی ندارند!

"حمید رضا حسینی"، یکی از فعالان رسانه ای حوزه میراث فرهنگی، در این باره می‌گوید: «بر اساس کنوانسیون 1972 یونسکو مبنی بر حمایت از آثار تاریخی و فرهنگی جهانی، مجموعه‌ای از تسهیلات و کمک های فنی برای حفاظت از آن اثر در اختیار کشور مربوطه قرار می گیرد.»

حسینی می افزاید: «کمک های نقدی نیز برای ترمیم خسارت های احتمالی این قبیل آثار پیش بینی شده که بیشتر در مواقع لزوم و در حوادث‌های غیر مترقبه پرداخت می‌شود.»

او درباره اخطارهای سازمان یونسکو به تخریب‌های حاصل از بی‎توجهی به آثار ثبت شده در این سازمان می‎گوید: «کشورهایی که اثر فرهنگی آن‌ها در سازمان یونسکو به ثبت رسیده تعهداتی را در مقابل این سازمان به عهده دارند و هر اثر ثبت شده از لحاظ وضعیت کاربری و حریم منظری (تاریخی و طبیعی) نیز ثبت می‎شود.»

به گفته این کارشناس میراث فرهنگی، سازمان مربوطه در صورت رعایت نکردن این موارد از طرف یونسکو اخطاری مبنی بر خروج اثر ثبت شده از فهرست آثار یونسکو دریافت می‌کند که تبعات معنوی بسیار منفی برای آن کشور به همراه دارد.

ای که دستت می رسد، کاری بکن !
ضعف در ضوابط و قوانین برای حفاظت از دارایی‌های فرهنگی در سرزمینی با این سابقه تاریخی از مشکلات بسیاری برخوردار بوده که کم و بیش گریبان بسیاری از آثار ارزشمند این مرز و بوم را گرفته است.

عمق فاجعه در گنبد‌های مقرنس مظفریه نمونه بارز این موضوع است. این تخریب به قدری است که برای بررسی وضعیت نامناسب موجود، نیازی به دعوت کارشناسان داخلی و خارجی و یا چشم ماورایی نیست و با چشمان غیر مصلح اما بیدار نیز می‌توان ترک خوردگی ها و فرسودگی پوشش این میراث ارزشمند جهانی را مشاهده کرد.

حال با توجه به آغاز فصل بارش‎های شدید در تبریز، می‌توان گفت که با گذشت هر روز و بارش باران و نفوذ آب، فرسودگی سقف این تیمچه بیش از پیش شده و در نتیجه تخریب‎های حاصله هزینه‎های چندین برابری را برای ترمیم طلب می‌کند.

گزارش: مینا رزمی