زیست بوم

بازگشت عسلک های سفید به پایتخت/حشراتی با ۵۰ سال سابقه سکونت

به گزارش خبرنگار مهر، دیگر شهروندان تهرانی از دیدن تجمع حشرات ریز و سفید رنگ در اطراف درختان نگران نمی شوند. تابستان سال گذشته بود که این عسلک های کوچک به تهران کوچ کردند و کام تهرانی ها را چند ماهی تلخ کردند. اما با سرد شدن هوا کم کم تهران از این حشرات تازه وارد خالی شد. ولی همان زمان کارشناسان محیط زیست وعده دادند که سال آینده با گرم شدن هوا دوباره تهران باید از این جمعیت میلیونی سفید میزبانی کند. اما امسال بر خلاف سال گذشته که تا مدت ها این حشرات کوچک ناشناخته بوند، آمادگی برای مقابله با مگس های سفید وجود داشت.

مگس سفید چیست

اما این حشره تابستانی چیست و چگونه افزایش پیدا می کند؟ مگس سفید، نوعی آفت محسوب می شود که از نظر میزبان دامنه وسیعی از گیاهان زراعی، باغی، علف های هرز و گیاهان زینتی را مورد حمله قرار می دهد. بیشترین تعداد میزبان ها در بین گیاهان زراعی، پنبه، جالیز، گوجه فرنگی، کنجد، کنف و آفتابگردان مشاهده شده است.

زمستان را به صورت مراحل مختلف رشدی از تخم، پوره تا حشره کامل می گذراند. طول دوران رشد بستگی به درجه حرارت محیط دارد. طول یک نسل در حدود ۱۵ روز طول می کشد و ممکن است تا ۱۵ نسل در سال داشته باشد. خسارت مستقیم آنها از طریق تغذیه از شیره گیاهی و ضعف شدید بوته ها و همچنین آلوده کردن برگ ها و سایر اندام های گیاهی با عسلک و رشد قارچ دوده و جلوگیری از عمل فتوسنتز است و خسارت غیر مستقیم آن انتقال بیش از ۱۹ بیماری ویروسی بر روی ۵۰ گونه میزبان است که توسط حشره کامل صورت می گیرد.

این آفت نه تنها از راه تغذیه و مکیدن شیره گیاهی سبب ضعف بوته های پنبه می شود بلکه با ترشحات خود چسبندگی الیاف را باعث می گردد. حشرات کامل ونوزادهای آنها خرطوم خود را در بافت های پشت برگ فرو برده و شیره گیاه را می مکد در نتیجه مقدار آب گیاه و و مواد ازته آن کم می شود و لکه های ارغوانی در سطح برگها بوجود آمده، گیاه ضعیف و به تدریج زرد می شود.

دلیل جمعیت میلیونی مگس های سفید

برخی از کارشناسان محیط زیست معتقدند این حشرات کوچک تا میلیاردها تکثیر می شوند.

قاسم علی اکبر، پژوهشگر مبارزه با موجودات مهاجم درباره دلیل افزایش این حشرات، گفت: دلیل افزایش این حشرات، یا تغییر غذایی آنهاست یا دستکاری و دخالت‌های غیرکارشناسی بشر در زندگی یا شیوه‌های نابودی آنها یا تغییرات ناگهانی آب و هوایی و اقلیمی است که درمورد قزوین این عوامل در حال بررسی است.

وی این حشرات را حشراتی مهاجم نام نهاد و افزود: این حشرات به دلیل آنکه نمی‌توانند مسافت زیادی را پرواز کنند با بادها همراه می‌شوند و کوچ کرده به محل بعدی هجوم می‌برند. هجوم این حشرات در حد هزار و میلیون نیست بلکه در حدی میلیاردی و حتی تریلیاردی است.

اما مدیران شهری چندان نگرانی بابت مگس های سفید ندارند. علی‌محمد مختاری رئیس سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری تهران با اشاره به اینکه مگس‌های سفید از نوع آفت‌های درجه ۲ هستند، گفت: این آفات ضرری برای فضای سبز شهری ندارند اما مبارزه مکانیکی با آنها در حال انجام است.

وی ادامه داد: به دلیل شباهت و گرد‌‌های سفیدی که روی بال‌های این حشره وجود دارد به نام مگس سفید معروف شده است. این حشرات، ‌آفات گلخانه‌ای و مزارع جالیزی هستند که در فضای شبز شهری جزء آفات درجه ۲ هستند و آفات کلیدی به شمار نمی‌آیند.

به گفته مختاری، یکی از دلایل طغیان این حشره در محیط شهری شرایط آب و هوایی به ویژه افزایش طول دوره گرما در تابستان است. وقتی دوره گرما طولانی شود این حشرات افزایش می‌یابند اما دلیل مهم‌تر تغییرات اکو سیستم است، یعنی به دلیل استفاده بی‌رویه از سموم شیمیایی بی‌کیفیت در مزارع اطراف تهران، حشرات شکارگر از جمله زنبورها که مگس سفید را شکار می‌کنند از بین می‌روند، ‌در نتیجه مگس‌‌های سفید افزایش می‌یابد.

آمادگی تهران در برابر هجوم مگس های سفید

سال گذشته مسئولان شهری بهترین روش مقابله با مگس های سفید را آب شویه و نصب نوار زرد به دور درختان دانسته بودند. امسال نیز قرار است با همان روش ها جمعیت این حشرات را کنترل کنند.

علی محمد شاعری رئیس ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران با تایید بازگشت مگس های سفید به پایتخت، گفت: سفید بالک ها زمستان گذرانی‌شان را در سطح شهر انجام دادند و همزمان با فصل گرما دوباره فصل تکثیر و تجدید نسل آنها آغاز شده و اگر شرایط آب و هوایی مانند سال گذشته کم باران و خشک باشد احتمال طغیان آنها وجود دارد.

وی ادامه داد: اگر درجه حرارت تهران متعادل و بارندگی به میزان مناسب باشد، طغیانی نخواهیم داشت اما شهرداری آمادگی برای مقابله و پیشگیری با سفیدبالک ها را دارد و اقدامات لازم را از همین حالا انجام داده است.

به گفته شاعری، آب‌شویی، نصب اتیکت های زرد بر بدنه درختان و جمع آوری و منهدم کردن سرشاخه های آلوده انجام شده و با هماهنگی با وزارت جهاد کشاورزی و موسسات تحقیقاتی ذیربط نیز به دنبال یک روش مناسب برای مقابله برنامه ریزی شده با این حشرات هستیم.

وی از ایجاد کارگروه ویژه برای مقابله با طغیان سفیدبالک ها خبر داد و افزود: بهترین روش مقابله با این حشرات، استفاده از دشمنان طبیعی است. همچنین کنترل آنها در مبادی تولید که بیشتر اراضی کشاورزی و گلخانه ها هستند.

شاعری در پاسخ به این پرسش که آیا هر سال تابستان باید منتظر مگس های سفید در پایتخت باشیم، گفت: این حشرات ۵۰ سال است که در کشور ما ساکن هستند و بر اساس نوع آب و هوای کشور طغیان می کنند. مهمترین راه مقابله با آنها دشمنان طبیعی است که جمعیت آنها را کنترل کرده و مانع طغیان این حشرات می شوند.

وی با تاکید بر اینکه این حشرات را نمی توان ریشه کن کرد بلکه باید مدیریت کرد، افزود: سفیدبالک ها هر سال ۱۰ تا ۱۲ بار تکثیر می شوند و هر بار ۱۰۰ تخم می گذارند که از هر تخم چند سفید بالک متولد می شود، بنابراین تعداد آنها به صورت تصاعدی افزایش پیدا می کند و دلیل بروز این حشرات تغییر آب و هوا و بر هم خوردن اکولوژی و تعادل محیط زیست است به طوری که به جز تهران، در کرمان و بخش مرکزی نیز این حشرات دیده شده اند.

به نظر می رسد مگس های سفید دیگر میهمانان تابستانی پایتخت باشند و راهی برای ریشه کن کردن آنها وجود نداشته باشد و باید شهروندان تهران مانند موش ها زندگی مسالمت آمیز با مگس های سفید را هم بیاموزند.

• < قبلی
• بعدی >