زیست بوم

ناله های«یخدان لنگر»بلند شد/تبدیل اثر ملی کرمان به آتشفشان زباله

این روزها «یخدان لنگر» حال و هوای خوشی نداشته و در اثر بی مسئولیتی گردشگران و بی توجهی مسئولان این اثر ملی استان کرمان به آتش فشانی از زباله تبدیل شده است.

خبرگزاری مهر: یخدان لنگر یکی از آثار تاریخی ماهان و روستای لنگر و مربوط به دوران قاجار است.

در گذشته های دور مردمان این منطقه به منظور ذخیره یخ برای روزهای گرم سال اقدام به ساختن چنین سازه هایی می کردند.

روش کار یخچال ها به این صورت بود که در یکی از شب های سرد زمستان مقداری آب تمیز و گوارا را به داخل یخدان هدایت می کردند و آب در اثر برودت هوا و با توجه به نوع ساختار سازه یخ می زد و این عمل در شب های بعد نیز ادامه پیدا می کرد و در نهایت در پایان زمستان توده ای عظیم از یخ برای استفاده در روزهای گرم سال برجای می ماند.

امروز یخدان لنگر که یکی از آثار باستانی بی نظیر استان کرمان است بیشتر از هر زمان دیگری سایه بی مهری بشر را بر خود احساس می کند و به دنبال ناجی برای بازگشت به زندگی است.

یخدان لنگر این بنای حاصل از نبوغ گذشتگان، امروزه تبدیل به زباله دانی شده است که ناملایمت های جوی نیز گنبد مخروطی آن را به شکل شیارهایی تراش داده تبدیل کرده است و ریزش و سوراخ شدن سقف مخروطی آن را شبیه به آتش فشانی خاموش کرده است.

گسترش بافت روستایی به سمت یخدان و همسایه شدن بومیانی ناآگاه به ارزش این اثر تاریخی، باعث تبدیل شدن آن به زباله دانی عظیم شده است.

نماینده میراث فرهنگی در ماهان در گفتگو با مهر در خصوص این اثر باستانی اظهار داشت: یخدان لنگر بر خلاف آنچه که حکایت از قدمت ۲۵۰ یا ۳۰۰ ساله آن دارد؛ در سال ۱۲۸۷ در زمان حکومت مرتضی قلی خان وکیل الملک ثانی توسط شخصی به نام کاظم زاده از خشت بنا شده است و درآمد حاصل از فروش یخ های این یخدان صرف مدرسه علمیه شیخیه لنگر می شد.

امین ماهانی یادآور شد: این بنای تاریخی در سال ۱۳۸۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ماهانی تبدیل شدن یخدان به زباله دان را حاصل فرهنگ ناآشنا بومیان با آثار تاریخی بیان کرد و افزود: باید به گونه ای  فرهنگ سازی شود و سطح آگاهی مردم افزایش یابد که احساس تملک بر آثار تاریخی داشته باشند و در مرمت، بازسازی و نگهداری از این میراث باستانی مشتاقانه تلاش کنند.

اثر تاریخی در پیچ و خم  مرمت و بازسازی

نماینده میراث فرهنگی در ماهان همچنین گفت: بازسازی بناهای تاریخی بر اساس اولویت انجام می شود و یخدان لنگر نیز اکنون در اولویت بازسازی است.

ماهانی درباره عدم بازسازی این بنا تاریخی گفت: وجود مالک خصوصی، تصدی گری اوقاف و تعریف کاربری مهمترین عوامل بازدارنده مرمت و بازسازی یخدان لنگر تاکنون است.

وی با اشاره به اینکه اکنون یکی از مشکلات بزرگ برای بازسازی این اثر تاریخی جذب سرمایه گذار مشتاق برای بازسازی بنا است، افزود: در صورت تمایل مالکین برای بازسازی این اثر تاریخی به آنان وام پرداخت خواهد شد.

ماهانی یادآور شد: تعریف کاربری و وجود متولی امر برای بازسازی یخدان ضروری است تا پس از بازسازی به حال خود رها نشود.

وی ادامه داد: برای بازسازی یخدان لنگر اقدامات قابل توجهی صورت گرفته که مهمترین آنها ثبت ملی این اثر تاریخی در سال ۱۳۸۴ است.

ماهانی افزود: برای مرمت و بازسازی این اثر تاریخی تفاهم نامه ای با بخشداری و دهیاری منعقد شده است که به موجب آن نقشه و پلان اصلی یخدان برداشته و برای آن تعیین حریم شده است.

وی اظهار داشت: در روستای لنگر یک سایت گردشگری شامل یخدان، مقبره شیخ عبدالسلام، محوطه های تاریخی و خانه های قدیمی در حال طراحی است.

ماهانی در ادامه گفت: طراحی این سایت گردشگری به خصوص مرمت و بازسازی یخدان لنگر می تواند تاثیر بسزایی در جذب گردشگر و توسعه گردشگری روستایی داشته باشد.

اطلاع رسانی ضعیف، عامل مظلومیت آثار تاریخی

ماهانی با بیان اینکه صنعت گردشگری در ایران صنعتی نوپا است، گفت: اطلاع رسانی ضعیف و ناآشنایی مردم از آثار تاریخی باعث عدم جذب گردشگر و همچنین سرمایه گذار برای مرمت و بازسازی بناهای در حال تخریب شده است.

وی اذعان داشت: برای رفع مشکل اطلاع رسانی و تبلیغات بسته گردشگری ماهان در حال آماده سازی است و امیدواریم از طریق این بسته و راه اندازی تورهای اطلاع رسانی در سراسر کشور بتوانیم ماهان و آثار آن را به جهان معرفی کنیم.

محمد احسانی، فعال میراث فرهنگی  در گفتگو با مهر اظهار داشت: یخدانها در زندگی مردم استان کرمان نقش قابل توجهی داشته اند در حقیقت مردم برای زندگی در کویر سیستمی پیشرفته آبی در کرمان ایجاد کرده بودند که ابتدا آب را به قناتها و در نهایت به آب انبارها و در انتهی به یخدانها منتقل می کردند و حتی در فصل تابستان نیز یخ داشتند.

وی افزود: هم اکنون در شهر کرمان که بیشترین یخدانها قرار دارند وضعیت مطلوب است و اکثر این بناها مرمت و کاربری جدید پیدا کرده که اکثرا به عنوان زورخانه مورد استفاده قرار می گیرند اما یخدان روستای لنگر که اتفاقا در محور گردشگری کرمان - ماهان نیز قرار دارد به جای اینکه مکانی برای جذب گردشگر شود به زباله دانی تبدیل شده است.

احسانی افزود: بارنهای سیل آسا و بادهای منطقه به شدت این بنا را فرسایش داده اند و حالت پله کانی یخدان به کلی از بین رفته و شبیه کوهی آتشفشانی شده است.

یخدان لنگر در مقابل توسعه گردشگری قربانی شده است

وی با اشاره به اینکه روستاهای اطراف ماهان به مکانی برای تفرج شهر نشینان تبدیل شده است، گفت: هر کس که توانش را داشته زمینی خریده و ساختمانی ساخته است و در کنار تخریب منظر روستاهای اطراف موجب آلودگی محیط زیست و تخریب مکانهای تاریخی نیز شده اند.

وی افزود: یخدان لنگر به دلیل بی توجهی مسئولان در حفظ و نگهداری در مقابل توسعه گردشگری قربانی شده است.

احسانی ادامه داد: این درست نیست که مسئولان کنار بکشند و از بخش خصوصی بخواهند برای مرمت این بنا وارد شود من این سوال را می پرسم آیا نباید در خصوص آثار در معرض تخریب و یا در وضعیت بهتر اولویت بندی کرد. یخدان لنگر در حال فرو ریزش است و به نظر نمی رسد هیچ بخش خصوصی چنین بنایی را مرمت کند بلکه اول باید میراث دست به کار شوند و حداقل زباله ها و منظر این بنا را درست کند و بنا را از وضعیت بحرانی خارج کند.

یخدانی که روزگاری ناجی مردم این دیار در برابر گرما بوده است و نمادی از فرهنگ و نبوغ بشر، اکنون خود چشم انتظار ناجی برای مرمت و بازسازی است ناجی ای که سرمایه اش را برای اهدای جانی دوباره به این بنا صرف کند و نگین ارزشمند این میراث باستانی را از دل زباله هایی که آن را فرا گرفته اند نجات دهد.

امروز یخدان لنگر در حالی به زباله دانی تبدیل شده است که صنعت تورسیم در سراسر دنیا مورد توجه قرار گرفته و کشورها با ایجاد جاذبه های گوناگون سعی در جذب گردشگران به سرزمین های خود دارند. بی اعتنایی به میراث فرهنگی و آثار گذشتگان در واقع پشت پا زدن به توسعه صنعت گردشگری به شمار می رود و می طلبد که مسئولین در خصوص ساماندهی این اثر باستانی گرانبها اقدامی جدی انجام دهند.

اما در کنار اقدامات مسئولین نقش مردم برای نگهداری از آثار باستانی نیز نباید از نظر دور نگاه داشته شود. حفظ و حراست از میراث فرهنگی وظیفه تک تک افراد یک جامعه بوده و نگهداری از این میراث گرانبها در واقع احترام به فرهنگ، تاریخ و گذشتگان این مرز و بوم به شمار می رود.

خبرنگار: وحیده سلیمانی

• < قبلی
• بعدی >