زیست بوم

گوزن زرد ایرانی منقرض می‌شود؟

برای احیای گوزن زرد ایرانی و نجات آن از این بیماری مهلک، از استانداری و سازمان محیط زیست کل کشور تقاضای اعتبار کردیم و این سازمان‌ها اعلام همکاری کرده‌اند، ولی تاکنون از این کمک‌ها خبری نشده و اکنون هزینه‌های کنترل بیماری از منابع مالی اداره کل محیط زیست استان و تنخواه‌هایی که در اختیار داریم، تامین می‌شود.

گوزن زرد ایرانی گونه نادری است که تلاش برای نجات و حفظ بقای این گونه ارزشمند، با مراقبت‌های مدون در محوطه حفاظت شده کرخه در خوزستان شکل گرفت، ولی گوزن‌های زرد محوطه کرخه، این روزها به دلیل هجوم نوعی مگس به نام «میاز» در معرض نابودی قرار گرفته‌اند، به طوری که تاکنون دست‌کم 35 راس از این گونه از بین رفته‌اند. شیوع مگس میاز در پارک ملی کرخه خطر انقراض این گونه نادر را شدت بخشیده است.

به گزارش ایسنا از خوزستان، مگس میاز با نیش زدن گوزن‌ها نوعی کرم را به بافت پوستی آنها منتقل می‌کند و این کرم در مدت کوتاهی به تمام بدن گوزن سرایت کرده و حیوان را از پا در می‌آورد. زمان دوام گوزن‌ها در برابر نیش مگس میاز تنها 3 تا 7 روز است.

گوزن زرد ایرانی یکی از نادرترین و منحصر به فردترین گونه گوزن‌های دنیاست. در چند سال گذشته گوزن زرد ایرانی در جزیره اشک ارومیه نگهداری می‌شد و به دلیل افزایش تعداد، کوچک بودن محیط و جلوگیری از درون‌آمیزی که خطر انقراض این گونه را در پی دارد، تعدادی از آنها به پارک ملی کرخه انتقال یافت، زیستگاه اصلی این گونه نادر، از گذشته‌های دور نوار باریک دز و کرخه بوده است.

گوزن زرد ایرانی پس از انتقال به منطقه حفاظت شده کرخه، سازگاری خوبی را با منطقه از خود نشان داد، به طوری که تعداد آنها افزایش قابل توجهی داشت و از آن جا که زیستگاه اولیه این گونه به همین مناطق بر می‌گردد، زمینه انتقال تعدادی دیگر از این گونه به منطقه حفاظت شده دز فراهم شد.

همزمان با انتقال گوزن زرد ایرانی به خوزستان، عملیات انتقال این گونه به زیستگاه‌های مناطق دیگر کشور مانند دشت ناز و سمسکده ساری و باغ شادی خاتم یزد نیز انجام شد. علاوه بر این جهت تکثیر و پرورش این گونه پدیده انتقال به چندین زیستگاه دیگر نیز در حال انجام است.

تکثیر و پرورش گوزن زرد ایرانی از دهه 80 در خوزستان آغاز شد و در این مدت تعداد این گوزن‌ها بسیار افزایش یافت و تاکنون با هیچ گونه مشکل زیست محیطی مواجه نشده بودند، اما هجوم یکباره و ناگهانی مگس میاز زحمت‌های چندساله کارشناسان محیط زیست و محیط‌بانان پارک ملی کرخه را به خطر انداخت.

اکنون گروه‌های کارشناسی اداره کل محیط زیست و کارشناسان دامپزشکی در تلاشند تا این بیماری را کنترل و گوزن‌های سالم را از ابتلا به بیماری نجات دهند.

احمدرضا لاهیجان‌زاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان، با اشاره به اقداماتی که در جهت کنترل هجوم مگس میاز در منطقه "هلوه" خوزستان انجام شده، به خبرنگار ایسنای خوزستان گفت: اقدامات برای کنترل هجوم مگس میاز کماکان در حال انجام است و خوشبختانه تلفات گوزن زرد ایرانی نسبت به روزهای اولیه کاهش یافته است.

وی افزود: هجوم مگس میاز در پارک ملی کرخه از 16 خرداد ماه مشاهده شد و طغیان این مگس موجب از بین رفتن 30 گوزن در هفته اول شد. میزان تلفات اکنون به 35 مورد رسیده است.

مدیرکل محیط زیست خوزستان ادامه داد: مگس میاز با نیش زدن روی پوست گوزن تخم‌ریزی می‌کند، این تخم‌ها به کرم تبدیل شده و به تمام بدن گوزن سرایت می‌کند که درنهایت موجب از بین رفتن آن می‌شود.

لاهیجان‌زاده تصریح کرد: مگس میاز در محدوده جنوب غرب به ویژه خوزستان وجود داشته و معمولا روی حیوانات اهلی عارض می‌شد. شیوع این مگس در اویل دهه 60 و 70 در دام‌های اهلی شهرستان‌های ماهشهر، خرمشهر و امیدیه مشاهده شده بود ولی در همان زمان و در مدتی کوتاه مهار شد.

وی اظهار کرد: دام‌های اهلی در مقایسه با حیوانات حیات وحش به دلیل مراقبت‌های ویژه و واکسیناسیون‌های به موقع، در معرض خطر نیستند، زیرا حتی اگر این مگس حیوانات اهلی را نیش بزند به دلیل واکسینه بودن در برابر آن مقاومت می‌کنند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان خاطرنشان کرد: بارندگی‌های شدید اردیبهشت ماه امسال، ‌علت اصلی شیوع مگس میاز در منطقه حفاظت شده کرخه است. این بارندگی‌ها موجب بالا رفتن رطوبت شد و زمینه را برای تکثیر مگس میاز فراهم کرد. این مگس به رنگ زرد حساس است و چون گوزن زرد ایرانی پوستی زرد دارد به سرعت روی آن می‌نشیند.

لاهیجان‌زاده درباره نحوه کنترل این بیماری در روزهای گذشته، بیان کرد: ریختن دارو در آبشخورهای گوزن‌ها در کنترل بیماری و کاهش تلفات بسیار تاثیرگذار بود، به طوری که از این طریق، بیماری تا حدودی کنترل شد و اکنون 4 گوزن بیمار بهبود یافته‌اند. همچنین علاوه بر دامپزشکی استان و شهرستان شوش، یک تیم دامپزشکی از تهران به منطقه اعزام شده و درحال زنده‌گیری و درمان گوزن‌ها است.

وی با اشاره به تامین اعتبار مورد نیاز برای خرید دارو و اجرای طرح‌های کنترل بیماری مگس میاز، عنوان کرد: برای احیای گوزن زرد ایرانی و نجات آن از این بیماری مهلک، از استانداری و سازمان محیط زیست کل کشور تقاضای اعتبار کردیم و این سازمان‌ها اعلام همکاری کرده‌اند، ولی تاکنون از این کمک‌ها خبری نشده و اکنون هزینه‌های کنترل بیماری از منابع مالی اداره کل محیط زیست استان و تنخواه‌هایی که در اختیار داریم، تامین می‌شود.

رضا کنارکوهی، مدیرکل دامپزشکی خوزستان، نیز در خصوص نحوه شیوع بیماری میازیسم در پارک ملی کرخه، به ایسنا گفت: میازیسم نوعی بیماری است که ناشی از تغذیه مگس از موجود زنده می‌باشد. این مگس جهت تغذیه روی پوست موجود زنده می‌نشیند و بیماری را منتقل می‌کند. بیماری مگس میاز با توجه به میزان شدت، قابل درمان است و در مواردی نیز موجود زنده را از بین می‌برد.

وی اظهار کرد: بیماری‌ها همیشه در محیط زیست وجود دارند، اما شرایط اقلیمی و جغرافیایی در شدت بخشیدن به آن تاثیرگذار است.

مدیرکل دامپزشکی خوزستان ادامه داد: علت اصلی شیوع ناگهانی مگس میاز در منطقه حفاظت شده کرخه، بارندگی‌های شدید اردیبهشت ماه است که زمینه لازم را برای زادو ولد این مگس ایجاد کرد.

کنارکوهی با اشاره به اقداماتی که اکنون جهت مهار این بیماری انجام می‌شود، عنوان کرد: کارشناسان محیط زیست اکنون در حال زنده گیری گوزن‌ها از منطقه "هلوه" هستند و کارشناسان دامپزشکی نیز گوزن‌ها را تحت درمان قرار داده‌اند.

به گزارش خبرنگار ایسنا، انتقال گوزن زرد ایرانی به مناطق مختلف با هدف تکثیر و پرورش آن انجام شده است اما پس از چندین سال سازگاری در پارک ملی کرخه، این گونه در برهه زمانی کوتاهی در خطر انقراض قرار گرفته است.

این گونه‌ها به علت نگهداری در اسارت بسیار حساس بوده و خطرات زیادی از جمله بیماری‌ها آن را تهدید می‌کند، بنابراین نیازمند مراقبت‌های ویژه و تخصصی هستند.

به گزارش ایسنا، محوطه نگهداری این گونه نادر باید مجهز به تیم متخصص حیات وحش و دامپزشکی باشد تا در صورت بروز هرگونه مشکل با آن مقابله شود.

شواهد حاکی است که دیگر کشورها برای بومی‌سازی گوزن زرد ایرانی، در کشورشان اقدامات زیادی انجام داده‌اند به طوری که به عنوان مثال رژیم اسراییل بارها سعی کرده این گونه که نژاد ایرانی است را به کشور خود منتقل کرده و تکثیر کند.

گونه‌های نادر حیوانی مانند گوزن زرد ایرانی، از سرمایه‌های ملی کشور هستند و اکنون که تلفات این گونه در خوزستان روز به روز در حال افزایش است، مسولان استان و کشور باید برای جلوگیری از نابودی گوزن زرد ایرانی هر چه زودتر چاره‌ای بیاندیشند.

از بین رفتن گوزن زرد ایرانی، نابودی میراث محیط زیست کشور است و انقراض یک گونه یعنی نابودی بخشی از اکوسیستمی است که در آن زندگی می‌کنیم.

گزارش از: صالحه خاک‌جسته، خبرنگار ایسنا

• < قبلی
• بعدی >