ایران‌بوم

میراث استان ها _ بررسی های باستان شناسان اثبات کرد بر اثر ساخت سد سیوند، بیش از 40 محوطه باستانی شناسایی شده در تنگه بلاغی به زیر آب خواهد رفت با این وجود وزارت نیرو به کارشناسان میراث فرهنگی اطمینان داده این محوطه عاری از هر گونه محوطه باستانی است و هیچ خطری آثار و محوطه های موجود در حریم پاسارگاد را تهدید نمی کند.
به گزارش «میراث خبر»، به دنبال ابراز نگرانی کارشناسان میراث فرهنگی از به زیر آب رفتن آثار و محوطه های باستانی موجود در تنگه بلاغی، سازمان آب منطقه فارس آمادگی کامل خود را برای انجام هر گونه همکاری با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور اعلام کرد.
جلال جامعی مجری طرح ساخت سد سیوند و نماینده سازمان آب منطقه فارس در این پروژه، در مورد اعلام همکاری سازمان آب با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گفت: «با توجه به اعلام کارشناسان مبنی بر وجود محوطه های باستانی در محل ساخت سد و حساسیت های پیش آمده در مورد ساخت سد، سازمان آب منطقه فارس و مسئولان سد، حاضر به انجام هر گونه همکاری با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در مورد نجات بخشی محوطه های احتمالی هستند.»
وی با بیان این نکته که تنها نقطه باستانی این منطقه «دختر بر» پس از ساخت سد در پشت دریاچه سد قرار گرفته و زیر آب نمی رود تصریح کرد: «در محل ساخت سد هیچ گونه، تپه باستانی یا آثار باستانی و تاریخی دیده نمی شود اما با توجه به ابراز نگرانی کارشناسان میراث فرهنگی، کارشناسان سازمان آب منطقه فارس حاضر به ارایه هر گونه همکاری هستند. آنان آمادگی دارند تا نقشه های ساخت سد و نقشه مناطقی که قرار است به زیر آب بروند را در اختیار کارشناسان میراث فرهنگی قرار دهند و کارهای لازم برای سرعت بخشیدن به این اقدامات نیز صورت گیرد.»
به گفته جامعی تاکنون بیش از 50 درصد از مراحل ساخت سد سیوند به پایان رسیده و آب گیری سد تا پایان سال 84 آغاز خواهد شد.
این در حالی است که کارشناسان میراث فرهنگی از وجود آثاری از سکونت های غارنشینی و سکونت هایی از هزاره های قبل از میلاد تا دوران اسلامی درون تنگه بلاغی خبر داده اند.
زارع یکی از کارشناسان بنیاد پارسه و پاسارگاد در مورد وجود محوطه های باستانی درون تنگه، گفت: «تاکنون در بررسی های انجام شده بیش از 50 محوطه باستانی در درون تنگه بلاغی شناسایی شده که بیش از 40 محوطه آن به زیر آب خواهد رفت. اما چون این محوطه ها سطحی هستند و در زیر خاک مدفون اند، کارشناسان ساخت سد متوجه آنها نشده اند.»
هم اکنون گروهی از کارشناسان بنیاد پژوهشی پارسه و پاسارگاد برای شناسایی محوطه های باستانی موجود در تنگه به منطقه اعزام شده اند. قرار است این گروه ظرف چند هفته آینده با انجام مطالعات در منطقه تعداد و اهمیت محوطه های موجود در تنگه را بررسی کنند. سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور قصد دارد برای نجات بخشی محوطه های باستانی و تاریخی درون تنگه طی فراخوانی جهانی از تمام کارشناسان جهانی برای انجام فعالیت های علمی و کاوش های باستان شناسی دعوت کند.
پروژه ساخت سد سیوند از سال 71 آغاز شده و تاکنون 50 درصد از مراحل اجرایی خود را پشت سر گذاشته است با این وجود سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تا این زمان واکنشی نسبت به روند ساخت این سد از خود بروز نداده بود. کارشناسان این سازمان هم اکنون در پی یافتن راه حلی برای نجات بخشی آثار و محوطه های موجود در این محوطه هستند.
«دکتر عبدل الرسول وطن دوست»، معاون روابط بین الملل سازمان سابق میراث فرهنگی در مورد اهمیت ارایه فراخوان جهانی گفت: «با توجه به تعدد و اهمیت محوطه های باستانی و تاریخی درون تنگه، ایران باید هر چه زودتر با ارایه یک فراخوان جهانی از تمام کارشناسان بین المللی و موسسات جهانی برای حضور در ایران دعوت کند.»
وی با بیان این نکته که بهتر است برای نجات بخشی آثار دورن تنگه کمیته ای بین المللی زیر نظر یونسکو تشکیل شود، گفت: «با توجه به وجود محوطه های متعدد متعلق به دوران های پیش از میلاد، دوران تاریخی و دوران اسلامی و همچنین آثاری از دوران هخامنشی؛ مطمئن هستیم که فراخوان جهانی ایران بسیاری از باستان شناسان بزرگ جهان را که دوست دارند در ایران به کاوش و فعالیت علمی بپردازند به کشور خواهد کشاند.»
طی چند سال گذشته در کشورهای باستانی جهان برخی از سدها در کنار رودخانه ها و محوطه های باستانی به منظور توسعه اقتصادی و تامین آب ساخته شده اند اما این سدها موجب به خطر افتادن بسیاری از محوطه های باستانی جهان شده است. کارشناسان جهان نیز با توجه به اهمیت عمرانی و اقتصادی کشورها نجات بخشی محوطه های تاریخی را آغاز کردند که از آن جمله می توان به سد «اسوان» در مصر اشاره کرد. کشور مصر برای ادامه روند توسعه اقتصادی و عمرانی کشور خود و حفظ میراث فرهنگی کمیته جهانی را به رهبری یونسکو تشکیل داد و با کمک کارشناسان جهانی طی یک عملیات بسیار گسترده معابد نوبی را از خطر غرق شدن نجات داد.
البته به اعتقاد کارشناسان ساخت سد سیوند به جز ایجاد مشکل برای آثار درون تنگه بلاغی به دلیل به وجود آوردن شرایط محیطی خاص از جمله افزایش رطوبت در منطقه می تواند به مرور زمان به آثار مهم محوطه باستانی پاسارگاد از جمله آرامگاه کوروش و کاخ های مجموعه نیز آسیب هایی وارد سازد.
جامعی مجری طرح سد سیوند در مورد تاثیرات محیطی ساخت سد بر منطقه و آثاری موجود در آن گفت: «با توجه به فاصله 9 کیلومتری از نطقه انتهای دریاچه سد تا پاسارگاد و همچنین قرار گرفتن سد در پایین تر از مجموعه پاسارگاد، به دلیل وزش باد هیچ گونه رطوبتی به سمت محوطه پاسارگاد نفوذ نمی کند و آسیبی وارد نمی کند.»
پاسارگاد پنجمین محوطه جهانی ایران است که طی آخرین جلسه یونسکو که در تیر ماه سال 1383 در چین برگزار شد به علت دارا بودن شاخصه های فراوان با صد در صد آرا در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.
هر اثر که در فهرست جهانی یونسکو جای می گیرد طبق کنواسیون میراث طبیعی و تاریخی باید از سوی کشور نگهدارنده، اثر مورد توجه ویژه قرار گیرد و هیچ گونه اقدامی در به خطر افتادن آن انجام نشود.
ساخت سد خاکی سیوند از سال 1371 در تنگه بلاغی روی رودخانه پلوار شروع شده است. فاصله دهانه اصلی سد تا آثار و سازه های اصلی محوطه پاسارگاد نزدیک به 17 کیلومتر و فاصله خط پایان آبگیری دریاچه تا سازه های اصلی و آرامگاه کوروش حدود 9 کیلومتر است.
محوطه باستانی پاسارگاد در 70 کیلومتری شمال تخت جمشید در استان فارس و در فاصله سه کیلومتری از جاده شیراز _ آباده قرار دارد. در مجموعه باستانی پاسارگاد آثار تاریخی و باستانی ارزشمندی قرار دارد که از مهم ترین آنها می توان به آرامگاه کورش، کاخ بارعام، کاخ دروازده و آثار جای گرفته در تنگه بلاغی اشاره کرد. پاسارگاد نخستین پایتخت هخامنشیان است که به دستور کورش نخستین پادشاه هخامنشی ساخته شده و کهن ترین نظام باغ سازی ایرانی و الگوهای جدید معماری در آن اجرا شده است.