ایران‌بوم

نگهبانان به شاه ِ توران خبر دادند که پهلوان ایرانی در جشن ِ منیژه حضور یافته است. افراسیاب خشمگین شد و فرمان داد بیژن را دستگیر کرده ، دریک چاه اورا وارونه بیاویزند.

به گرسیوز آنگه بفـرمـــود شـــاه

كه بند گران ساز و تاریــك چــاه

داستانسرای شاهنامه در ادامه داستان آورده است :

گرگین ، هفته‌ای چشم به راه بیژن ماند، اما چون خبری نیامد، ازکار ِ خود پشیمان شد.

نخست اسب بیژن را به سوی ایران فرستادو روز بعد خود ، شرمگین به شهر رسید. هنگامی که گیو را دید، از اسب پایین آمد و در مقابل پدرِ بیژن( گیو ) زانو زد. گیو كه این حال را دید. بیهوش به زمین افتاد و وقتی که به هوش آمد خاك بر سر مالیدو جامه بر تن پاره كرد.

چـــو گفتـار گرگین آمد به گوش

زاسپ انـدر افتاد ، از او رفت هوش

به خـاك اندرون شد سرش ناپدید

همـــه جــامــة پهــلــوی بـردرید

***

کیخسرو پادشاه ، یک جام داشت که هر زمان در آن نگاه می کرد از اَسرا ر ِ پنهانِ عالم آگاه می شد.

اکنون «جام ِگیتی‌نما» را به دست گرفت و به جست‌وجوی بیژن پرداخت. ناگاه بیژن را در چاهی آویزان و سرنگون دید كه دختری خوب چهره به فرمان او ایستاده است. دل‌شاد شد، خندید و به گیو خبر داد كه دل شاد كن، بیژن زنده است ، و لی در چاهی گرفتار شده ، دختری زیبا روی به پرستاری او ایستاده و نجات اوبه دست ِ رستم است .

***

شاه مشکل را با رستم گفت و چارة كار پرسید .

رستم پاسخ داد:« كلید این بند فریب است. من و هفت پهلوان با لباس بازرگان به توران می‌رویم . برای این کار هزار مرد جنگجو، صد شتر نقره ، صد شتر زر همراه با گوهر و یاقوت فراوان برای كار نیاز است.»

كیخسرو بر این تدبیر خنده كرد، درهای گنج را گشود تا رستم آنچه می‌خواهد انتخاب كند.

روز بعد رستم پیشاپیش هفت پهلوان و هزار مرد سپاهی با كاروان حركت كرد، پهلوانان گلیم بر تن كرده و شهر به شهر كاروان را كشاندند تا كاروان به شهر توران رسید.

منیژه که خبر از کار وانِ ایرانی شنید ، سراسیمه به نزد ِكاروان آمد و از مردِ بازرگان احوال گیو و گودرز و رستم را پرسید، مرد بازرگان (رستم ) او را با خشم از خود دور كرد، اما منیژه احوال بیژن را گفت و خواهش كرد زمانی كه كاروان به ایران بازگشت از احوال ِ او به گودرز و گیو خبر برساند. چنین بود که بازرگان منیژه را شناخت و از او خواست شب هنگام بر سرِ آن چاه، آتش روشن كند تا در تاریکیِ شب ، راه را پیدا کنند.با این تدبیر بیژن را یافت و از چاه نجات داد:

بینداخت رستم به زندان كمند

بــرآوردش از چــاه بــا پــای بند

رستم منیژه را به سوی ایران فرستاد و همراه پهلوانان به كاخ افراسیاب حمله برد . همان شب افراسیاب که غافلگیرشده بود ، از كاخ فرار كرد. اما بسیاری از نگهبانان وسپاهیان ِتوران زمین كشته شدند،

بـرفت تــا بــه درگاه افــراسیـاب

بــه هنگام سستی و آرام و خـواب

سران را بسی سر جــدا شد زتــن

پـر از خاك ریش و پر از خون دهن

رستم تخت و فرش و گنج افراسیاب را میان سپاهیان تقسیم كرد. سپس به ایران بازگشت.