یادمان

خاستگاه تعزیه ایران در بند فراموشی - حسینیه مشیر در کشاکش تعریف کاربری

بیش از 10 سال از نخستین باری که پیشنهاد پنج بنای تاریخی برای ساخت موزه ورزش در شیراز داده شد می گذرد در این میان آنچه بیش از همه دچار بی توجهی شد، مطرح شدن نام "حسینیه مشیر" یا همان مدرسه سلطانی به عنوان نخستین خاستگاه تعزیه ایران در بین این پنج بنای تاریخی است که بیش از موضوع موزه ورزش در بند فراموشی قرار گرفته است.

Air Jordan 3 Blue Cement CT8532 400 Release Date 1 | adidas xplr womens white sneakers shoes sandals - Black - MnjeShops , Adidas G Shmoo Hoodie

به گزارش خبرنگار مهر، اکنون این میراث ارزنده معماری هنرمندانۀ شیراز دوران قاجار که کاروانسرای مشیرو نیز سرای گلشن نیز خوانده می شود در اثر بی توجهی و عدم مراقبت در نگهداری آن و ناشناس ماندن ارزش و اعتبار هنری روبه ویرانی است.

نخستین زادگاه و خاستگاه هنر تعزیه در ایران

حسینیه مشیر که می توان زادگاه و خاستگاه هنر تعزیه در ایران به ویژه شیراز دانست. بر اساس آنچه زنده یاد صادق همایونی، پژوهشگر تعزیه فارس سالها پیش در کتابی حسینیه مشیر عنوان می دارد، در قسمت شمالي خانه مسكوني مشيرالملك بنا شده و عمارت ايواني آن نيز ساختماني بزرگ با باغي بسيار وسيع و زيبا دارد كه قسمت هايي از آن از ميان رفته و قسمت هايي نيز سالم هستند.

كتيبه هايي با زمينه آبي در اطراف ايوان قرار دارند كه حاوي اشعاري مذهبي از محتشم كاشاني در رثاي حضرت ابا عبدالله حسين (ع) هستند. اين حسينيه كه توسط حاجي ميرزا ابوالحسن خان مشيرالملك بنا نهاده شد، به عزاداران امام حسين (ع) در ماه هاي محرم و صفر غذا ميداده. حسينيه همچنين داراي شاه نشيني در قسمت شمالي است كه هنگام برگزاري مراسم، خود مشير و سرانه و بزرگان شهر يا ميهمانان خصوصي او براي تماشا در آنجا مي نشستند. در بالاي سردر كتيبه به خط زيباي ثلث بر سنگي از مرمر اين متن نقاشي شده است: "بسم الله الرحمن الرحيم، قل هو الله احد، الله الصمد، لم يلد و لم يولد و لم يكن له هو كفواً احد. فالله خيراً حافظا و هو ارحم الراحمين".

موقوفه ای بی پناه میان مناقشه 3 نهاد

گرچه این بنای تاریخی در سال 1351 جزو آثار ملی با شماره 910 مورخۀ 10/2/51 ثبت دفتر آثار ملی شده است، اكنون اين ساختمان را آموزش و پرورش فارس در دست دارد. متولي اين ساختمان تاريخي، موقوفه مشير است و به نوعي اداره كل اوقاف استان بر آن نظارت مي كند. سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري فارس نيز حق خود را در قالب بند (ب) تبصره 23 بودجه عمومي كشور در اين ساختمان محفوظ مي داند. این درحالیست که با توجه به شاخص بودن پلان و معماري خوبي كه این بنا داراست، امكان مرمت و ارزش رسيدگي به آن وجود دارد.

 خاطره یک دهه موزه ورزش

داستان راه اندازی موزه ی ورزش نخستین بار از سوی رسانه وقت و رسمی سازمان میراث فرهنگی منتشر شد که حکایت از آن داشت میراث فرهنگی وقت این پیشنهاد را به سازمان تربیت بدنی ارائه کرده تا گوشه ای از تاریخ ورزش خطه فارس در این بناهای دوره قاجار گنجانده شود.

بر اساس این خبر که 6 آبان ماه 1382 منتشر شد، مدرسه سلطانی(حسینیه مشیر)، منزل منصوری، منزل پاکبازی، منزل شفیعی اردکانی و منزل موسوی به عنوان بناهایی معرفی شدند که قابلیت تبدیل شدن به موزه ورزش را دارا هستند. چراکه این پنج بنای تاریخی همگی در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده اند و تحت تملک خصوصی با کاربری قدیمی خود مورد استفاده قرار می گیرند.

از این رو چون پنج بنای یادشده در بافت قدیم شهر شیراز قرار دارند که قدمت آنها به اواخر دوران قاجاریه باز می گردد، افزون بر دارا بودن عناصر خاص معماری و هنری، دارای زیربنای وسیعی هستند که با نیازهای ساختمانی موزه ورزش نیز هماهنگی دارد. بر اساس این، پس از انتخاب بنای مورد نظر برای ساخت موزه ورزش، طراحی و تغییر کاربری آن با نظارت اداره کل میراث فرهنگی فارس انجام خواهد شد.

با اینکه در این خبر عنوان شد که اداره کل میراث فرهنگی استان فارس در آن بازه زمانی از چندی پیش برای احیای پویایی بافت قدیم شیراز به بازپیرایی، مرمت و تغییر کاربری بناهای تاریخی دست زده است، اما در این فهرست پنجگانه آنچه بیش از همه مشهودتر است اینکه بنای تاریخی حسینیه مشیر که سالها پس از این که بارها در گزند آسیب قرار داشت پیشتر تغییر کاربری داشته و تا مدتها نیز به عنوان دبیرستان مورد استفاده قرار می گرفته است که این نیز خود جای بسی تامل دارد.

میراثی دستخوش تغییرات همه جانبه

ساختار این بنای تاریخی پس از به دبیرستان تبدیل شدن، دارای حیاطی بزرگ بوده که چند ساختمان در اطراف آن قرار گرفته از جمله آزمایشگاه علوم که دارای چند ستون بلند با کنده کاری های زیبا که ظاهرا در بازدید گروهی از کودکان پرورشگاهی دچار آتش سوزی شده، اما این ستون ها از گزند حوادث مصون و پابرجا ماندند.

با اینکه این بنا در قامت مدرسه سلطانی تا سال 1360 خورشیدی هم مورد استفاده بوده، اما پس از این تاریخ مدرسه تعطیل می شود. در این هنگام است که نامرادی ها در این بنای تاریخی کلید می خورد و تبدیل به کش مکشی می شود میان نهادهای استان که خود را داعیه دار این میراث فرهنگی می دانند.

چون این بنا بر اساس تاریخچه ساخت از ابتدا به عنوان یک حسینیه از سوی مشیرالملک بنیان و به وقف گذاشته می شود از یک سو سازمان اوقاف این ملک را در راستای موقوفات خود می داند و از سوی دیگر پس از اینکه بنای یادشده از سوی وراث مشیرالملک برای زنده نگه داشتن نام همسر وی به شکل مدرسه در می آید آموزش و پرورش هم خود را متولی این ساختمان دوره قاجار معرفی می نماید. این درحالیست که از ابتدا مشیرالملک این بنا را جهت برپایی آیین های مذهبی به ویژه تعزیه به صورت دوهفته یکبار در اختیار هیئت های مذهبی می گذاشته است.

این بنا که جزیی از مجموعه فرهنگی، تاریخی درحال مرمت "سنگ سیاه" شیراز به مناقشه ای میان میراث فرهنگی، آموزش و پرورش و اوقاف تبدیل شده بود، فضایی که می تواند در کنار مقبره سیبویه شیرازی، مسجد تاریخی مشیر، بقعه امامزاده بی بی دختران(ع) و حمام تاریخی خانی مجموعه ای با ارزش با جنبه های گردشگری مذهبی و تاریخی را ارایه دارد در سایه بی توجهی ها از یاد رفته است.

بازسازی نشدن حسینیه مشیر به خاطر نبود 500 میلیون تومان بودجه

در پیوند با این موضوع، رئیس اداره فرهنگی میراث فارس در گفتگو با خبرنگار مهر در شیراز ابتدا از نبود درخواستی برای ایجاد و راه اندازی موزه ورزش در شیراز خبر داد و گفت: تا جایی که من اطلاع دارم مرحوم مشیرالدوله نیت کرده بوده که دوهفته ای یکبار در حسینیه مشیر تعزیه برگزار شود، لذا طرحی در اختیار مسعود علویان صدر، معاون وقت سازمان میراث فرهنگی کشور قرار گرفت که هزینه احیا آن 500میلیون تومان برآورد شده بود.از این رو درخواست متولی هم به این وسیله انجام گیرد، اما با روبه رو شدن با مشکلات اقتصادی این اتفاق نیفتاد و بازسازی به انجام نرسید.

محمدمهدی نجفی با اعلام اینکه درخواست این موضوع را به صورت کتبی انجام داده است، ادامه داد: در این نامه ذکر شد چون این پتانسیل در این بنا وجود دارد، لذا برای احیا میراث معنوی کشور که بخش عمده ای از آن شبیه خوانی است این مکان به هنر تعزیه و شبیه خوانی اختصاص یابد.

وی خاطرنشان کرد: در زمان مدیریت وقت میراث فارس مرمت بخشی از بافت تاریخی شیراز آغاز شد که در این میان 5 منزل نشانه گذاری و مرمت آن آغاز شد که یکی از این منازل بنای منطقی نژاد بود.پ

بلوکهای بتنی

نجفی  گفت:  از سال 1383 چون میراث با ادغام در جهانگردی تغییر کرد سیاست های سازمان نیز دچار تحول شد و عملا به جز منزل منطقی نژاد اتفاق دیگری به این شکل نیفتاد.

رئیس اداره فرهنگی میراث فارس تصریح کرد: اگر از عنوان موزه هر دستگاه دولتی یا غیردولتی به صورت نهاد و تشکل بخواهد استفاده کند طبق قانون و آیین نامه اموال تاریخی و فرهنگی باید از سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مجوز اخذ کند، لذا این موزه می تواند حاوی اشیاء تاریخی یا معاصر باشد.

وی تاکید کرد: درخصوص تاسیس موزه ورزش هم سازمان تربیت بدنی باید پیگیری می کرده است.

در این رابطه رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان فارس درباره وضعیت کنونی بنای حسینیه مشیر گفت: ضلع شمالی بنا تخریب شده و ز آن فقط دو ستون سنگی باقی مانده است.

مسعود منیعاتی اضافه کرد: این ستونهای سنگی به واسطه اینکه دارای نقوشی نیز هستند بسیار نفیس و کم نظیر محسوب می شوند.

وی بیان کرد: ضلع شرقی بنا نیز تقریبا تخریب شده و چیدن بلوکهای بتنی در قستهای مختلف بنا نیز وضعیت بسیار نامناسبی را برای اثر ایجاد کرده است.

وی با تاکید بر اینکه باید این بنای ارزشمند با تعریف کاربری مناسب از این حالت خارج شود، عنوان کرد: ازآنجایی که مرحوم مشیر این بنا را وقف مراسم عزاداری کرده بوند می توان برای این بنا موزه ای با چنین کاربریهایی تعریف کرد.

• < قبلی
• بعدی >