یادمان

مناره‌ای که سوخت، ارگی که در انتظار است

در هفته ای که گذشت باز هم میراث فرهنگی ایران داغدار شد. هنوز به سالروز بم و مهمترین اثر تاریخی اش نرسیده بودیم که مناره مسجدجامع قزوین در آسمان سوخت. در این میان یزد هم مثل همیشه از قافله تخریب عقب نماند و بقعه تاریخی اش تبدیل به زباله دانی شد.

Air Jordan 1 Low OG Neutral Grey (2021) (W) - nike free run womens 5.0 - 100 - CZ0775 | nike air sport attack red bank blue Mid Linen - Grailify - nike sweet classic leather sneaker sandals

خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گروه میراث فرهنگی ـ  وقتی به سالروز زلزله بم می رسیم گویی تمامی اخبار میراث فرهنگی ناخودآگاه تحت شعاع این فاجعه تاریخی قرار می گیرد. پس از گذشت 9 سال هنوز آنطور که باید مرهمی برای تسلای داغ بم یافت نشده است. هنوز با بم می لرزیم و برای آوار 2500 سال تاریخ اشک می ریزیم.
 
به گزارش CHN، می گویند پس از 9 سال ارگ هنوز مغموم است و بم محزون. می گویند وقتی بمی‌ها به 5 می‌رسند لرزه به قامتشان می‌افتد. 5 صبح، 5 دی، دستان زمین به لرزه در آمد و شهر و ارگ‌ را در میان انگشتانش فشرد. با اینکه از آن سالها به‌ بعد اقدامات مرمتی بسیاری برای ارگ صورت گرفت اما هنوز این اثر ثبت‌شده جهانی در لیست آثار در خطر قرار دارد و هنوز توان ایستادن را در خود نیافته است.
 
در این میان مسئولان میراث فرهنگی اقدامات مثتبی جهت مرمت ارگ بم انجام داده اند اما برخی از کارشناسان به عواملی اشاره می‌کنند که روند مرمت‌ را کند می‌کند. این کارشناسان که نمی‌خواهند نامی از آن‌ها برده شود از نگاه‌ مردم نسبت به مرمت ارگ بم می‌‌گویند. به اعتقاد آن‌ها، مردم می‌خواهند بازسازی و کف‌سازی ارگ بم کاملا براق و همچون گذشته باشد این درحالی‌است که حتی کارشناسان هم نباید بر اساس تصور ذهنی خود اقدام به بازسازی کامل کنند چراکه اقدامات پژوهشی باید علمی و اصولی باشد.
 
اما گفته می شود منظر فرهنگی ارگ بم هنوز درگیر معماری‌های ناهماهنگ شهری است. ساخت و سازهای بی‌رویه از یک سو و بالا رفتن دیوارهای بلوکی رنگ معماری غیر ایرانی را در شهر عوض می‌کند. پیش از زلزله هم معماری بم ناهمگون بود اما فاجعه طبیعی با تمام تخریب‌هایی که به‌جا گذاشت به شهر فرصتی برای هویت‌بخشی داد و حالا پس از 9 سال هنوز شاهد بی‌هویتی و معماری عجیب و غریب‌ هستیم.
 
رسم پسرکشی تکذیب شد
چندی پیش خبری منتشر شد، مبنی بر اینکه دلیل اصلی دفن 64 نوزاد در حصارهای ارگ بم، رسم پسرکشی در این شهر بوده است. نرگس احمدی، باستان شناسی که در دوره کاوش او این اجساد کشف شد، این نظریه را کذب محض می‌داند.
 
سال از زمانی که کشف 64 نوزاد از دل خشت و گل حصارهای بم همه را شگفت زده کرد، می‌گذرد.آخرین‌ نظریه پردازی درباره این اجساد خرداد همین امسال با کشف دو جسد جدید از دل دیوارهای بم منتشر شد و بار دیگر به خاک‌های نشسته بر این کشف قدیمی فوتی تازه کرد. " رسم پسرکشی در بم "، ایده‌ای جدید بود که در مورد این به خاک سپاری مطرح شد.
 
 

نرگس احمدی، باستان شناسی که در زمان کاوش‌های او در ارگ این اجساد به دست آمده بود، این نظریه را بر اساس بررسی‌های انجام شده در آن زمان رد می‌کند و بر این باور است که نمی‌توان امروز با قاطعیت در مورد این جسدهای در دل دیوار دفن شده اظهار نظر کرد.
 
به گفته او، مطالعات بسیاری در آن زمان روی این نوزادان انجام شد، سن بیشتر آن‌ها حدود 2 تا 6 ماهه بودند، آن‌ها پیش از دفن مرده بودند و در سر فرصت در دل دیوارها به خاک سپرده شدند که این نشانه‌های گویای آن است که آن‌ها به مرگ طبیعی مرده و کشته نشده اند.
 
با این همه همچنان معمای دفن نوزادان در حصارهای بم باقی است. اینکه به راستی این نوزادان در چه شرایطی دفن شدند و چرا در آن زمان چنین دفنی رواج داشته ؟ و هزاران سوال دیگر که تنها راه پاسخ گویی به آن کاوش های دیگر و مطالعات پیوسته و علمی‌تر است.
 
آتشی که به جان مناره افتاد...
ساعت یک نیمه‌شب بود که شعله‌های آتش از مناره‌های مسجد جامع قزوین سر به آسمان کشید. هرچند که مدیر‌عامل آتشنشانی معتقد است نیروهای آتش‌نشانی ظرف 3 الی 4 دقیقه در محل حضور پیدا کرد‌ه‌اند اما  بیرانوند مدیرکل میراث‌فرهنگی استان قزوین به سوختگی بیش از  50 تاکید می‌کند.
 
«سیدعلی شفیعی» مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری قزوین با اشاره به علت  آتش‌سوزی به CHN می‌گوید: علت آتش‌سوزی به اتصال سیم‌های فرسوده برق برمی‌گردد هر چند که در محل حریق تعمیرکاران در حال تعمیر برای گرمایش آتشی روشن کرده بودند و حرارت آتش می‌توانسته سبب آتش‌سوزی سیم‌های برق شده باشد اما باز هم نمی‌توان عامل آتش‌سوزی را  به تعمیر‌کاران نسبت داد.
 
 

این درحالی است که مسجد جامع‌ قزوین یکی از بزرگترین مساجد تاریخی ایران و یکی از شاهکارهای مساجد دوره اسلامی به‌ شمار می‌رود؛ این مجموعه متعلق به دوره سلجوقی و صفویه است. در دوره صفوی مرمت و الحاقاتی داشته و در دوره قاجار مرمت و بازسازی شده است.
 
پیوستن بنای تاریخی دیگر به فهرست آشغال دانی‌ها
بقعه تاریخی یزد، زباله‌دانی شد. این بنای متعلق به قرن هفتم هجری به فهرست بناهایی که طی این چند سال اخیر به دلیل بی توجهی تبدیل به زباله دانی شده اند، پیوست. کارشناسان میراث فرهنگی هشدار می‌دهند که باید اقدامات اساسی برای جلوگیری از ادامه این روند از سوی مسئولان سازمان میراث فرهنگی گرفته شود.
 
آب انبار "حوض برجی مشهد"، بناهای تاریخی روستای دوسیران کازرون، گرمابه 800 ساله منشاد یزد، قصر ابونصر در شیراز و ... از جمله بناهای تاریخی هستند که در چند سال اخیر، خبرهای مربوط به زباله‌دانی شدن آن‌ها در رسانه‌ها منتشر شده است.
 
 

«امیرترقی نژاد»، فعال و دوستدار حوزه میراث فرهنگی درباره وضعیت کنونی این بقعه هشدار داده و گفت: «یکی از قدیمی‌ترین بقعه‌های تاریخی یزد در آستانه تخریب قراردارد.»
 
او در گفت و گو با CHN عنوان کرد: «شواهد عینی نشان می‌دهد که بقعه تاریخی ابودرداء هم اکنون به آشغال‌دانی اهالی محل و کسبه بازارقرار گرفته است و همین امر باعث شده که این بنای تاریخی از ریخت افتاده و دیگر مکانی نشان‌دهنده هویت و تاریخ مردم نباشد.»
 
مرمت تکیه‌های تاریخی تهران  در اولویت کمک‌های مذهبی
شهرداری تهران امسال 5 و نیم میلیارد تومان به هیات‌های مذهبی در ماه محرم کمک کرد. معاون برنامه‌ریزی و توسعه شهری شهردار هم گفته که هرسال میزان این کمک‌ها افزایش خواهد یافت. احمد مسجدجامعی اما از زاویه دیگری به این موضوع نگاه کرده و می‌گوید که تهران تعداد زیادی تکیه تاریخی دارد که شهرداری می‌تواند به بازسازی آنها کمک کند و حتی بازسازی آنها به فعالیت‌های دیگر اولویت دارد.
احمد مسجدجامعی در گفتگو با CHN تکیه‌های قدیمی و تاریخی تهران را دارای ارزش هویتی برای شهر می‌داند. او با اشاره به تعدادی از تکیه‌های تاریخی شهر تهران می‌گوید: تکیه‌ای در نفرآباد شهرری است که مدتی بعد از حصارکشی دور تهران ساخته شده است. غیر از آن تکیه دیگری هست که در طرشت قرار دارد و گویا سابقه 400 ساله دارد.
 
به گفته عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران تکیه‌های نفرآباد و طرشت حتی پیش از تکیه دولت و تکیه شمیران و نیاوران و دزاشیب ساخته شده‌اند و حفظ آنها به معنی حفاظت از تاریخ و هویت شهر است.
 
مسجدجامعی معتقد است که اگر قرار است سنت‌های تهران را احیا کنیم باید این تکیه‌ها را حفظ کنیم چرا که حفظ آنها است که به شهر هویت می‌دهد.
 
کشف معماری سوزیانای جدید در محوطه باستانی چغاآهوان
لایه‌نگاری‌های محوطه باستانی چغاآهوان منجر به کشف معماری لیتسوزیانا (روستانشینی جدید) شد. این‌درحالی‌است که چغاآهوان جزو معدود محوطه‌هایی به‌شمار می‌رود که تاریخ آن به هزاره ششم تا اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد برمی‌گردد. اولین فصل از کاوش‌ها بیانگر 9 فاز معماری، بدون هیچ گسست فرهنگی است.
 
«اردشیر جوانمردزاده» در این‌باره به CHN می‌گوید: «محوطه چغاآهوان جزو معدود محوطه‌هایی محسوب می‌شود که از اواخر هزاره ششم تا اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد دارای 9 فاز معمای بدون هیچ گسست فرهنگی دارد، همچنین این سازه‌های معماری 10 متر نهشته فرهنگی را نشان می‌دهد».
 
او می‌افزاید: «مهمترین ویژگی این معماری منسوب به دوره سوزیانای جدید می‌شود و یکی از مهمترین فازهای فرهنگی دشت خوزستان است که ناشناخته مانده است. درواقع شکل‌گیری خان‌سالارها و حکومت‌های اولیه را از این دوره می‌شناسیم و تغییرات وسیع فرهنگی، اجتماعی و سیاسی از این دوره شروع می‌شود.»
 
چغاآهوان یکی از مهمترین تپه‌های باستانی دشت مهران محسوب می‌شود. چندین باستان‌شناسان از جمله مرحوم خلیلیان، جبرئیل نوکنده و هیاتی از دانشگاه شیکاگو به شناسایی و بررسی این محوطه پرداختند اما هیچ‌یک از آن‌ها پیش از اردشیر جوانمردزاده موفق به کاوش چغاآهوان نشدند.

• < قبلی
• بعدی >