ایران‌بوم

بر اساس تبصره‌های 5 و 8 و 9 ماده واحدهٔ قانون ممنوعیت بکارگیری نام‌ها، عنوان‌ها و واژه‌های بیگانه، مصوبهٔ جلسهٔ علنی روز چهارشنبه مورخ 14/9/1375 مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان در تاریخ 28/9/1375 و همچنین تصویب آیین نامهٔ اجرایی قانون ممنوعیت بکارگیری نام‌ها، عنوان‌ها و واژه‌های بیگانه توسط هیئت وزیران در تاریخ 19/2/1378، به منظور حفظ قوت و اصالت زبان فارسی به عنوان یکی از ارکان هویت ملی ایران و زبان دوم عالم اسلام و معارف و فرهنگ اسلامی، استفاده از واژه‌های بیگانه بر روی کلیهٔ تولیدات داخلی، اعم از بخش‌های دولتی و غیر دولتی که در داخل کشور عرضه می‌شود و همچنین نوشتن نام محصول منحصراً به خط غیر فارسی بر روی کالاها ممنوع است. دنباله نوشتار

بدبختانه، متأسّفانه، خوشبختانه

خواندن و نوشتن

حذف حرف اضافه

«آنه» و «آنی»، پسوندهای مرکب و دوگانه (از «آن» نسبت + «ه» و «ی» نسبت)

زبان فارسی ممیِّز ذیروح از غیر ذیروح

جالب توجّه و حتّی پرمعنی است که زبان فارسی داشتن روح را ملاک تمایز موجودات از یکدیگر می‌گیرد. در حقیقت اگر تمایزی میان آنها قائل است به دلیل این است که ذیروح را بر غیر‌ذیروح ترجیح می‌دهد و آن را در مرتبه‌ای بالاتر می‌نشاند، زیرا یکی چیزی دارد که نزد انسان عزیز و شریف است و دیگری آن را ندارد. به همین سبب است که جمع غیر‌ذیروح یا غیر‌جاندار را هم مفرد می‌گیرد و افراد آن را صاحب شخصیّت مستقل نمی شناسد. نکتۀ دیگری که از نگاه زبان فارسی به واقعیّات جهان برمی‌آید این است که صِرف اینکه این زبان آنها را مانند بعضی زبانهای دیگر با تمییز میان مذکّر و مؤنّث نگاه نمی‌کند، به معنی این است که این دو جنس را برابر می‌داند و این یکسان نگریستن زبان به نرینه و مادینه هم خود در خور تأمّل است. دنباله نوشتار

حکمت دینی و تقدّس زبان فارسی

خدای تعالی می‌فرماید: «فسوف یأتی الله بقومٍ یحبّهم و یحبّونه» یعنی بزودی خداوند قومی را خواهد آورد که خدا ایشان را دوست می‌دارد و ایشان خدا را. از این آیه تفاسیر گوناگونی شده است ولی یکی از آنها، تفسیری است که بنابر آن گفته‌اند مراد از این قوم ایرانیان بوده‌اند. مثلا ابوالفضل میبدی در کشف الاسرار می‌نویسد: «گفته‌اند که رسول خدا را از این آیت پرسیدند. سلمان ایستاده بود. دست مبارک خود بر دوش وی نهاد و گفت :«هذا وذووه (او وقوم او)» «یحبّهم ویحبّونه» خوانی است که خداوند برای معنویت ایران گسترده و اخلاف سلمان از آن قوت خواهند خورد. این خوان خوانِ عشق است. عشق حقیقی است که خدای تعالی نصیب قومی ساخته است که وعدۀ آن را در آیۀ «فسوف یأتی الله بقومٍ...» داده است. حکمتی که خاص ایرانیان است از همین خوان است. عشق حدیثی است که ایرانیان حکمت دینی خود را بر اساس آن استوار ساختند و این حکمت را به زبان فارسی بیان کردند. دنباله نوشتار

نگاهی دیگر به فردوسی علیه‌الرحمه

وفاداری ما به فرهنگ ایران – اسلامی با احترام ما به همۀ بزرگانی آغاز می‌شود که در ساختن این بنای عظیم شرکت داشته‌اند. ایران اسلامی ایرانی است، که رودکی‌ها و فردوسی‌ها و ابن‌سیناها و غزّالی‌ها و سنائی‌ها و نظامی‌ها و سهروردیها و عطارها و مولوی‌ها و سعدی‌ها و حافظ‌ها و ملاصدراها ساخته‌اند. ابیات معدودی که از رودکی برای ما به یادگارمانده است گنجینه‌ای است که ارزش آن برای ملت ایران از قیمت همۀ جواهراتی که پشتوانۀ اسکناس این کشور است بیشتر است؛ و خمسۀ نظامی از همۀ چاههای نفت پر ارجحتر است. دنباله نوشتار

حاکمیت ملّی و رژیم حقوقی دریای مازندران (خزر)

دریای مازندران دارای نظام حقوقی معتبر و قابل تطبیق با شرایط جدید است. این نظام حقوقی برپایۀ معاهدات 1921 و 1940 و استوار است. سازگاری فنی نظام حقوقی با شرایط جدید، صرفاً در پرتو درک روح معاهدات 1921 و 1940 و احترام به حق حاکمیتِ ملت ایران بر دریای کاسپین که یک حق تاریخی است، امکان پذیر خواهد بود. تا قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، دو کشور ساحلی از حق حاکمیت برابر بر دریای کاسپین برخوردار بودند و حق تصمیم گیری مشترک برسرنوشت این دریا، تجلی طبیعی اعمال حاکمیت برابر بود. فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، برحق تصمیم‌گیری این کشور تأثیرگذاشته و چهار کشور، فدراسیون روسیه، جمهوری آذربایجان، جمهوری قزاقستان و ترکمنستان، مشترکاً وارث حق تصمیم‌گیری اتحاد جماهیر شوروی در دریای کاسپین گردیدند، ولی حق تصمیم‌گیری ایران همچنان به اعتبار خود باقی است.نتیجه اینکه در تصمیم‌گیری نسبت به سازگارکردن معاهدات 1921 و 1940، ایران حقی برابر با چهار کشور دیگر ساحلی دارد. دنباله نوشتار

سخنی با آقازاده‌های موسیقی

موسیقی ایران برابر با تاریخ آن پیشینه دارد و مانند زبان پارسی و آئین‌های این سرزمین میراث معنوی و بخشی از هویت ایرانیان است. همه باید تلاش کنیم تا فرهنگ و هنری که از نیاکان به ما رسیده است با کژ اندیشی و حاشیه پردازی به بیراهه نرود زیرا زیانهای آن در آینده گریبانگیر جامعه موسیقی و مردم ایران خواهد شد. دنباله نوشتار

آرامگاه کورُش (کوروش) بزرگ - شادروان علی سامی

باشکوه‌ترین و زیباترین اثری از آثار فراوان پاسارگاد که نسبتاً آبادتر بجا مانده، و از هر کجای دشت مادر سلیمان، مانند کوهی نمایان است، آرامگاه کوروش بزرگ می‌باشد. آرامگاه کوروش بزرگ هنوز مانند کوهی استوار مانده است و چه بسیار سده‌ها و هزاره‌های دیگری، که ما خاک و خشت باشیم همچنان بر جا و نمایشگر اندیشه بلند کارفرمایان و مهارت و زیردستی سازندگان هنرمند چنین اثر جاودانی خواهد بود. دنباله نوشتار

آثار باستانی - قلعه دختر شوراب گُناباد

در حدود 15 کیلومتری مرکز شهرستان گناباد قلعه دخترشوراب، موضوع مورد بحث این مقاله، واقع است. شوراب، قریه دارای آب‌شور، در شرق معبر مذکور و 10 کیلومتری بیدخت قرار دارد و قلعه دختر در غرب معبر و به فاصله دو کیلومتر از شوراب واقع است. این قلعه دربالای قله منفردی بنا شده و مربوط به دورهٔ ساسانی است. دنباله نوشتار

خبرهای میراث فرهنگی و طبیعی از رسانه‌ها - 3 تيرماه 1393

کاربرد نام‌های بیگانه بر روی کالاهای ایرانی با کدام پروانه؟ / خواندن و نوشتن / زبان فارسی ممیِّز ذیروح از غیر ذیروح / حاکمیت ملّی و رژیم حقوقی دریای مازندران / سخنی با آقازاده‌های موسیقی / آرامگاه کورُش (کوروش) بزرگ - شادروان علی سامی / آثار باستانی - قلعه دختر شوراب گُناباد / ایران دورت بگردم / اهمیت نقش رستم / واژه‌های فوتبالی فرهنگستان زبان و ادب فارسی / دربارۀ زبان فارسی / درد بی درمان خشکسالی با سدهای پر از خالی درمان نمی شود/ دریای مازندران می‌تواند دریاچه ارومیه را نجات دهد؟ / دریاچه های فارس در حسرت حقآبه / اندر احوالات توسعه‌گرایی؛ آقای رییس قرارداد ترکمانچای میراث فرهنگی افتخار کردن ندارد! / تخریب حاکم‌نشین قلعه تاریخی راین به بهانه ایجاد کافی شاپ / فروچاله‌ها، تخت‌جمشید و نقش رستم را می‌بلعند / شهر سوخته جهانی شد / «مسعودیه» و «عامری‌ها» بی‌شک نفیسند / سازمان میراث در واگذاری «چشمه‌علی» خلاف کرده / روزهای سخت بختگان / صنعت پته‌دوزی در کرمان. دنباله نوشتار

خبرهای میراث فرهنگی و طبیعی از رسانه‌ها - 9 اسفندماه 1392

ویژه‌نامهٔ جشن ملی اسفندگان (سپندارمذگان) روز مهر ایرانی / برگه‌های شادباش (کارت تبریک) به مناسبت جشن ملی اسفندگان از رسانه‌ها - 1392 / واژه‌هایی تازه از زبان قدیم مردم ارّان و شروان / حکمت دینی و تقدّس زبان فارسی / نگاهی دیگر به فردوسی علیه‌الرحمه / شاهنامه و تاریخ و دانش و فرهنگ ایران‌زمین / جشن‌های باستانی / شمارهٔ 79 ماهنامه خواندنی / از زبان داریوش / تاریخ موسیقی ایران / دانش و حکمت موسیقی ایرانیان و اشاره‌ به رسالهٔ حکیم عمر خیام نیشابوری / تاریخ ماد و منشاء نظریهٔ دیاکونف / بحرین / سخن از یک ایرانی پاک نهاد - نظامی گنجه‌ای (گنجوی) / در شناخت یک عارف: رابعه عدویه / در جست‌وجوی راه دریایی / تاریخ تجزیهٔ ایران / نوروز در تاشقورقان / جنبش‌های ملی و مذهبی ایرانیان پس از کشته شدن ابومسلم / در شعر زیستن، با شعر ماندن / ایران‌گرایی فرهنگی / مازندران، نه خزر / حافظ پژوهشی در تاجیکستان / واژگان فارسی را به کار گیریم / شميران، دژى که ناصرخسرو هزار سال پيش در آن ميهمان بوده است / کتیبه‌ها درباره زنان چه می‌گویند؟ - گفت‌وگو با دکتر عبدالمجید ارفعی / سایه شوم تخریب بر سر خانه کاشف السلطنه / واژگان فارسی ابن سینا و تأثیر آنها در ادبیات / آبگیری سد سیمره به تعویق افتاد / از غارت خانه پدر چای تا تخریب باغ‌شهرهای ایران! / پیشنهاد ثبت جهانی جنگل ابر / چوپان فداکار به جای گلوله، گوسفند به پلنگ داد / تخریب 16 هکتار از بافت تاریخی سمنان / تخریب 10هزار کیلومتر اراضی زراعی با فوران دماوند / مستند سده / آنچه از شاهنامه آموختم / چهره و شخصیت زنان جنگ‌آور در حماسه‌های ملی / ساسانیان را از یاد نبریم. دنباله نوشتار

خبرهای میراث فرهنگی و طبیعی از رسانه‌ها - 23 فروردین‌ماه 1393

اشعار محلی جامع‌الالحان عبدالقادر مراغی / پیشرفت و توسعه بر بنیاد هویت فرهنگی / نوروزِ پیروز - نوروزِ سال 1393 خورشیدی خجسته و فرخنده باد / در نشست «یک ملت، سه دولت و ضرورت یک پیوند» مطرح شد: گام نخست، فرهنگستان مشترک / فهلویات شیخ صفی‌الدین اردبیلی / چرا و چگونه زبان فارسی باید زبانِ علمی ما باشد؟ / گلدان توسط بچه شکسته شد / فاعلِ جمع و فعلِ مفرد در زبان فارسی / ماجرای مفرد و جمع / زبان پهلوی / ماهی قرمز سفره هفت سین، هم ایرانی است و هم فرهنگی / شمارهٔ 80 ماهنامه خواندنی منتشر شد / سفر به ایران‌دژ و گزارش شرکت در همایش بین‌المللی میراث ایرانی در قفقاز / انوشیروان دادگر - دکتر علیقلی محمودی بختیاری / انوشیروان عادل / یعقوب پسر شمشیر نگاهی به تاریخ معاصر ایران / تاریخ ریاضیات در ایران / ایران در سپیده‌دم تاریخ / اسنادی از یگانگی بحرین با ایران / اسپهبدان ساسانی / نگاهی به سازه‌های باستانی در دوران شاپور یکم / شاپور یکم / پردیس / حکمت دینی و تقدّس زبان فارسی / زبان فارسی / بم؛ نگاهی دوباره / نوروز جشن بزرگداشت دانش بشری / خطر نقص ژنتیک و انقراض گوزن زرد و یوز ایرانی / تاثیر آتشفشان‌ها بر بقای گونه‌های گیاهی و حیوانی / گاهنامه ی پیروز ، شماره ی چهارم ، نوروز ۱۳۹۳ / وقتی که یوزپلنگ‌ها حامی فوتبال مسجدسلیمان می‌شوند. دنباله نوشتار

خبرهای میراث فرهنگی و طبیعی از رسانه‌ها - 6 خردادماه 1393

خطر‌هایی که زبان فارسی را تهدید می‌کند / زبان فارسی را حفظ کنیم - پژوهشی مختصر در زبان تلویزیون / «را» پس از فعل / فعل معلوم بجای فعل مجهول / زبان علمی فارسی و پیشنهادهایی در راه اصلاح آن / واژه‌گزینی در زبان فارسی / پیشینهٔ واژه‌پردازی در پارسی پس از اسلام / خط و خوش‌نویسی - شادروان دکتر رکن‌الدّین همایون فرخ / شمارهٔ 81 ماهنامه خواندنی منتشر شد + ماهنامۀ خواندنی شماره 81 به صورت الکترونیکی / پیرامون مباحث فرهنگ ملی / حدیث خلیج‌فارس / نگاهی به دو قرارداد 1921 و 1940 و حقوق ایران در دریای مازندران / دستگاه‌های آواز ایرانی / فارسی، زبان تاریخی و ملی همه اقوام ایرانی است / چرا زبان فارسی مهم است / كسی در صدا و سیما زبان فارسی را پاس نمی‌دارد / تفنگ دسته نقره‌ای - روزی که یلدا ناجی کبک‌ها شد / وضعیت کلی محیط زیست ایران تا پایان سال 92 - وضعیت اضطرار / تپه‌های باستانی ازبکی رها شده در باغ‌های گردو / باستان‌شناسان ایرانی برای کاوش حاشیه فرات به عراق می‌روند / وضعیت اسفبار تعیین حریم آثار تاریخی / نگرانی از نقض حریم میدان جهانی‌نقش‌جهان / وقتی بی‌بهانه یک تپه را نابود می‌کنیم / دفن اموات در کنار شهر تاریخی بیشاپور / بارقه‌های امید برای نجات دریاچه ارومیه / چنار ۸۰۰ ساله در نزدیکی تهران / چشمه‌های یزد بی‌رمق شده‌اند / زنجیره انسانی دراعتراض به ساخت برج درباغ فرزانه شیراز / بختگان، دریاچه دیروز و پهنه کویری امروز / سد خرسان3 هم به کهگیلویه و بویراحمد پشت کرد / هجوم لوله‌های گاز به «نقش رستم» / باغ‌وحش‌های ایران؛ آشنایی با حیوانات یا حیوان‌آزاری / چگونه سهره سحر آمیز در کویر لوت طرح نجات دریاچه ارومیه را نوشت؟ / رویشگاه های لاله واژگون در زاگرس در معرض نابودی قرار دارند - لاله های واژگون قربانی ضعف قانون / تخریب زمین‌های دَلون سی‌سخت / آب انبار شش بادگیری یزد. دنباله نوشتار

بخشی از خانه قاجاری حسام لشگرتهران تخریب شد

بخشی از خانه قاجاری حسام لشگر تهران قبل از صدور حکم دادگاه تجدید نظر در دیوان عدالت اداری، عصر دیروز تخریب شد. دنباله نوشتار

نبرد آریو برزن - سرودۀ بانو توران شهریاری «بهرامی»

آریو برزن نماد ایستادگی ایرانیان در برابر تازش بیگانگان

بزرگداشت دکتر محمد مصدق‏ به یاد آن بزرگ مرد - سرودۀ حمید مصدق

تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم - سرودهٔ شادروان مهدی اخوان ثالث

یاددداشت - فغان زجغد جنگ و مرغوای او

مراسم نکوداشت دکتر پرویز اذکایی برگزار شد

پزشکی و استعمار - نمونه‎ای از الجزایر

ایران دورت بگردم - دالامپربهشت گمشده

ایران دورت بگردم - شکوه تخت‌جمشید 1

گزارش تصویری از آرامگاه نادرشاه افشار

گلخانه‌های محلات‎

ایران دورت بگردم - اراک

به یاد استاد باستانی پاریزی - سرودهٔ بانو هما ارژنگی

گوشه پاریز کرمان خوشتر است خاک گوهربیز ایران خوشتراست / نکته‌ها گویم ز تاریخ کهن روشنی بخشم به هر بزم سخن. دنباله نوشتار

خطر‌هایی که زبان فارسی را تهدید می‌کند

سالهاست که برخی از ادیبان و دانشمندان دردشناسِ درمان‌اندیش هشدار می‌دهند که زبان فارسی در خطر است و از دست‌اندرکاران زبان فارسی می‌طلبند که تا دیر نشده، تا زبان فارسی لطمه‌هایی جبران ناپذیر نخورده و از زندگی معنوی و علمی معاصر خیلی عقب نیفتاده است، به رفع خطرهایی بپردازند که این زبان عزیز را تهدید می‌کند. عمده‌ترین خطرهایی را که آن ادیبان و دانشمندان دردشناسِ درمکان اندیش تشخیص داده‌اند می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: خطرِ ناشی از ورود جامعه‌های فارسی‌زبان به دوران جدید؛ خطرِ ناشی از کم‌سوادی و کمبود نیروی خلاق در زبان‌سازی؛ و خطرِ ناشی از میدانِ عمل یافتن کم‌سوادی در رسانه‌های همگانی. دنبالهٔ نوشتار

زبان فارسی را حفظ کنیم - پژوهشی مختصر در زبان تلویزیون

اینها مشتی بود از خروار غلطهایی که در هر روز از طریق رسانه‌های همگانی وارد دریای زبان فارسی می‌شود. ولی عمق خطر را فقط در صورتی می‌توان به دقت اندازه گرفت که حجم واقعی خود خروار را معلوم نمود و آن را با حجم نوشته‌های پاکیزه و زیبا و معنی‌دار و استواری که وارد دریای زبان می‌شود مقایسه کرد. در این صورت آشکار خواهد شد که دریای عزیز و کهنسال زبان فارسی دوران بسیار بدی را می‌گذراند زیرا جریانهای آلوده کننده‌ای که به آن وارد می‌شود بسی حجیم‌تر از جریانهای پاکیزهٔ سالمی است که به آن می‌ریزد. این وضع تا چه هنگام می‌تواند ادامه پیدا کند بدون آنکه دریای زبان فارسی توانایی پاکسازی طبیعی‌اش را از دست بدهد و به دریایی همیشه بیمار تبدیل شود؟ ورق بزنید کتابهایی را که این روزها منتشر می‌شود؛ بررسی کنید مقاله‌هایی را که این روزها در مطبوعات به چاپ می‌رسد؛ گوش بدهید به سخن کودکان، نوآموزان، دانش آموختگان. آیا نشانه‌های فساد و بیماری زبان فراوان نیست؟ دنبالهٔ نوشتار

«را» پس از فعل

در متون قدیم فارسی حتی به جای اینکه مثلاً بگویند: «یکی از بزرگان را ...» می‌گفتند «یکی را از بزرگان ...»، چنانکه در این عبارت: «یکی را از بزرگان به محفلی اندر همی ستودند» (سعدی، گلستان، ص 58)؛ یا به جای «گروهی از مشایخ را ...» می‌گفتند: «گروهی را از مشایخ ...»، چنانکه در این عبارت: «عبدالله بن‌علی گروهی را از مشایخ شام به نزدیک ابوالعباس سفّاح فرستاد (بلعمی، تاریخنامهٔ طبری، چاپ محمد روشن، تهران، 1366، ص 1051). البته صورت اول را نمی‌توان غلط دانست، اما استعمال «را» پس از فعلْ نه در متون قدیم و متأخر فارسی سابقه دارد و نه مربوط به گفتار روزمرهٔ مردم است. دنبالهٔ نوشتار

فعل معلوم بجای فعل مجهول

توجّه به این نکته ضروری است که ساخت جملۀ فارسی را تابع بافت جملات بیگانه کردن زیانش بمراتب بیش از ورود لغات بیگانه است و به اصالت و استقلال زبان بیشتر صدمه می‌زند. به‌علاوه مصدرها و فعلهای زبان فارسی را باید با حرف اضافه های متناسب با آنها آموخت و بکار برد نه آن که ماده و مصدر فعل را بصورت مجرّد بخاطر سپرد. دنبالهٔ نوشتار

زبان علمی فارسی و پیشنهادهایی در راه اصلاح آن

می‌گویند در روزگار ما جهانِ گل و گشاد به دهکده‌ای تبدیل شده، اما دهکده‌ای ناامن‌تر از عصر حجر. حوادث همین سالهای اخیر گواهی می‌دهد که باید با چنگ و دندان میراث و هویت ملی خود را حفظ کنیم؛ زبان فارسی مهمترین سند مالکیت قومی ماست. دنبالهٔ نوشتار

واژه‌گزینی در زبان فارسی

ما باید چه کار بکنیم؟ نخستین کار این است که ارج و جایگاه زبان فارسی را بدانیم و سپس به ساخت درست واژگان بپردازیم و همان‌گونه که فرهنگستان‌های اروپا برای یافتن ریشه به سراغ زبان لاتین می‌روند، ما هم ریشه‌ی اوستایی واژه را پیدا کنیم که ببنیم تکامل پیدا کرده چه شده؟ مثالی دیگر عرض می‌کنم. میکروب یعنی چه؟ میکرو یعنی کوچک، بیو یعنی زنده، پس می‌شود زنده‌ی کوچک. فارسی آن یعنی زیواچه. فرق بین زیوا‌چه و میکروب این است که میکروب را می‌گوییم ولی معنی آن‌را نمی‌فهیم اما وقتی گفتیم زیوا‌چه، زی یعنی زندگی، وا نیز به معنی دارا بودن است، پس زیوا‌چه یعنی زندگی‌دار کوچک. دنبالهٔ نوشتار

پیشینهٔ واژه‌پردازی در پارسی پس از اسلام

پس از پورسینا و بیرونی، شاگردان و پیروان ایشان و آیندگان همچون ابوعبید جوزجانی، ناصر خسرو، امام محمد غزالی، افضل الدین کاشانی و خواجه نصیرالدین توسی از دستهٔ دانشمندانی هستند که آثار پارسی پدید آوردند و واژگان سره از گنجینهٔ زبان برداشتند یا خود واژه پرداختند. دنبالهٔ نوشتار

خط و خوش‌نویسی - شادروان دکتر رکن‌الدّین همایون فرخ

تنوع خط در ایران چه در دوران باستان و چه پس از اسلام، گویای این حقیقت است که خط در ایران پا به عرصه‌ی وجود گذاشته است. زیرا در میان هیچ‌یک از ملل جهان به میزان و مقدار و تعداد انواع خطوطی که ایرانیان ابداع و اختراع کرده‌اند، وجود ندارد و یک صدم خوش‌نویسانی که در ایران ظهور کرده و نام و نشان و اثرشان برجاست، در دیگر کشورهای اسلامی به عرصه‌ی وجود و ظهور نیامده‌اند. خط، زندگی بشر را از دوران پیش از تاریخ به دوران تاریخی تغییر جهت داد و بنابراین سهمی که پیدایش خط در مدنیت و فرهنگ و هنر جهان دارد، قابل قیاس با هیچ یک از پدیده‌های دیگر بشر نیست، زیرا بنیان هر پدیده و فکر و ابداع و اختراع و پیشرفت، خط بوده است. دنبالهٔ نوشتار

شمارهٔ 81 ماهنامه خواندنی منتشر شد + ماهنامۀ خواندنی شماره 81 به صورت الکترونیکی

شمارهٔ 81 ماهنامه خواندنی منتشر شد. ماهنامه خواندنی، مجله‌ای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، پژوهشی، خبری است. شمار رویه‌های آن 38 صفحه است. گفتنی است صاحب‌امتیاز و مدیرمسؤول ماهنامه خواندنی بانو «ویدا صارمی نوری» است. سال دوازدهم، شماره 81، اردیبهشت و خرداد 1393. دنباله نوشتار

سیاه‌بازی «سیا» در مورد اسناد کودتای 28 امرداد 1332

با تمام این احوال، سند ویلبر به شکلی معنادار در زمینه‌هایی خاص سکوت کرده است. تهیه آن به سفارش سیا صورت گرفته، اما مشخص نیست که سازمان سیا آن را منتشر کرده یا خیر. نسخهٔ اینترنتی آن، اشکالات حروف نگاری پرشماری دارد که نشان می‌دهد نسخه پیش از انتشار سند اصلی است. نویسنده مرحوم احتمالا این پیش نویس را با توصیه درزدادن آن در زمانی مناسب، به دوستان معتمد خود سپرده بود. ویلبر با ناراحتی از سیا بازنشسته شد. او احساس می‌کرد که از خدماتش در به ثمررسیدن کودتا به شکلی مناسب قدردانی نشده است. او همچنین احساس می‌کرد که کارش ناچیز شمرده شده است زیرا سازمان، در خاطرات منتشر شده او دست برد، اما به کرمیت روزولت اجازه داد تا روایت خود از این رویداد را در کتاب ضد کودتا منتشر سازد. دنباله نوشتار

شمارهٔ 99 مجلۀ بخارا (جشن‌نامهٔ هشتاد سالگی جمال میرصادقی) منتشر شد

معرفی کتاب «یادداشت‌های محرمانه کنسولگری انگلستان در سیستان و قاینات» از زبان مترجم آن

کتاب «بحثی دربارهٔ زبان آذربایجان» نوشتهٔ «شادروان محمدرضا شعار» به صورت الکترونیکی

کتاب «زبان آذربایجان و وحدت ملی ایران» به صورت الکترونیکی

معرفی کتاب سفر برگذشتنى (پابه‌پاى ناصرخسرو بر جادهٔ ابريشم به مناسبت هزارمين زاد روز او)

معاهدات ننگین گلستان و ترکمانچای باید در گورستان تاریخ دفن شوند

پیرامون مباحث فرهنگ ملی (14) - گذشته، نه تنها امروز؛ بلـکه فـردا را نیز می‌سـازد

نشانه‌هایی از تبار راستین بلغاری‌ها

ایران دورت بگردم - میدان نقش جهان در اصفهان

آستانه و مدرسه خان روزگار شاه عباس یکم، در شیراز

کـاریـکلماتـور - مجله خواندنی شماره 81

واژگان فارسی را به کار گیریم 36

پژواک هفت خان - سرودهٔ بانو نادره بدیعی

سیماى مصدق پیش از ملى شدن نفت

میل‌های ایران

بزرگداشت فردوسی در اسپانیا برگزار شد

قلب دکتر محمدحسین توسی‌وند ایران‌دوست و شاهنامه‌پژوه از تپش ایستاد

دست خوش دادن به زیاده خواهی‌های امارات

در آیین گرامی‌داشت هنر نقالی بنیاد فردوسی خواستار راه اندازی خانه نقالی شد

چاپ نفیس «بازنوشت شاهنامه» در نمایشگاه کتاب رونمایی شد

نوروز ابزار تسویه حساب با رقیب سیاسی نیست! - نقدی بر مقالهٔ «از حوزه تمدن نوروزی تا تهران به منزله «ژنو شرق»، نوشتهٔ نادر صدیقی

گزارش تصویری به یاد استاد محمدرضا لطفی

ایران دورت بگردم- پله پله تا بهشت خرو

بیانیۀ انجمن‌های دوستدار میراث فرهنگی در خصوص اقدامات خشونت‌آمیز و آسیب‌زا در قبال آرامگاه آرتور پوپ در اصفهان

بیانیه انجمن فرهنگی ایران‌زمین (افراز) درباره‌ی لزوم خاکسپاری شادروان فرای در اصفهان

ریچارد فرای، پلی دیگر از کرانه‌های شرقی تا منطقه‌های غربی تاریخ

تخریب زمین‌های دَلون سی‌سخت

آب انبار شش بادگیری یزد

حدیث خلیج‌فارس

«سردر دانشگاه» بابل انبار زباله و نخاله‌های چند ساله

نامه‌ «جامعه باستان شناسی ایران» و «دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران» به دبیر کل یونسکو به مناسبت حضور در ایران

خلیج فارس (خونابۀ تاریخ ایران زمین) - سرودۀ نادره بدیعی

هشتمین همایش ملی و مستقل دریای مازندران (کاسپیان) برگزار شد

نگاهی به دو قرارداد 1921 و 1940 و حقوق ایران در دریای مازندران

همایش حقوق تاریخی ایران در دریای مازندران (کاسپیان) در 25 فروردین‌ماه 1393 برگزار شد

دستگاه‌های آواز ایرانی

در این نوشتار تلاش شده است دستگاه‌های موسیقی ایرانی در جدول‌هایی جداگانه همراه با گوشه‌هایشان نمایش داده شوند تا با درک بهتر و دید بازتری نسبت به چگونگی پیوند دستگاه‌ها و آوازها و گوشه‌ها فراهم آید. دنباله نوشتار

اشعار محلی جامع‌الالحان عبدالقادر مراغی

عبدالقادر بن غیبی مراغی متوفی در 838 ق در خاتمهٔ کتاب جامع الالحان خود که آن را در اوایل قرن نهم نوشته است، سی و دو بیت شعر به لهجه‌های محلی ایران نقل کرده است. این اشعار همه اشعار ملحون بوده که همراه انواع سازها خوانده می‌شده است. از این سی و دو بیت، شش بیت به زبان همدانی، چهار بیت به زبان مازندرانی، هشت بیت از خواجه محمد كُجُجانی [به زبان تبریزی]، چهار بیت به زبان رازی از بُندار، سه بیت به قزوینی (زبان قزاونه = قزوینیان) و هفت بیت به زبان تبریزی است. دنباله نوشتار

پیشرفت و توسعه بر بنیاد هویت فرهنگی - دکتر پرویز ورجاوند

امروز هر ملتی که می‌خواهد از استقلال و آزادی و شکوفایی و آبادانی بهره‌مند گردد تن به سلطه بیگانه و حاکمیتهای خود کامه‌ای ندهد، که سعادت ملتی را بازیچه خواستها و قدرت طلبیهای خویش قرار می‌دهند، باید که بیش از هر چیز به عامل وحدت ملی، استوار بر تواناییهای هویت فرهنگی جامعه خود تکیه کند. باید آگاهانه بکوشد تا با شناخت درست از اوضاع و احوال جهان و امکانات و بضاعتهای خویش، در چارچوب یک برنامه ریزی همه سونگر، به دور از اشعار و متکی بر شعور، با تمامی نیرو، تولید ملی را فزونی ببخشد و به سازندگی بپردازد. باید فرزانگان جامعه با انجام پژوهشهای بنیادی به آفرینش آثاری بپردازند که توده ملت و همه گروههای جامعه، به یاری آنها بتوانند شناخت درستی از تاریخ و هویت فرهنگی خویش به دست آورند. دنباله نوشتار

نوروزِ پیروز - نوروزِ سال 1393 خورشیدی خجسته و فرخنده باد

نوروز حمشيدي همايون باد نوروز این یادگار نیاکان؛ یادگار جمشید بر شما و خانوادۀ گرامی‌تان و ملت بزرگوار ایران خجسته و فرخنده باد. نوروز هدیه و یادمانی از گذشتۀ دور و یکی از پایه‌های هویتی و افتخار دیرینۀ ما ایرانیان محسوب می‌شود. دنباله نوشتار

در نشست «یک ملت، سه دولت و ضرورت یک پیوند» مطرح شد: گام نخست، فرهنگستان مشترک

پیوندهای پیوسته‌ی تاریخی میان افغانستان، ایران و تاجیکستان به دوره‌هایی بس دراز می‌کشد. در آغاز فریدون بود و سه فرزند: ایرج، سلم، تور و سپس یزدانی مشترک، اهورامزدا، پیامبری مشترک، زرتشت و کتاب مشترک، اوستا، و پس از گرویدن به اسلام یزدانی داریم، الله، کتابی داریم، قرآن و پیامبری داریم محمد(ص)، زبان مشترکی داریم، فارسی یا دری یا تاجیکی، تاریخ مشترکی داریم، کیش مشترکی داریم. دنباله نوشتار

نامه ۱۰۰ دانشجوی پلی تکنیک به حامد کرزای رئیس دولت افغانستان - برای یاری به سازندگی افغانستان آماده‌ایم

فهلویات شیخ صفی‌الدین اردبیلی

در کتاب سلسلةالنسب صفویه از شیخ حسین پسر شیخ ابدال پیرزادۀ زاهدی که به شاه سلیمان صفوی اهدا شده یازده دوبیتی فهلوی به شیخ صفی‌الدین اسحق اردبیلی، جد پادشاهان صفوی نسبت داده شده است. شیخ حسین، مؤلف کتاب، پس از فتح قندهار به دست شاه عباس دوم در 1059، به علت کهولت انزوا اختیار کرد و این کتاب قاعدتاً باید در اوایل حکومت شاه سلیمان که مصادف اواخر عمر مؤلف است نوشته شده باشد. سلسةالنسب صفویه در شرح حال صفی‌الدین و شش تن از فرزندان اوست که ششمی آنها شاه اسماعیل صفوی است. این کتاب یک خاتمه نیز دارد که در باب شیخ زاهد گیلانی و فرزندان اوست. دنباله نوشتار

چرا و چگونه زبان فارسی باید زبانِ علمی ما باشد؟

ما برای انتقال دانش و تکنولوژی بدون آماده‌سازی زبان دچار مشکل می‌شویم، یعنی یکی از دلایل پرداختن به زبان فارسی به عنوان زبان علمی نیاز ما به انتقال دانش و تکنولوژی جدید به کشور است. ارتقای سطح فرهنگیِ عامه و آشنا ساختن مردم با فرهنگِ علوم وتکنولوژی جدید دلیل دیگری است. زیرا ممکن نیست بتوانیم کشور پیشرفته‌ای شویم و توسعه پیدا کنیم بدون اینکه مردم ما زبانِ علمیِ روز و زبان تکنولوژیِ روز را بفهمند. بدون داشتن زبان توانا و رسا نمی‌توان به استقلال صنعتی رسید. قطعاً به دلیل یا به هوای اینکه می‌خواهیم کشور خودکفایی باشیم، مجبوریم به زبان علمی خود هم بپردازیم تا واژه‌شناسی نوعی پویایی در زبان را به ما القاء کند. این پویایی لازمۀ پیشرفت علمی و صنعتی است. اگر به این پویایی توجه نشود و نوعی دیدِ ایستا نسبت به زبان و واژگان (که لایه‌ای از زبان است) داشته باشیم، آنگاه قطعاً صنعت ما هم ایستا خواهد شد و پیشرفت نخواهد کرد. دنباله نوشتار

گلدان توسط بچه شکسته شد

در چند دههٔ اخیر، بر اثر نفوذ زبانهای فرنگی از راه ترجمه‌ها، نوعی جمله‌بندی در فارسی رایج شده که در قدیم سابقه نداشته است و آن این است که مثلاً به جای اینکه بگویند: «گلدان را بچه شکست» می گویند: «گلدان توسط بچه شکسته شد.» این نحوه بیان که امروزه در روزنامه‌ها و رادیو و تلویزیون به حدّ شیاع رسیده است ناشی از شتابزدگی مترجمان و بخصوص مترجمان خبرگزاریهاست که عبارتهای خارجی را لفظ به لفظ به فارسی برمی‌گردانند و نمی‌خواهند اندکی رنج جستجو را برخود هموار کنند یا دست کم بیندیشند که در اجتماع یا با اهل خانوادهٔ خود به طور عادی و به صرافت طبع چگونه سخن می‌گویند. زیرا این شیوهٔ بیان که بر خلاف طبیعت زبان فارسی است هنوز در گفتار روزمرهٔ مردم نفوذ نکرده است. و صِرفِ همین نکته که، با وجود کثرت استعمالِ این نوع جمله‌بندی در نوشته‌های پنجاه شصت سال اخیر، بازهم اهل زبان در گفتار روزانهٔ خود در برابر آن مقاومت می‌کنند نشان می‌دهد که لابد این شیوه با نحو زبان فارسی ناسازگار است. دنباله نوشتار

فاعلِ جمع و فعلِ مفرد در زبان فارسی

اگر عملی را به فاعلِ جمع غیر جاندار یا به چند فاعلِ غیر جاندار، اعم از اسم ذات یا اسم معنی، نسبت دهیم و این عمل از مختصّات انسان و محتاج اراده و نیروی تعقل باشد یا برای فاعل قایل به شخصیت شود، در این صورت فعلِ جمع به کار می‌رود. راهنمای ما در این زمینه آثار نویسندگان و شاعران بزرگی است که آنها را معماران زبان می‌شماریم و از تأثیر عوامل بیگانه برکنار می‌دانیم. بنابراین مثالهای متعددی از این نوع چندانکه یافته‌ام در ذیل نقل می‌کنم و هر بار که لازم باشد توضیحی خواهم داد. دنباله نوشتار

ماجرای مفرد و جمع

زبان پهلوی - استاد فریدون جنیدی

دربارۀ نام پهلوی و زبان پهلوی٬ سه گونه تعریف شده است: نخست آنکه گروهی از نویسندگان پس از اسلام٬ آنرا منسوب به پهله دانسته‌اند٬ که آن نام پنج شهرستان آذربایجان٬ همدان٬ ماه‌نهاوند٬ ری و اصفهان بوده٬ و نیز گفته‌اند که فهلوی زبانی بوده است که شاهان ساسانی در مجالس خود بدان زبان سخن می‌گفته‌اند. به این ترتیب٬ پهله نیمۀ غربی ایران را در بر می‌گیرد. اما روایات بسیاری هم هست که درباریان ساسانی به زبان دری سخن می‌گفته‌اند٬ که آن زبان خراسانیان است. از سوئی ترانه‌های بسیاری که از دوران‌های پس از اسلام در سرزمین ماد٬ یعنی آذربایجان و همدان و لرستان رایج بوده بنام فهلویات مشهور است. که از همه بیشتر و بهتر ترانه‌های باباطاهر همدانی است که کمتر ایرانی هست که با آن آشنائی نداشته باشد. دنباله نوشتار

مقایسۀ برخی واژگان کردی امارلو با فارسی میانه

ماهی قرمز سفره هفت سین، هم ایرانی است و هم فرهنگی

در پاسخ به نوشتاری زیر عنوان «ماهی قرمز نه ایرانی است نه اخلاقی» که در آن روزنامه وزین شماره 384 به تاریخ سه‌شنبه 20 اسفندماه 1392 منتشر شد، نکاتی جهت اطلاع خوانندگان گرامی و نویسنده یادداشت تقدیم می‌شود. دنباله نوشتار

شمارهٔ 80 ماهنامه خواندنی منتشر شد

شمارهٔ 80 ماهنامه خواندنی منتشر شد. ماهنامه خواندنی، مجله‌ای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، پژوهشی، خبری است. شمار رویه‌های آن 38 صفحه است. گفتنی است صاحب‌امتیاز و مدیرمسؤول ماهنامه خواندنی بانو «ویدا صارمی نوری» است. سال دوازدهم، شماره 80، اسفند 1392 و فروردین 1393. قیمت: 30000 ریال. دنباله نوشتار

سفر به ایران‌دژ و گزارش شرکت در همایش بین‌المللی میراث ایرانی در قفقاز

در این مقاله ضمن معرفی کوتاهی از نسخه فارسی دربند نامه به معرفی نسخه‌ای که سالها قبل در گرجستان با نام «احوالات اهالی داغستان» یافته بودم پرداخته و در ادامه دو نسخه نویافته دیگر در کتابخانه ملی روسیه در پترزبورگ با نام «اصل شهر دربند و اهالی داغستان» و «نسب ابومسلم خراسانی» را معرفی کردم. اطلاعات دو نسخه اول به عنوان دو متنی که در کنار دربندنامه یک تصویر روشن از تاریخ دربند از دوره باستان تا دوره اول اسلامی ارائه میدهند بسیار مهم هستند. دنباله نوشتار

انوشیروان دادگر - دکتر علیقلی محمودی بختیاری

اکنون به همین داستان «انوشیروان و کفش‌گر» می‌پردازیم و درمی‌یابیم که کار «انوشیروان» از چند جهت در خور نگرش است: یکی آن‌که آزادی کار و کسب تا آن‌جا بود که کفش‌گری می‌توانست دارای آن‌چنان سرمایه و دارایی خیره‌کننده‌یی باشد و کسی از کارگزاران حکومتی حق تجاوز به او را نداشته باشد. دوم آن‌که مردم تا‌ آن‌جا به فرمان‌روایان خود باور داشتند که با یک اشاره، چنان اندوخته‌ی کلان سالیان دراز عمر خود را در کف اخلاص پیش‌کش کنند. سوم- که بالاترین کار انوشیروان است- این است که در برابر چنان بخششی، کاری خلاف آیین و «بنداد» جامعه‌ انجام نمی‌دهد و دارایی کفش‌گر را- بی‌ آن‌که کسی به آن چشم بد داشته باشد- به او باز می‌گردانند. دنباله نوشتار

انوشیروان عادل

انوشه‌روان دادگر

یعقوب پسر شمشیر - سرودۀ بانو هما ارژنگی

یعقوب لیث اثر شادروان استاد رسام ارژنگی یعقوب رفت و کشورِ ایران نمی‌رود / این سرزمین زبونِ انیران نمی‌شود // گویی روانِ مامِ وطن تا جهان بپاست، / چون خونِ تازه ای به رگِ گهنه می‌دَود // ما پیروانِ راهِ هزاران ستاره‌ایم / بی‌نام و بی‌نشانه ولی بی‌شماره‌ایم // آیینه دارِ آن همه گُردانِ رفته‌ایم / گُردآفرید و رستمِ این گاهواره‌ایم // «یعقوب اگر نماند نمویم به ماتمش / پاینده باد کشورِ ایران و پرچمش // در گوشم این چکامۀ زیبا چه خوش نواست / ایران بجاست تا که بلند آسمان بجاست. دنباله نوشتار

نگاهی به تاریخ معاصر ایران

در جنبش ملی کردن صنعت نفت، جنبه‌های مثبت بسیاری هست. از جنبه‌ی مثبت، همین که توانستند نفت را در دست بگیرند و یا برگزاری انتخابات دوره‌ی هفدهم که یکی از بهترین و آزادترین انتخابات در تاریخ ایران بوده است، نشان می‌دهد که در این دوره قدم‌های بزرگی در راه ایجاد اقتصاد ملی و مردم‌سالاری برداشته شد و این‌که ما مجبور نباشیم زندگیمان را بر اساس حق امتیازی که از انگلیس‌ها می‌گیریم بگذرانیم. در این دوره‌، ما رسیدیم به یک اقتصاد بدون نفت، اقتصادی که بر خودش و بر پایه‌ی تولید داخلی ایران استوار بود. دنباله نوشتار

حزب توده و خیزش ملی شدن صنعت نفت

خجسته باد سالگرد ملی شدن صنایع نفت در سرتاسر کشور

روز 24 اسفند ماه 1329، به پایمردی دکتر محمد مصدق، در یک فراگشت پرفراز و نشیب، مجلس شانزدهم، و روز 29 همان ماه ، مجلس سنا صنایع نفت در سرتاسر کشور را ملی اعلام کرد. دنباله نوشتار

تاریخ ریاضیات در ایران

بحثی است در ریاضیات معروف به «چهارضلعی‌های ساکری» که از اسم «ساکری» ریاضیدان ایتالیایی گرفته شده و پایه‌ای است برای کشف هندسه‌های نا اقلیدسی «گاوس یا نوش بایای» مجاری و «لوباچوفسکی» روسی. در حالی که این چهارضعلی‌ها متعلق به «خیام نیشابوری» است و خیام قرن‌ها پیش از «ساکری» می‌زیسته است. دنباله نوشتار

ایران در سپیده‌دم تاریخ

تا حدود کمابیش یک‌صد سال پیش از این، شاهنامه‌ی فردوسی تنها منبع آگاهی ایرانیان از سرگذشت تاریخی مردم و سرزمینشان بود و از آن‌جا که این کتاب مستطاب هنوز به‌دست دانشمندان و شاهنامه‌شناسان محترم فرنگی و سپس ایرانی نیفتاده بود، در واقع یک کتاب ملی به‌شمار می‌رفت و در بسیاری از خانه‌ها یافت می‌شد و مردم به خواندن آن رغبت داشتند و در جمع‌هایی نظیر قهوه‌خانه‌ها، داستان‌های پهلوانی آن را قصه‌گویان حرفه‌ای برای علاقه‌مندان به شیوه‌هایی بسیار دل‌پذیر و دل‌نشین بازگو می‌کردند و به راستی چنان بود که همه‌ی مردم ایران، رستم را می‌شناختند، سهراب را می‌شناختند، اسفندیار را می‌شناختند، سیاوش و سودابه را می‌شناختند، جنگ رستم و اسفندیار، جنگ رستم و سهراب، نبرد کوتاه ولی پرهیجان رستم با اشکبوس را می‌دانستند؛ می‌دانستند که دیو چیست و دیو سپید کیست. دنباله نوشتار

به انگیزه سالگرد 9 فروردین 1340، روز شوم تاریخ ایران روز تجزیه بحرین - اسنادی از یگانگی بحرین با ایران

اما بحرین... باهمه‌ی دسیسه‌هایی که برای تغییر بافت جمعیتی این گله جزیره (مجمع الجزایر) انجام شده، هنوز اکثریت مردم «استان چهاردهم» ایرانی تبار و شیعه مذهبند. آنان از سه سال پیش برای «باز یافتن اصل خویش» خیزش را آغاز کرده‌اند تا هویت راستین خود را که آماج توطئه‌های تازه‌ای قرارگرفته است، نگهبانی کنند. از درون فریادهای حق طلبانه‌ی مردم بحرین، می‌توان ندایی شنید: ایران، مادرم، مرا دریاب. آنچه در زیر می‌خوانید، تنها بخشی کوچک از انبوه اسناد و حقایقی است که پیوستگی بی‌چون و چرای بحرین و اکثریت باشندگانش را به ایران و ملت ایران، به‌روشنی پیش دیدگان شما می‌گذارد. دنباله نوشتار

اسپهبدان ساسانی

برای تاریخ‌دانان ایران ‌باستان مشخص است که از قرن سوم تا پنجم میلادی یک ایران‌اسپهبد، فرمانده‌ی کل نیروهای ایران‌شهر بود. به‌ گفته‌ی متن‌های عربی و فارسی و فارسی میانه در زمان خسرو اول (انوشیروان)، سمت ایران‌اسپهبد در میان چهار اسپهبد تقسیم شده: اسپهبد خراسان (شمال شرقی)؛ اسپهبد خوروران (جنوب غربی)؛ اسپهبد نیم‌روز (جنوب شرقی)؛ و اسپهبد آدوربادگان (شمال غربی)، هر یک از این اسپهبدان بر هر کوست یا ناحیه‌ی ایران‌شهر خدمت می‌کردند. دنباله نوشتار

همایش ایران ورجاوند 5 برگزار شد - روایت ایرانی فاجعه حلبچه

مراسم بزرگداشت شهدای بمباران شیمیایی حلبچه روز بیست‌وپنجم اسفندماه 1392 به کوشش سه نهاد مدنی و با حضور جمعی از محققان، نویسندگان و هنرمندان در تالار اجتماعات پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری جهاد دانشگاهی با عنوان «روایت ایرانی فاجعه حلبچه» برگزار شد. دنباله نوشتار

لزوم رسمیت یافتن کشتار مردم حلبچه وسردشت به عنوان نسل‌کشی و جنایت علیه بشریت

حلبچه بخشی از انفال و بمباران شیمیایی است - متن سخنرانی آقای عبدالرحمن زیباری در همایش «روایت ایرانی فاجعه حلبچه»

محاربه با هویت آریایی کردها مهم‌ترین بُعد سیاست حکومت بعثی عراق - متن سخنرانی دکتر جگرخون در همایش «روایت ایرانی فاجعه حلبچه»

یادی از کشته‌شدگان حلبچه و نگاهی به آینده

نگاهی به سازه‌های باستانی در دوران شاپور یکم

اگر به دنبال شاپور برویم در سازه‌های این نیکو مرد، بزرگی فکر، شجاعت و رشادت و مردانگی‌اش را در دفاع از مرز و بوم و شکست دشمنان بی‌شمارش می‌بینیم. همه چیز او با فر و شکوه و جلال و اوج بوده است. خرد والای او، بی‌همتا و کم‌نظیر است و فرمان‌روایی مردم و مالک دل ایرانیان بوده است. مردم را نه تنها زیر دست نمی‌دانسته، از همه چیزی بیشتر آنها را دوست داشته و خرد خود را جز برای حفظ و پیشرفت بی‌حد و آسایش و آرامش آنها به کار نمی‌برده است. دنباله نوشتار

شاپور یکم

پردیس

کسی که در دشت‌های خشک و پهناور ایران سفر کرده است تقدس درخت و آب و گیاه را به‌خوبی می‌تواند احساس کند. پس از فرسنگ‌ها راه‌پیمایی از فراز پشته‌ای و گردنه‌ای، محیط کوچک سبزی پدیدار می‌شود که هم‌چون نگینی بر پهنه‌ی دشت‌های خشک و سوخته نشسته است. این احساس از دیرباز در میان مردم ایران وجود دارد و در آنان حالتی تقدس‌آمیز نسبت به گیاه و سبزه و درخت پدید آورده است. دنباله نوشتار

ریچارد فرای، پلی دیگر از کرانه‌های شرقی تا منطقه‌های غربی تاریخ

13 مقدس

سرود نوروز - سرودهٔ توران شهریاری

انتشار کتاب «پان ترکیسم و وحدت ملی ایران»

معاهدات ننگین گلستان و ترکمانچای باید در گورستان تاریخ دفن شوند

ایران دورت بگردم - نگاهی به آرمگاه عطار

ایران دورت بگردم - روستای هندودر در شازند اراک

ایران دورت بگردم - شهر تاریخی دارابگرد

ایران دورت بگردم - چهل ستون

شایسته سالاری در شاهنامه

گاهنامۀ پیروز، شمارۀ چهارم، نوروز ۱۳۹۳

پیرامون مباحث فرهنگ ملی (13) - «ملت‌گرایی»: علم شناسایی قوانین و شرایط بقای ملت

مسخ تاریخ

تاریخ به مثابهٔ درمانگر دردهای انسانی

ایران در قاب در تصویر - 4

زبان فارسی - فریدون جنیدی

در پاسداشت شهادت سرباز وطن، گروهبان شهید «جمشید دانایی فر» بدست اشرار مزدور بیگانه - عهد بستم

آیین‌وطن‌داری - استاد عبدالعلی ادیب برومند

واژگان فارسی را به کار گیریم 35

وطن یعنی... - سرودهٔ مصطفی بادکوبه‌ای (امید)

دکتر محمدخزائلی - نابغه‌ای در خاموشی

راهبرد توسعه بحران - نقش عربستان در رقابت‌های منطقه‌ای

گل‌رخسار صفی‌نیا (آوا) - شاعر اشک و طوفان و مهر

وزیر فرهنگ شاعر

سه پرده از نمایش حزب توده - راز قتل محمدمسعود

ایران و ترکان در روزگار ساسانیان

شمارهٔ 98 مجلۀ بخارا (ویژه‌نامۀ نوروز و ویژه نامه‌ای به مناسبت نهم اسفند 1331) منتشر شد

ششمین شمارهٔ فصل‌نامهٔ ایران‌پژوهی «فروزش» منتشر شد

توزیع سبد کالا: بی تدبیری دولت، بی‌تابی ملت

ناکامی چند بارۀ ترکیه در پیوستن به اتحادیۀ اروپا

بم؛ نگاهی دوباره

بحران شبه جزیره کریمه و ژئوپلیتیک ما

نبرد ژئوپلیتیک روسیه و غرب در اوکراین، زنده شدن جنگ سرد

نگاهی به کتاب «افسانه‌های مردم فارسی‌زبان»

قلعهٔ رودخان از دیدنی‌های گیلان

عروس‌ ساسانیان

کاسپین درست‌ است یا خزر؟

نگاهی به وضعیت برادران جانباز پریسایی - گاهی به آسمان نگاه کن!

نامه سرگشاده پژوهشگر خلخالی به رئیس جمهوری: لزوم مراجعه به مراجع و محاکم بین‌المللی جهت تغییر نام جعلی جمهوری آذربایجان

اصرار بر نقش عوامل داخلی به جای تبیین توطئۀ خارجی

نگاهی به کتاب «آخرین شاه» نوشتهٔ علی حصوری

ریشه‌های ایرانی شبه‌جزیره (آبخست‌مان) ‌کریمه - تات ها و بیگ‌های تات در کریمه

آلان‌ها (‌ آرا‌ن‌ها / ایران‌ها ) از تیره‌های ایرانی نژادند که در دوران اشکانیان (‌کمابیش یک‌صد سال پیش از میلاد مسیح )، ‌سرمت‌ها (‌سارامات‌ها / سلم‌ها ) را از مصب رود « دن » بیرون راندند. سپس آلان‌ها، بر سر دست‌یابی برآبخست‌مان کریمه با امپراتوری روم وارد نبرد شدند؛ اما(1) در سالهای 375-370 میلادی، هون [ خیون ] ها در کرانه‌ی نهر ایدیل ( ولگا ) [ اتل ] به آلان‌ها تاختند و غلبه یافتند. دنباله نوشتار

ویژه‌نامهٔ جشن ملی اسفندگان (سپندارمذگان) روز مهر ایرانی

در فرهنگ ایران، پنجم اسفندماه، روز و هنگام «جشن ملی اسفندگان» یا «سپندارمذگان» است. سپندارمذ لقب زمین و به معنی گستراننده، مقدس و فروتن است؛ زمین که نماد عشق است و با فروتنی و از خود گذشتگی، آغوش خود را برای همهٔ جانداران گسترده است. جشن اسفندگان، روز مهر ایرانی: روز مهر و مهرورزی به آفریننده و آفرینش / روز مهر و سپاس به زن و زمین / روز مهر ایرانیان به ایرانیان / روز مهر ایرانیان به سرزمین ایران. دنباله نوشتار

برگه‌های شادباش (کارت تبریک) به مناسبت جشن ملی اسفندگان از رسانه‌ها - 1392

سپندارمذ واژه ای مرکب است از سپنته یا سپند به معنی پاک و مقدس، آرمئیتی به معنی فروتنی و بردباری نیک و مقدس است این واژه در پهلوی به گونه سپندارمت و در فارسی سپندارمذ، اسفندارمذ و اسفند شده است. پنجم اسفندماه، روز و هنگام «جشن ملی اسفندگان» یا «سپندارمذگان» است. دنباله نوشتار

واژه‌هایی تازه از زبان قدیم مردم ارّان و شروان و آذربایجان

زبان قدیم مردم آذربایجان یکی از گویشهای شمال غربی ایران بوده که پهلوی و گاه آذری نامیده می‌شده است. از این زبان جز رسالۀ روحی انارجانی و بعضی اشعار که فهلویات نامیده می‌شده و برخی واژه‌های پراکنده چیز دیگری در دست نیست. البته گویشهای هرزنی و کرِینگانی و گَلین قَیَه‌ای و جز آنها که تا زمان ما باقی مانده‌اند و متعلق به دورۀ معاصرند از بحث ما بیرونند. از زبان قدیم مردم ارّان و شروان نیز ظاهراً هیچ نمونه‌ای باقی نمانده و اگر گویش‌های تاتی باقی مانده در این منطقه را دنبالۀ زبان قدیم ارانی و شروانی بدانیم باید بگوییم که این زبان نیز با زبان قدیم آذربایجان خویشاوندی نزدیک داشته است. دنباله نوشتار

شاهنامه و تاریخ و دانش و فرهنگ ایران‌زمین

ابومنصور از آنان خواست که تاریخ ایران را بنویسند و به این پرسش که من کیستم و چیستم و پدرم که بود، پاسخ دهند. زمانی که آن دانش‌مندان از روی متن‌های اوستایی و پهلوی، شاهنامه را می‌‌نوشتند ابومنصور را وزیری بود به‌نام ابومنصور معمری که مرد فاضل و پرمایه‌ای بود. او این نوشته‌ها را که از اوستایی و پهلوی ترجمه می‌شد به فارسی ویرایش می‌کرد و به قلم خودش می‌نوشت که بعدها شاهنامه از روی این نوشته‌ها، نوشته شد که تنها مقدمه‌اش باقی مانده اما خودش فنا شد. برای این‌که تیغ بران فردوسی کاری کرد که آن متن پیشین فراموش شود و مردم همه با گفتار فردوسی سرگذشت نیاکان خویش را می‌خواندند. دنباله نوشتار

معارضۀ ترکی با فارسی در ارّان و شروان: چند بیت به یک گویش ارّانی و شروانی

این ابیات، چنانکه دیده می‌شود، به یکی از گویشهای ایرانی است. گویشهایی که در شروان و اران و مناطق نزدیک به آنها رایج بوده‌اند عبارتند از تاتی اطراف باکو و بعضی مناطق دیگر شروان، پهلوی در نخجوان و آذربایجان و گشتاسبی، تالشی در تالش، گیلکی در گیلان و مازندرانی در مازندران البته گروههایی از کردان نیز از قرنها قبل در شروان و اران و شمال آذربایجان زندگی می‌کرده‌اند. دنباله نوشتار

جشن‌های باستانی

یکی از مهم‌ترین پایه‌های «فرهنگ – تمدن» ایران باستان، شادی بود که ایرانیان آن را، دادهٔ اهورایی می‌دانستند. برای همین است که واژه‌ی جشن، از ریشه‌ی پهلوی «یزش» یا «یزشن» است که به معنی پرستش و پرستیدن است. گو این که، جشن مراسمی است که همراه با آیین‌های دینی بر پا می‌شود و «سور» تنها برای شادمانی. بر مبنای همین باور، ایرانیان باستان دارای دست‌کم 20 جشن بزرگ در سال بودند که همه‌ی مردم در آن‌ها مشارکت می‌کردند. برترین و مهم‌ترین جشن‌ها نوروز، مهرگان و سده هستند. دیگری، جشن شب یلداست. دنباله نوشتار

شمارهٔ 79 ماهنامه خواندنی منتشر شد

شمارهٔ 79 ماهنامه خواندنی منتشر شد. ماهنامه خواندنی، مجله‌ای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، پژوهشی، خبری است. شمار رویه‌های آن 38 صفحه است. گفتنی است صاحب‌امتیاز و مدیرمسؤول ماهنامه خواندنی بانو «ویدا صارمی نوری» است. سال دوازدهم، شماره 79، دی و بهمن 1392. قیمت: 30000 ریال. دنباله نوشتار

از زبان داریوش

«به خواست اهورامزدا من چنینم که راستی را دوست دارم و از دروغ روی گردانم. دوست ندارم که ناتوانی از حق‌کشی در رنج باشد. هم چنین دوست ندارم که به حقوق توانا به سبب کارهای ناتوان آسیب برسد. آن چه را که درست است من آن‌را دوست دارم. من دوست و برده‌ی دروغ نیستم. من بدخشم نیستم. حتا وقتی خشم مرا می انگیزاند، آن‌را فرو می نشانم. من سخت بر هوس خود فرمان‌روا هستم». این است بخشی از معتقدات داریوش که خود در سنگ‌نبشته‌اش اعلام می‌کند. چنین بیانیه‌ای از زبان یک شاه در سده ششم پ.م. به معجزه می‌ماند. از بررسی دقیق لوح‌های دیوانی تخت‌جمشید نتیجه می‌گیریم که داریوش واقعاً هم با مسایل مردم ناتوان همراه بوده است. دنباله نوشتار

تاریخ موسیقی ایران - 1

موسیقی چنان‌که در وصفش گفته‌اند وسیله‌ای برای بیان احساس‌ها و نشان دادن حالت‌های درونی انسان است و به همی‌ن دلیل یکی از لطیف‌ترین و زیباترین هنرها به شمار می‌‌رود. به طور کلی می‌توان هنرهای زیبا را ارزنده‌ترین و اصلیترین جلوه‌ی فرهنگی ملت‌ها دانست، زیرا فرهنگ عبارت از مجموعه‌ی تلاشها و کوشش‌هایی است که افراد ملتی در طی دوران طولانی و دامنه‌دار خود برای دست یافتن به زندگانی آرمانی به عمل آورده‌اند. دنباله نوشتار

دانش و حکمت موسیقی ایرانیان و اشاره‌ به رسالهٔ حکیم عمر خیام نیشابوری

موسیقی به اعتبار حکمت و فلسفه، یک اصطلاح حکمت و فلسفه و به اعتبار ریاضیات، یک اصطلاح علم ریاضی است و چون با صداشناسی (دانش آکوستیک) سروکار دارد در دایرهٔ دانش فیزیک آمده و چون با آلات و ادوات همراه است با صنعت در پیوند است و به اعتبار هنر، در حوزه و دایرهٔ هنر قرار می‌گیرد. دنباله نوشتار

تاریخ‌نویسی به شیوهٔ استالین‌گرایان - تاریخ ماد و منشاء نظریهٔ دیاکونف

نکته‌ای که اکنون می‌خواهیم متذکر شویم، این است که آقای دیاکونف خودشان نیز درمعرض این خطر بوده‌اند که نظام هخامنشی را هم‌چون پروفسور هرتسفلد یک نوع فئودالیسم به شمار آورند و اگر به این چاله نیفتاده‌اند فقط به خاطر این است که چاپ کتاب ایشان مربوط به سال 1956 است و چنان‌چه آن را در سال‌های بین 1931 و 1934 منتشر ساخته بودند ـ یعنی سال‌هایی که به موجب تصمیم اولیهٔ همایش لنینگراد، مقرر بود نظام‌های باستانی شرق را نوعی فئودالیسم به شمار آورند ـ تردیدی نیست که در آن صورت ایشان هم با اختلاف در تئوری و نظرگاه به همان راه هرتسفلد می‌رفتند و در آن حال چه بسا به جای فتواهای آکادمیسین استرووه، قسمت‌هایی از استنتاج‌های هرتسفلد را گواه می‌آوردند. دنباله نوشتار

بحرین - استاد ادیب برومند

مجمع‌الجزایر بحرین که با ترفندهای سیاست استعماری انگلستان از سال‌های پایانی پادشاهی ناصرالدین شاه به طور عملی، نه رسمی از پیکر ایران جدا شده و موضوعش به‌گونه‌ی عقده‌یی در گلوی عواطف میهن‌پرستانه‌ی ایرانیان جای گرفته بود همواره باز پیوستنش به ایران از جمله آرمان‌های ملی به شمار می‌رفت و برای این مقصود فرصت و موقع مناسبی مورد انتظار بود. از هنگام دور افتادن بحرین از پیکر مام وطن، هیچ‌گاه دولت ایران از فکر بازگرداندن این ایالت آباد به‌کشور منصرف نبود و شیخ بحرین را مردی یاغی می‌شناخت که خود را به انگلیس‌ها بسته و زیر چتر حمایت آنها حکومت می‌کند. دنباله نوشتار

نگاهی دیگر به سریال سرزمین کهن

یادم می‌آید هنگامی که مجموعه‌های تلویزیونی دلیران تنگستان، سربداران و یا حتی میرزاکوچک‌خان را که می‌دیدیم سراپا لبریز از حس غرور ایرانی بودن می‌شدیم و با همه‌ی این قهرمانان، که هر کدام در گوشه‌ای از این «سرزمین کهن» به دفاع از میهن پرداخته بودند، احساس نزدیکی و یگانگی داشتیم. شاید بخش‌هایی از آن مجموعه‌ها هم دقیقاً منطبق بر تاریخ نبود اما طبیعی بود، چرا که سریال با فیلم مستند یا داستانی متفاوت است و دوم آن که آن مجموعه‌ها را رسانه‌ای ملی با بودجه‌ای ملی برای همه‌ی ایرانیان ساخته بود. از این رو، عجیب نبود که از سریالی که عنوان زیبای «سرزمین کهن» را بر خود داشت و توسط کارگردانی خبره با پیشینه‌ای قابل توجه ساخته شده بود نیز چنین انتظاری داشته باشیم. اما شوربختانه این مجموعه‌ی تلویزیونی نه تنها چنین انتظاری را برآورده نکرد، بلکه، در کمال شگفتی، تأثیری خلافِ آن هم داشت. دنباله نوشتار

شور ایران‌پرستی در نخستین روزنامه‌یِ چاپِ سربی در تبریز در 107 سال پیش در 28 بهمن‌ماه 1285

این هفته‌نامه در تبریز و در 107 سال پیش (پیش از انقلابِ مشروطه‌یِ ایران) چاپ و پخش می‌شده است. حاجی بابا مدیرِ مسئول روزنامه‌یِ (هفته‌نامه‌یِ) آذربایجان (نخستین روزنامه‌یِ چاپِ سُربی در شهرِ تبریز) در شماره‌یِ نخستِ سالِ یکم 28 بهمن ماهِ 1285 خورشیدی در رویه‌یِ دوم سروده‌ای با نامِ «ای وطنِ مهربان» دارد. دنباله نوشتار

سخن از یک ایرانی پاک نهاد - نظامی گنجه‌ای (گنجوی)

پژوهندگان و اندیشمندانی که در ادب فارسی تفکر و بررسی نموده‌اند. از میان شعرای ایران شش شاعر را برتر می‌دانند- فردوسی، نظامی، عطار، مولوی، حافظ و سعدی. نظامی در سال 530 هجری قمری از مادری کرد در گنجه زاده شد. تمام عمر هشتاد و چهار ساله‌اش را در گنجه به سر آورد جز مدت کوتاهی به دعوت قزل ارسلان به سی فرسنگی گنجه سفر کرد. دنباله نوشتار

تنها یک زن - در شناخت یک عارف: رابعه عدویه

این زن که تنهای تنهاست در تذکرة الاولیاء. و در میان آن همه یاد کرد از مردان، شگفتی وجود و حضورش، عطار را به وجد آورده. که اگر بخواهی شورانگیزترین فصول تذکرة الاولیاء را برشماری، یکی ذکر اویس است و دیگری ذکر منصور حلاج و بایزید و شیخ بسطامی. و این یکی که یاد کرد رابعه است. و عطار در شرح حال او به نوعی تلطیف رسیده و قلم به شوریدگی و شاعرانگی بر صحیفه رانده است. دنباله نوشتار

در جست‌وجوی راه دریایی

ایرانیان از زمان‌های کهن در کار کندن آبراهه و کاریز و چاه و سد‌بندی مهارت داشتند و پیش از داریوش هم برخی از مهندسان ایرانی در کار بستن سدها در مصر به کار گمارده شده بودند. داریوش که کار اتمام آبراهه را با وجود مهندسان ایرانی آسان می‌پنداشت فرمان داد تا کار دوباره آغاز گردد و برای یافتن آب قبلا کشتی‌هایی فرستاده شدند تا وجود آب را بررسی کنند و معلوم شد که در طول 84 کیلومتر از راه آب وجود ندارد. داریوش فرمان داد تا بر سر راه، چاه‌هایی کنده شوند تا آب کافی برای آشامیدن کارگران به دست آید. دنباله نوشتار

تاریخ تجزیهٔ ایران - دکتر هوشنگ طالع

سرزمین ایران به طور سنتی تا حملهٔ عرب‌ها، همیشه از سوی خاور و باختر مورد تهدید و هجوم بود: از سوی خاور، مردمان بی‌فرهنگ و بیابان‌گرد و از سوی باختر، حکومت‌های سازمان یافته. پس از حملهٔ عرب‌ها که برای اولین بار در تاریخ، ایران از سوی جنوب مورد حمله قرار گرفت، باز هم ایران دچار یورش بیبابان‌گردان مغول، تیموری و ازبکان از شرق و حکومت عثمانی از سوی غرب گردید. ولی تنها پس از نشستن پتر بر تخت پادشاهی روسیه بود که سرزمین ایران در درازنای تاریخ، از سوی شمال هم مرود تجاوز و یورش قرار گرفت. با روی کار آمدن پتر در روسیه و استقرار کمپانی هند شرقی در هندوستان، تمامیت سرزمین ایران مورد مخاطره ی جدی قرار گرفت و قلمرو دولت ایران که از آمودریا تا سند و از کوه‌های قفقاز تا دجله دامن گسترده بود، وارد دوران بی ثباتی شد. دنباله نوشتار

نوروز در تاشقورقان

همایش «سپندارمذگان، جشن مهر و دوستی» برگزار شد

جنبش‌های ملی و مذهبی ایرانیان پس از کشته شدن ابومسلم

ناگفته‌های «ظهور و شکست یک جمهوری» - پاسخ به مقالۀ رادیو زمانه در بارۀ دولت قاضی محمد

اصرار بر نقش عوامل داخلی به جای تبیین توطئۀ خارجی

در شعر زیستن، با شعر ماندن - معرفی کتاب «گلچینی از اشعار استاد لایق شیر علی»

ارج نامهٔ دکتر محمّدعلی موحّد در دانشگاه تبریز تدوین شد

شمارهٔ 97 مجلۀ بخارا (ویژه‌نامۀ صدسالگی سید ابوالقاسم انجوی شیرازی) منتشر شد

ایران‌گرایی فرهنگی

مازندران، نه خزر - دکتر میرمهرداد میرسنجری

اعتراض انجمن‌های دوستدار میراث فرهنگی به نحوه‌ی انتخاب ریاست سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری

نامه‌ی سرگشاده به ریاست محترم جمهور درباره‌ی تعیین ریاست جدید سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری

نام ما و منافع دیگران - نگاهی دیگر به مسائل آذربایجان

جایگاه دولت در سیاست گذاری جمعیتی

بحرین هم چنان پایدار - 3 سال خیزش 30 سال مبارزه بی‌امان

پیرامون مباحث فرهنگ ملی (13) - «ملت‌گرایی»: نهضت اصیل اجتماعی

افغانستان: زخم دیروز، درد امروز

حافظ پژوهشی در تاجیکستان

نقدی بر بخش اقوام منشور حقوق شهروندی

آرامگاه مغربی - استهبان در استان فارس

واژگان فارسی را به کار گیریم 34

خانه‌های خشت‌وگلی معتاد نمی‌سازند!

فاجعه‌ای در حال وقوع است

زمینخواری در مناطق حفاظت‌شده تهران

زیست‌بوم ارزش‌های حیات وحش ونقش آن در زندگی انسان

«سوپ سبز» رودخانه دز را تهدید می‌کند

یک گونه کمیاب جانوری در رفسنجان مشاهده شد

خرس‌های سیاه آسیایی به سیستان و بلوچستان بازگشتند

خیام را بشناسیم

شميران، دژى که ناصرخسرو هزار سال پيش در آن ميهمان بوده است

کتیبه‌ها درباره زنان چه می‌گویند؟ - گفت‌وگو با دکتر عبدالمجید ارفعی

راهبرد «ذبح» به شیوه‌ی «کاشر»

انیرانی کردن ایران

«فدرالیسم» «پیش پرده» تجزیه

به زودی تالاب آق گل به مرکز گرد و غبار تبدیل می‌شود - تجمع فعالان محیط زیست استان همدان در تالاب آق گل

سایه شوم تخریب بر سر خانه کاشف السلطنه

بازارچه دائمی هنرهای دستی، نیاز تولیدکنندگان همدان - حل مشکل اشتغال زنان خانه دار، با ایجاد بازارچه دائمی صنایع دستی

اهمیت نقش رستم -

مجموعه نقش رستم در نزدیکی تخت جمشید، آثاری شامل ادواری از تاریخ ایران را در برمی گیرد که عبارتند از دوره ایلامی، هخامنشی، ساسانی و اسلامی. دنباله نوشتار