بایگانی خبرنامه

ویژه‌نامهٔ 21 آذر، روز نجات آذربایجان و گریز اهریمن

آذرآبادگان من ، جان جانان من است(فایل‌های صوتی ویژه‌ی روز آذربایجان)

چامه آذرآبادگان به مناسبت 21 آذر بوسیله‌ی رویا زاکاریان سروده شده است. متن چامه را از اینجا و پیوند فایل صوتی آهنگ آذرآبادگان با صدای داریوش اقبالی را از اینجا دریافت کنید.

صدای سخنرانی دکتر بهزادی (نقش دکتر محمد مصدق و قوام السلطنه در نجات آذربایجان) در نشست مهرگان ویژه 21 آذر 1386 ازاینجا انبار کنید.

گفتگوی دکتر هوشنگ طالع با دکتر نصرت الله جهانشاهلو افشار (دستیار پیشه وری، از اعضای 53 نفر، از بنیانگذاران حزب توده، مسئول تشکیلات جوانان حزب توده، کسی که ژاندارمری و شهربانی زنجان را در جریان آشوب تجزیه یکساله آذربایجان خلع سلاح کرد و نویسنده کتاب خاطرات سیاسی "ما و بیگانگان" در تاریخ 20/9/1386 سه شنبه ساعت 18.45 ازاینجا انبار کنید.

صدای اعتراض زیبا مقدم (نادری) {از نوادگان سردار ملی ایران ستارخان بزرگ است برای کسانی که بر مزار این بزرگمرد گرد آمده اند و ندای جدایی و تجزیه سر داده اند} را می توانید از اینجا انبار کنید.

قطعه‌ای از استاد شهریار با صدای شاعر- شعر آذربایجان

فایل صوتی گفتگوی استاد شهریار پیرامون آذربایجان با حجم کم  از اینجا و با کیفیت خوب از اینجا انبار کنید

سروده آذرآبادگان با صدای داریوش

 

ریشه‌های ژرف پارسی در ارسباران

می‌دانیم که نام‌های رودها و کوه‌ها و روستاها و شهرها و دشت‌ها و سرزمین‌ها، بهترین راهنما برای نشان دادن چگونگی زبان یک سرزمین، در گذشته‌ها می‌تواند باشد. گروهی اندک که سخت بر ترکی‌بودن زبان مردم آذربایجان از گذشته‌های بسیار دور پافشاری می‌کنند، دست در کار ساخت ریشه‌های ترکی برای نام روستاها و شهرها و... شده‌اند و نیز می‌کوشند نام‌های آشکارا فارسی را ترکیزه (ترکی‌گون) نمایند و برای نمونه با نوشتن: سییاری به جای سیه‌رود، مرداناغیم به جای مردان قم، آراز به جای ارس و... چهره‌ای ترکی به این نام‌ها بدهند. دنباله نوشتار

ریشه‌های ژرف پارسی در ارسباران - 2

 

درآمدی بر واژه‌شناسی آبادیهای دیرین آذربایجان

پیوندهای فرهنگی آذربایجان و اران با ایران چنان ژرف، دامنه‌دار و ناگسستنی است که حتا شمردن آنها، زمانی فراخ می‌خواهد ولی یکی از ساده‌ترین و شیرین‌ترین این پیوندها، نام‌های دیرین کوه‌ها، رودها، شهرها و آبادی‌هاست. برخورد با نام‌هایی مانند فاراب [روستایی میان خلخال و میانه ]، داراب [ روستایی نزدیک سراب]، دستجرد [ روستایی نزدیک آذرشهر و نیز روستایی در بخش خروانق شهــرسـتان ورزقان]، بسطام [ روستایی نزدیـک قـره ضیاء الدین]، گـیلانـده [روسـتایی نزدیک هشتجین اردبیل]، رشت آباد [روستایی نزدیک اهر]، لاهرود [روستایی نزدیک مشکین شهر]، دربند [روستایی در هشترود] و بودن همین نام‌ها در جاهای دیگر ایران زمین، همچنین نام‌های زیبا و ریشه‌داری مانند شروان، نخچوان، باکو، لنکران، نارداران، اردوباد، شوشه، گنجه، اهورا، نریمان و دهها دیگر چون این‌ها در سرزمین اران، انبازش [ اشتراک ] دیرین فرهنگی و زبانی اران و آذربایجان با ایران زمین را به گونه‌ای ساده و سرراست نشان می‌دهد. دنباله نوشتار

 

روایت هویت در آذربایجان

مقبرة‌الشعرای تبریز خوابگاه ابدی بیش از 400 شاعر پارسی‌زبان است که نمایشگر بی‌نظیری از مرکزیت این شهر در ترویج ادب فارسی است. یکی از مهم‌ترین تواریخ محلی کشورمان «سفینه تبریز» است که در قرون میانه به فارسی، عربی و آذری پهلوی در بیش از ‌هزار صفحه تاریخ، جغرافیا و علوم منطقه را روایت می‌کند و هیچ نشانی از تعلق غیرایرانی در آن دیده نمی‌شود. دنباله نوشتار

 

غائله آذربایجان در مقام بخشی از یک بحران جهانی - استاد کاوه بیات

یکی از عوامل مؤثر در پیشرفت این سیاست جدید دولت و فروپاشی سریع تشکیلات برکشیده روس‌ها در تبریز و مهاباد، فقدان حداقلی از مشروعیت و حمایت مردمی بود. به رغم یک تهیه و تدارک گسترده در طول پنج سال حضور نیروهای نظامی و امنیتی روسیه شوروی در بخش‌های شمالی ایران، آنگاه که در آذرماه 1325 زمینه رویارویی فراهم آمد در بسیاری از نقاط تمرکز دموکرات‌ها، از میانه و تبریز گرفته تا خوی و ارومیه و... از یکی دو روز پیش از رسیدن نیروهای اعزامی، مردم خود وارد عمل شده و بساط فرقه را در هم پیچیدند. درواقع واحدهای نظامی پس از استقرار در آن حدود جز جلوگیری از آشوب و اغتشاش و اعاده انتظام، وظیفه دیگری پیش روی نیافتند. دنباله نوشتار

 

چکیده تاریخ تجزیه ایران - بخش یازدهم - توطئۀ‌ نافرجام‌ برای‌ تجزیۀ‌ آذربایجان‌ - (گریز اهریمن‌) - دکتر هوشنگ طالع

سرانجام‌ روز سوم‌ آذرماه‌ 1325 (24 نوامبر 1946)، یگان‌های‌ ارتش‌ ایران‌ در سه‌ ستون‌ برای‌ نجات‌آذربایجان‌ به‌ حرکت‌ درآمد. پیش‌ از آن‌که‌ یگان‌های‌ ارتش‌ به‌ شهر میانه‌ برسد، مردم‌ تبریز با یک‌ خیزش‌ دلیرانه‌به‌ عمر یک‌ ساله‌ی‌ فرقه‌ی‌ دموکرات‌ پایان‌ دادند. روز 21 آذر 1325 (12 دسامبر 1946) که‌ ارتش‌ ایران‌ به‌تبریز رسید، مردم‌ شهر از ارتش‌ پیشباز کردند. بدین‌سان‌، با کم‌ترین‌ درگیری‌ نظامی‌، فرقه‌ دموکرات‌ که‌ از پشتیبانی‌ ارتش‌ سرخ‌ محروم‌ شده‌ بود، از هم‌پاشید. گروهی‌ از سران‌ فرقه‌ دموکرات‌ وسیله‌ی‌ مردم‌ دستگیر شدند و بیشترین‌ آن‌ها به‌ آن‌ سوی‌ ارس‌گریختند. دنباله نوشتار

 

جشن کتاب سوزان فرقه دموکرات در تبریز

در پی روی کارآمدن فرقه دموکرات آذربایجان، سردمداران این حکومت، تمام توان خود را برای از بین‌ بردن مظاهر «ایرانیت مردم آذربایجان» به کار گرفتند و با انجام اقدامات در ظاهر فرهنگی، «حرکت ایران‌ستیزی» خود را آغاز کردند. دنباله نوشتار

 

به گیتی نام ایران جاودان باد / همیشه خاک پاکش در امان باد

دو سرودۀ زیر از زنده یاد رسام ارژنگی درباره تحولات آذربایجان است. شعر نخست در تاریخ 22 آذر ماه 1324، درست یک روز پس از اشغال آذربایجان عزیز سروده شده است و چه زیبا استاد ارژنگی، امیدوارانه بازگشت آذربایجان را به مام میهن، ایران، نوید می دهد. سرودۀ دوم در تاریخ 16 دی ماه 1325، هنگامی که آذربایجان با تلاش بی دریغ فرزندان ایران زمین از چنگال اهریمن رهایی یافته، سروده شده است. دنباله نوشتار



21 آذر ماه سالروز نجات آذربایجان

۲۱ آذر ماه ۱۳۲۵ روز نجات آذربایجان، روزی بود که یگان‌های ارتش ایران در میان شور و هیجان و فریادهای شادی مردم وارد تبریز و رضاییه شد و استان‌های شمالی ایران را از چنگ استالین و مزدورانش بیرون آورد. ۲۱ آذر روز عید ملی اعلام شد و از سال ۱۳۲۵ همه ساله در آن روز به یاد نجات آذربایجان و اعاده حق حاکمیت ایران بر آن خطه جشن گرفته شد. نه تنها ایرانیان باید پیوسته به یاد این روز باشند بلکه تمام ملل آزاده جهان نیز بایستی این واقعه تاریخی را به خاطر سپرده و فراموش ننمایند. دنباله نوشتار



زوایاى تاریک روشن می‌شود - گفتگو با دکتر حمید احمدى و استاد کاوه بیات درباره اسناد تازه فرقه دموکرات

زمانى که «ستارخان» و «باقرخان» خطه پرافتخار آذربایجان را براى پاسدارى از آزادى و مشروطیت ایران که در چنگال استبداد «محمدعلى شاه» و قزاق‌هاى «لیاخوف» روسى گرفتار شده بود، ترک کردند، شاید هیچ گاه فکر آن را هم نمى‌کردند که ۳۶ سال بعد، کسانى بخواهند با تکیه بر فرزندان لیاخوف، سرزمین ناجى ایران را به طرفة العینى به کسانى که از آن سوى مرزها با شعار سوسیالیسم آمده بودند، واگذار کنند، اما این اقدام از سوى «سیدجعفر پیشه ورى» و در قالب فرقه دموکرات آذربایجان انجام شد و او با هدف تجزیه طلبى حکومتى خودمختار ایجاد کرد، ولى اقدامات فرقه، پیشه ورى و حامیان خارجى‌اش مورد اقبال مردم ایران دوست آذر آبادگان قرار نگرفت و تنها یک سال بعد، با قیام ایرانیان آذرى و بسط حاکمیت دولت مرکزى، فرو ریخت و سران فرقه به شوروى فرار کردند. دنباله نوشتار

 

کتاب آذری یا زبان باستان آذربایجان

سرزمین آذربایجان که از جایگاههای اصلی آریاییان و از کانونهای مهم فرهنگ و زبانهای ایرانی است، تا پیش از هجوم اسکندر به ایران، «ماد خرد» نامیده می شد. پس از خیزش آتورپات، سردار دلیر ایرانی در برابر اسکندر، این سرزمین «آتورپاتکان» نام گرفت – که نام امروزی «آذربایجان» گونۀ دگرگونی یافته ی نام «آتورپاتکان» است. دنباله نوشتار

می‌توانيد کتاب یاد شده(چاپ 1325) را از اینجا دریافت کنید

 

آذربایجان در روزگار باستان

در روزگار پادشاهی هخامنشیان (330-550 پ.م.) بی‌گمان استان ماد (Māda پارسی باستان)، سرزمین کنونی آذربایجان را نیز در برمی‌گرفته است. در کتیبه‌ی بیستون از کشور ماد در کنار ارمنستان، کاپادوکیه و پارت نام برده شده، که به این ترتیب به نظر می‌رسد گستره‌ی ماد از آذربایجان غربی تا تهران کنونی را شامل می‌شده است. دنباله نوشتار

 

اردبیل در عهد اولئاریوس
در 1046 هجری (یعنی هشتمین سال جلوس شاه صفی بر سریر سلطنت ایـران، آدام اولئاریوس (Adam Olearius) نامی که همراه فرستادگان مخصوص دوک هلشتاین به ایران آمد و شرح مفصلی دربارۀ شهر اردبیل در سفرنامه خود نگاشت که امروزه یکی از کهن سالترین اسناد خارجی پیرامون پیشینۀ تاریخی شهر مزبور بشمار می رود. می دانیم که مدت‌ها پیش از تشکیل سلسلۀ صفویه و حتی پیش از آن که در سدۀ هشتم هجری، شیخ صفی الدین اسحق، این شهر را قرارگاه خود سازد، اردبیل اهمیت و اعتبار فراوانی داشته است. استنباط ما از داستان‌های تاریخی و حماسۀ ایرانی آن است که در دوران‌های بسیار دور، در دامنه‌های سبلان، دژ بسیار پا برجایی قرار داشته که آن را رویین دژ می‌خواندند و کی‌سخرو آن را گشوده بوده، و پردور نیست که شهر اردبیل یا آرتاویل (شهر مقدس) را در نزدیکی همان رویین دژ بنا نموده بودند. دنباله نوشتار
 

زبان دیرین آذربایجان
بحث ما برای نفی و اثبات نظریه‌ی خاصی نیست، بلکه تشریحی است علمی و مستند برای کسانی که می‌خواهند تاریخ و پیشینه‌ی زبان و گویش مردم آذربایجان را بشناسند، و درسی است برای آنان که پندارهای نادرست درباره‌ی زبان آذربایجان دارند و ریشه‌ی تاریخی و اصل دیرین زبان ایرانی این سرزمین را با تردید تلقی می‌کنند. دنباله نوشتار

 

فهرست نامه پژوهش های زبان دیرینه آذربایجان بخش اول (آ- ل )
زبان آذری زبان پیشین آذرآبادگان(آتروپاتن= مادکوچک) یکی از دو شاخه زبان مادی است که زبان مادی خود یکی از زبانهای ایرانی است وزبانهای ایرانی شاخه ای از زبانهای هند وایرانی(آریایی)هستند و زبانهای هند وایرانی خود از کهن ترین خانواده ی بزرگ زبانهای هند و اروپایی به شمار می آید. زبان مادی در بخش گسترده ای از ایران آنروز (ایرانی که فراتر از مرزهای امروزین بوده است) کاربرد داشت.با گذشت زمان فاصله های جغرافیایی،گویشهای نوین تری پدیدآورد(بر پایه زبان مادر که همان زبان مادی بود) وزبان مادی به دو شاخه زبانهای کردی و آذری شناخته می شود(با این همه زبان پارسی پل پیوند مردم با هم و از ویژگیهای آشکار ایران بوده و هیچ نگرانی و مرگ آهنگی برای دیگر زبانها و گویشها نبوده است) امروزه با بررسی برابرکردن واژه های کردی وآذری دریافته اند که پیوند بسیار نزدیکی میان زبان کردی وآذری پا برجاست وپژوهشگران بی گمان به درستی این انگاره(نظریه)که زبان کردی وآذری از یک ریشه اند پی برده اند واین دو زبان پیوند نزدیکی با زبانهای اوستایی و پهلوی دارند. دنباله نوشتار

فهرست نامه پژوهش‌های زبان دیرینه آذربایجان بخش دوم (م-ی)



زبان آذری، یا زبان باستان آذربایگان - نادر پیمایی
عنوان فوق نام کتابی است که شادروان احمد کسروی 80 سال قبل در مورد زبان باستان آذربایجان منتشر نمود. اکثر هم‌میهنان با نوشته‌های کسروی آشنایی دارند و خوش‌بختانه، نوشته‌هایش همیشه با استقبال روشنفکران و اندیشمندان مواجه بود و هست. ولی احتمالا نسل جوان که به لحاظ شرایط زمان، اطلاعات لازم را در این موارد کم‌تر دارند، و یا عده‌ای که بی‌دلیل، سعی می‌کنند که گفتار و نوشتار او را به خلاف واقع وانمود کنند، لازم دانستم که در این باره مطلبی را بنویسم. دنباله نوشتار

 

زبان آذربایجان - دکتر منوچهر مرتضوی
از مجموع تحقیقاتی که تاکنون به عمل آمده این مساله به ثبوت رسیده است که اگر امروز مردم آذربایجان به زبانی که ممزوجی از زبان آذری و یک زبان بیگانه است سخن می‌گویند در روزگار گذشته، که چندان از روزگار ما دور نیست، یعنی تا عهد صفویه به زبان آذری که زبان صد درصد ایرانی بوده تکلم می‌کرده‌اند و بعد از این که قالب زبان و جامعه گفتارشان تحت تاثیر عواملی که بحث درباره آنها از حوصله این مقال بیرون است عوض شد، طرز فکر و تعبیر و روح و زبانشان همچنان ایرانی ماند و از ترکیب استخوان‌بندی زبان بیگانه با مواد و روح زبان آذری زبانی خاص و ممتاز به وجود آمد که اگر چه استخوان‌بندی ترکی دارد ولی برای ترکان به دشواری مفهوم است و از سوی دیگر، زبان آذری نیز محسوب نمی‌شود و به همین علت بهتر است آن را «زبان کنونی آذربایجان» بنامیم. دنباله نوشتار


یک سند مهم در باب زبان آذری عباس اقبال آشتیانی
نگارنده رساله‌ی کوچکی دارم که به تاریخ غره‌ی شوال 1037 قمری استنساخ شده و مولف آن شاعری است به نام روحی انارجانی. دنباله نوشتار


نگاه تاریخی به واژه‌های باستانی فرهنگ جغرافیای آذربایجان
«آستمال» از روستاهای کهن و باستانی دزمار شرقی 45 کیلومتری شمال غرب و رزقان و 120 کیلومتری شمال تبریز در میان کوه‌های سر به آسمان کشیده و پوشیده از جنگل سرسبز قراجه‌داغ قرار دارد. کلمه آستمال از واژگان باستان و قدیم فرهنگ جغرافیای قراجه‌داغ ایران زمین است. دنباله نوشتار


اسنادی نو در رابطه با تغییر زبان در آذربایجان: صریح‌الملک گنجینه‌ای از نامهای جغرافیایی آذربایجان
نام مکانها اغلب منعکس کننده الگوی فضایی زبان و لهجه می‌باشد. به عبارت دیگر نامهای جغرافیایی معرف فرهنگ و علایق جوامع انسانی و بازتابی از آنها در محیط‌های جغرافیای هستند، در حقیقت جوامع انسانی در انتخاب نام برای پدیده‌های انسانساخت و طبیعت ساخت از گنجینه‌های فرهنگی، تاریخی و باورهای خود وام می‌گیرند. دنباله نوشتار

 

ملاحظاتی درباره‌ی زبان کهن آذربایجان «بخش نخست»
رساله‌ی «آذری، یا زبان باستان آذربایگان» نوشته‌ی کسروی تبریزی که نخستین چاپ آن در 1304 شمسی منتشر شد و بعدها مکرر به چاپ رسید، بی‌تردید یکی از ارزنده‌ترین کارهای او و اساسی‌ترین کشف و تحقیق در این زمینه است که به زبان‌های دیگر هم ترجمه شده و مورد قبول عالم علم قرار گرفته است و آن چه در این شصت سال بعد از آن منتشر شده، دنباله‌ی کار محقق نخستین و در تایید و تکمیل کشف اوست. دنباله نوشتار

ملاحظاتی درباره زبان آذربایجان (بخش دوم)



ملاحظاتی درباره زبان آذری - (از درآمدن تازیان به ایران تاپایان سده‌ی هفتم)
آذری از دیدگاه واژه‌شناسی و دستور زبان فارسی و صرف و نحو زبان تازی (آذری با یاء مشدد) نسبت به آذربایجان یا آذربیجان را می‌رساند (حریری دره‌الغواص ص 145) و چنین می‌نماید که این نسبت حتی پیش از درآمدن اسلام به ایران، در میان ایرانیان و تازیان شناخته بوده است. زیرا نام رستم فرخ‌زاد سردار لشکر ایران در جنگ با تازیان که خود از مردم آذربایجان بوده «رستم آذری» یاد شده است. دنباله نوشتار

ملاحظاتی درباره‌ی زبان آذری (از آغاز سده‌ی هشتم تا پایان)

 

زبان آذربایجان - محمدرضا شعار
محقق مسلم و عالم علم الغله مرحوم کسروی و استادان عالیشان آقایان دکتر شفق و عباس اقبال و دیگران هم‌چنین معدودی مستشرقین در موشکافی و بحث موضوع نکته‌ای را مهمل نگذاشته و نتیجه صد در صد مثبت را به نفع تمامیت ارضی ایـران و اصالت زبان آذربایجانی‌ها اخذ نموده‌اند. دنباله نوشتار
 

گویش کرینگان (تاتی)
این بخش از آذربایگان که به نام‌های « ارسباران» و «قره داغ» و « قراجه داغ» خوانده می‌شود و شامل دیزمار غربی و شرقی، حسنو (حسن‌آباد)، ازومدیل، مینجوان و ... می‌باشد از جاهای دلکش و شگفت‌انگیز این استان است. منظره‌های دلگشای طبیعی هم‌چون کوه‌های بلند و سر به آسمان کشیده که هر یک در برابر آفتاب رنگی به خود می‌گیرد و نگارخانه‌ی چین را به یاد می‌آورد. دنباله نوشتار



پژوهش‌های معاصران در زبان آذربایجان
از آن جایی که شناساندن پژوهش‌ها و پژوهنده‌ها و نمایاندن ارزش و میزان کار و چگونگی دیدها و برداشت‌های آن‌ها سخن را چنان به درازا می‌کشانید که چیزی در حد فرع مزید بر اصل می‌شد، لذا به ذکر عناوین و مختصری در معرفی کتاب پرداختیم... ما در این بررسی مختصر کوشش کردیم جنبه‌ی تاریخی نوشته‌ها را مراعات کنیم. دنباله نوشتار


ایران بزرگ: فارس، آذربایجان، زادگاه زرتشت و ...
متن مصاحبه ای را که روزنامه‌ی «عصر آزادی» با آقای دکتر رحیم چاوش اکبری، استاد دانشگاه آزاد اسلامی، به زبان ترکی امروزین و رایج در آذربایجان، انجام داده به زبان فارسی برگردانم تا هم میهنان، به ویژه جوانان بسیار کوشنده و فرهنگ پژوه ایران، بیش از پیش از موضوعات متبلابه آذربایجان، زبان دیرین مردم آن دیار که این روزها مطمح نظر قرار گرفته، آشنا شوند و از گزند وسوسه های شیطانی افرادی که در سر هوای نیل به امیال ناصواب خود دارند، مصون مانند. دنباله نوشتار


بازشناسی عناصر ایرانی در زبان ترکی
امروزه، مطالعات ایرانی در حضیض قرار گرفته‌اند و ناتوانی بنیادهای دولتی در حمایت از پژوهشگران و مراکز پژوهشی در داخل و خارج از کشور باعث شده تا حجم تولیدات علمی در این وادی کاسته شود. از اینجاست که تاریکی علمی، سایه شوم خود را بر گستره فرهنگ ایرانی می‌گسترد. از یک سو، دانشمندنمایان و مراکز به ظاهر علمی با پول‌هایی که از پایگاه‌های تصمیم‌گیری‌های سیاسی تأمین می‌شود، به دروغ‌پردازی مشغول می‌شوند و جای‌جای مرزهای فرهنگ ایرانی و ایران فرهنگی را مورد هجوم و چپاول قرار می‌دهند. دنباله نوشتار



آذربایجان در موج‌خیز تاریخ (بخش نخست)
شگفت است که آران را اکنون «آذربایجان» می‌خوانند. با آن‌که آذربایجان یا آذربایگان نام سرزمین دیگریست که در پهلوی آران و بزرگ‌تر و شناس‌تر از آن می‌باشد و از دیرین زمان که آگاهی در دست هست همواره این دو سرزمین از هم جدا بوده و هیچ‌گاه نام آذربایجان بر آران گفته نشده است. دنباله نوشتار


چگونگی راه یافتن زبان ترکی به آذربایجان
سخنرانی امروز بنده در مورد تاریخ ورود زبان ترکی و ترکها به آذربایجان است که یک مسئله حساس و بحث برانگیزی است و درباره اش خیلی صحبتهای متعدد شده است و هنوز به جایی نرسیده است چون نظریات مختلفی در موردش اظهار می شود. ولی آنچه تاریخ ما را راهنمایی می کند مطالبی است که اینجا به حضورتان عرض خواهم کرد. در هر صورت بحث و گفتگو درباره تاریخ و تحولات زبان مردم آذربایجان نیاز به تالیف کتابی ۵۰۰ یا ۶۰۰ صفحه ای دارد و سخن گفتن از آن از حوصله یک یا حتی چند جلسه سخنرانی بیرون است. بدین جهت ما در طرح موضوع این جلسه که سخن درباره چگونگی ورود زبان ترکی به آذربایجان است به طور اختصار اشاره ای می کنیم و تاریخچه نژاد و زبان مردم این سرزمین را می گوییم و می گذریم. دنباله نوشتار


تاریخ زبان دری در آذربایجان
قدیم‌ترین خبر درباره‌ی «زبان آذری» مردم آذربایجان، متعلق به اواخر قرن اول و اوایل قرن دوم هجری است. این خبر را ابن ندیم از قول ابن مقفع در کتاب الفهرست (سال 327 ق / 318 خ) نقل می‌کند»:‌فاما الفهلویه، زبانی است که مردم اصفهان، ری، همدان، ماه نهاوند و آذربایجان سخن می‌گویند» دنباله نوشتار


تذکره شعرای اران و شروان و آذربایجان - وطن یولی
نُزهَةالمجالس، کتابی است حاوی مجموعه‌ای از بیش از چهارهزار رباعی سرود حدود سیصد شاعر ایرانی از سده‌های پنجم تا هفتم هجری، که به دست جمال‌الدین خلیل شروانی در میانه سده هفتم هجری، بین سال‌های ۶۴۸ تا ۶۵۹ گردآوری شده‌است. کتاب در هفده فصل (باب) تنظیم یافته و به ۹۶ بخش (نمط) تقسیم شده‌است. آنچنان که از قصیده جمال‌الدین در انتهای کتاب آشکار است، او نزهةالمجالس را به نام شَروانشاه علاءالدین فریبرز(۶۲۲-۶۴۹ ه‍.ق) تألیف کرده و به او تقدیم نموده‌است. دنباله نوشتار



هویت بارز ایرانی در زبان ‎آذری
در روزنامه‌‎ها و مجلات و مجموعه‌مقاله‌هاى چاپی، نوشته‎های فراوانى با عنوان «زبان فارسی هویت ایرانی» خوانندگان را فیض و فایده بخشیده و می‌‎بخشند. در سال‌های 1380 تا 1384 که در ارومیه بودم، جراید منتشرشده در آذربایجان را مطالعه می‎کردم، گه‌‎گاهی نویسندگان آذری‌زبان مقاله‌هایی با عنوان «زبان ترکی هویت ملی ماست» مطالب واهی و افواهی به‌قلم می‌‎‎آوردند که حاکی از ناآگاهی و نقص مطالعات بوده است. زبان کنونی مردم آذربایجان که صحرا و روستا و شهرنشینانش به آن سخن می‌‎رانند یکی از رکن‎های رکین و پایه‎‌های متین زبان فارسی بوده و از هزار سال پیش تاکنون لغات و اصطلاح‌هاى آن در متن‌هاى تاریخی و کتاب‌های مختلف به ثبت رسیده و یا با گویش‌های شهرستان‌های ایران هم‎‎آهنگی و هم‌بستگی داشته است. به‌منظور این‌که این ادعا به ثبوت رسد نزدیک به پنج‌هزار واژه‌ى ناب فارسی را که در محاوره‌ى امروزی مردم آذربایجان رایج و دایر است گردآوری کرده، شواهد و مدارک آن را فراهم ساخته‌‎ام. دنباله نوشتار


نام آذربایجان
در تاریکی‌های تاریخ، آن زمان که کوه‌ها، دشت‌ها، جنگل‌ها و دریاها نامی نداشتند. آن‌گاه که نام‌ها برخون بود و آن را با خون بر جای‌ها می‌نوشتند و یا بهتر، در کار نوشتن بودند، دوده‌هایی از دور یا نزدیک، یا از پس کوه‌هایی که امروزه در دامان اروپا جای دارند و یا از سرزمین‌هایی که امروز «جدا قفقاز» ما خوانده می‌شوند و بعضی آن‌جا را از کهن سرزمین سپید‌نژادان دانسته‌اند، به سوی جنوب روان شده و هر تیره جایی گزید: از کوه‌های قفقاز و سرزمین ماد‌های جنگ‌آور و پارس‌های « فرهنگ خدای» تا کرانه‌های دریای هند، سراسر از دودمان‌ها و خانواده‌های آریایی پوشیده گشت. دنباله نوشتار



حدود و ثغور مرزهای آذربایجان در دوران باستان
بنابر داده‌ها و مدارک تاریخی، آذربایجان در دوران هخامنشیان و پیش از آن جزوی از قلمرو ماد بوده است و قسمت شمال غربی آن را تشکیل می‌داده است. تاریخ این ناحیه را پیش از تاسیس نخستین دولت فراگیر و مستقل در ایـران، یعنی دولت ماد، باید در تاریخ دولت اورارتو و قبایلی که در نواحی مختلف آن می‌زیستند، جستجو کرد. آشوری‌ها که قبل از تاسیس دولت ماد، غرب و مرکز ایران را بارها مورد تاخت و تاز قرار داده‌اند، ناحیه میان رود ارس و کوه‌های اَوین (در خوی) و قره داغ (در اهر) را « سان گی بوتو» می‌نامیدند. این ناحیه در قرون هشتم و نهم پیش از میلاد در قلمرو اوراتو بوده است. کادوسیان در دره قراسو ساکن بودند و اورارتوها و «‌مانائیت‌ها» در مغرب، جنوب و شرق دریاچه ارومیه حاکمیت داشتند و در بخش شمالی آن، قبیله دالیان سکونت داشتند. دنباله نوشتار


حدود و ثغور آذربایجان در دورۀ اسلامی
ابن فقیه، مولف کتاب البلدان که آن را در سال (903 م /291 ق) به کتابت در آورده است، حدود آذربایجان را از برذعه (بردع) تا مرز زنجان دارند. به نوشته او: «حد آذربایجان از مرز برذعه (بردع) تا مرز زنجان است» و از شهرهای آن است: «برکری، سلماس، موقان، خوی، ورثان، بیلقان، مراغه، نریز، تبریز و حد دیگر آن از سوی مشرق، به شهرهای دیلمستان و طرم و گیلان پیوسته است. و از شهرهای ایشان است: برزه، شاپور خواست، خونه، میانه، مرند، خوی، کولسره، برزند و ... از برزند تا ورثان که پایان قلمرو آذربایجان است، دوازده فرسنگ است.» وی در جای دیگر حد آذربایجان را تا رود رس (ارس) و کر در ارمینیه (ارمنستان) دانسته است. دنباله نوشتار



تـاریخ مختصر و وجه تسمیه آذربایجان
منطقه آذربایجان بخشی از سرزمین ماد بزرگ بود. این سرزمین از زمان یورش اسکندر مقدونی به نام آتورپاتگان معروف شده است. البته نام این منطقه در کتاب بن دهش (خلاصه اوستا) ایـران ویچ ذکر گردیده است. در آن کتاب می خوانیم. دنباله نوشتار



زبان مـردم آتورپاتکان، زبان ایرانی بوده است
«پروفسور اقرار علی‌اوف» از دانشمندان برجسته تـاریخ‌شناسی و زبان‌شناسی جمهوری آذربایجان است که مرتبت و منزلت علمی والای وی به سبب تحقیقات گرانسنگ در گستره شوروی سابق و کشورهایی مانند ایـران و ترکیه، بر همگان روشن است. اقرار علی‌اوف، عضو هیات علمی آکادمی علوم جمهوری آذربایجان در باکوست. دنباله نوشتار


مـردم و زبان باستان آذربایگان
کسانی که به تـاریخ آشنایند و از جست‌وجوهای دانشمندان که از صد سال باز در پیرامون تـاریخ انجام گرفته و از نتیجه‌های گرانبهایی که به دست آمده آگاهند، این می‌دانند که در سه یا چهار هزار سال پیش، مردمانی به نام آریان یا ایـران از میهنی که در آن می‌زیسته‌اند کوچیده و در آسیا و اروپا پراکنده شده‌اند و هر گروهی از ایشان به هر کجا که رسیده‌اند و در آن نشیمن گرفته‌اند، بر بومیان دیرین چیره درآمده و بنیاد فرمان‌روایی گذارده‌اند، و از این رو در تـاریخ به نام گردیده‌اند. دنباله نوشتار


نامۀ امیل بئر دربارۀ لهجه‌های آذری
جزو اوراق تقی‌زاده سواد ترجمه‌ای از مکتوب امیل‌بئر دربارۀ مطالعاتش راجع به تاتی و هرزندی دیده شد. این مکتوب را امیل‌بئر (معلم زبان‌شناسی دانشگاه زوریخ) به محمد شایسته وزیر مختار ایـران نوشته بوده و محمد شایسته سوادی از آن برای تقی‌زاده ارسال داشته است. این کاغذ مربوط به یکی از سال‌های 1310 تـا 1312 می‌باشد. دنباله نوشتار



آذری، یا زبان باستان آذربایگان - علامه محمد قزوینی
در این رساله صغیره‌الحجم، عظیمه الفایده مولف فاضل آن آقای سید احمد کسروی تبریزی یک موضوع بدیع دلکش را انتخاب نموده و در اطراف آن تحقیقات علمی فاضلانه خود را تمرکز داده است، و آن موضوع عبارت است از حل این دو مساله ذیل: اولا آن که زبان آذری مذکور در کتب مولفین قدما چه زبانی بوده است؟ ثانیا آن که زبان ترکی که فعلا زبان اهالی آذربایجان است از چه وقت و در نتیجه چه علل و اسباب تاریخی در آن مملکت ظهور پیدا کرده است؟ دنباله نوشتار


ملاحظاتی دربارۀ زبان محاوره آذربایجان
م. فردریک فریگان، دیپلمات آلمانی الاصل در دربار تزار که برای مذاکره با عباس میرزا، در 14 مه 1812 (24 اردی‌بهشت 1191)، به تبریز آمد. دنباله نوشتار



پیشینه، زبان و فرهنگ آذربایجان از زبان خودی و بیگانه
سرزمین آذربایجان از دیرباز حوادثی تلخ و شیرین فراروی تاریخ خود داشته است. گاه حمله‎ی مغول را خنثی کرده و زمانی ایلغار عثمانیان را، روزگاری هجوم روس‎های تزاری را از سر گذرانده، و روزی دیگر با همت والای مردم غیرتمند و غیورش نهضت مشروطیت را پدید آورده و زمانی نیز به نیرنگ کج‎اندیشان گرفتار آمده، اما در این فراز و فرود همیشه استوار و سرافراز از موج خیز حوادث با افتخار و احتشام سربرآورده است. دنباله نوشتار


آذربایجان و دین و زبان آن
یکی از پیچیده‌ترین مفاهیم علوم اجتماعی هویت است. شناخت دقیق این مفهوم در پویایی جامعه نقش اساسی دارد. از این جهت شناخت عناصر سازنده آن اهمیت می‌یابد. عناصر هویت ساز یک جامعه انسانی و قومیت را، نژاد و فرهنگ (در معنی عام) آن قوم تشکیل می‌‌دهند. و هر قدر این مشترکات عمیق‌تر باشد پایایی آن جامعه بیشتر خواهد بود. دنباله نوشتار


بررسی روند جایگزینی زبان آذری کنونی به جای «‌‌آذری مادی»
برای شناخت دیرینه‌ی تاریخی آذربایجان و اطلاع از فرهنگ و تمدن و زبان مردم آن‌سامان، دانشمندان، باستان شناسان غربی، مورخان و جغرافی نویسان عرب و پژوهشگران و فرهیختگان نام آور ایرانی، از دیر باز تلاش جانانه و تحقیق درخور انجام داده‌اند که حاصل کار اینان، صدها کتاب و مقاله و سند تاریخی است. دنباله نوشتار


زبان تاتی در آذربایجان به ثبت رسید
تا صدها سال پیش مردمان آذربایجان به زبان های گوناگونی سخن می گفتند که به تدریج و با پیشرفت جامعه، این زبان‌ها رو به فراموشی گذاشته شده و این زبان ها تنها به خاطره اقوام این منطقه تبدیل شد. دنباله نوشتار



آذربایگانی چطور ترک زبان شد

نمایشنامهٔ مهر و میهن (نگارش: رسام ارژنگی - استاد هنرهای زیبا)، (پرده بالا رفته، منظره ی یک کوچه پیداست و از دور شنیده می شود که جارچی جار می زند :) اوهوی مردم شهر تبریز بدانید و آگاه باشید فرمان جهان مطاع غازان شاه است : هر کس از افراد رعیت از مرد و زن و بچه به فارسی تکلم و گفتگو کند، زبانش بریده می شود. دنباله نوشتار
 

تور و ترک - توران و ترکان
شاخه‌های اصلی نژاد آریا یا اقوام اصلی آریایی عبارت بودند از: ایرها، تورها، سیریم‌ها (سلم‌ها «سلمان» یا سرمت‌ها یا سارامات‌ها)، سایتی‌ها1 و داهی‌ها2 که در فروردین یشت، به روشنی از آن پنج تیره نام برده شده و فره‌وشی‌های اَشوُن زنان و مردان سرزمین‌های مزبور به ترتیب بالا ستوده شده‌اند. دنباله نوشتار

سخنی در پیرامون آذربایگان - عنایت‌الله رضا
چندى پیش ترجمۀ فارسى کتاب‏ تاریخ ایران از دوران باستان تا پایان سدۀ هیجدهم، نوشتۀ ن و. پیگولوسکایا،آ.یو.یاکوبوسکى، اى.پ.پطروشفسکى، ل.و.ستریوا،آ.م.بلنیتکى‏ بدستم رسید که از زبان روسى‏ برگردانده شده و مؤسسۀ مطالعات‏ و تحقیقات اجتماعى آنرا به چاپ‏ رسانیده است. در همه جاى این‏ کتاب سرزمین باستانى آلبانى‏1 که آران و شیروان نام داشته‏ «آذربایجان شمالى» نامیده شده‏ است. خوانندگانى که با تاریخ‏ و گذشته این سرزمین آشنائى‏ کافى نداشته باشند با خواندن‏ کتاب میپندارند،آذربایگان‏ «سرزمینى است دو نیم گشته که یکى در شمال و دیگرى در جنوب ارس است». نگارنده در کتابها و رساله‏هاى بسیار دیگرى نیز به چنین نوشته‏هاى‏ نادرست بر خوردم که در برخى از آنها سرزمین اران و شیروان را که از پنجاه‏ سال باز بغلط آذربایجان شوروى نام گرفته«آذربایجان شمالى!!» و آذربایگان‏ ایران یا آذربایگان راستین را«آذربایجان جنوبى!!» نام داده ‏اند. دنباله نوشتار



یاد آذربایجان و زبانش
درست 86 سال از اولین چاپ رساله «آذری یا زبان باستانی آذربایجان» می‌گذرد. پروفسور مارکوارت ایران شناس آلمانی در کتاب ایران‌شهر که در سال 1901 م (1280 شمسی) در برلن چاپ کرده بود، در اعلام جغرافیای ایران درباره زبان آذربایجان تصریح کرده بود که: زبان حقیقی پهلوی زبان آذربایجان است که زبان اشکانیان بوده است. مضاف بر این پروفسور مارکوارت در سال 1918، اران را که قسمتی از سرزمین قفقاز توسط مساواتچی‌ها، آذربایجان نامیده شده بود، سخنرانی انتقادی به عمل آورده که در مجامع عمومی و در مطبوعات آن زمان انعکاس یافت. دنباله نوشتار



حدود تاریخی آذربایجان - محمد جواد مشکور
آذربایجان از ایالات قدیم‏ ایران است. یاقوت آن ولایت‏ را از اقلیم پنجم شمرده و طولش‏ را 73 و عرضش را 40 درجه‏ دانسته است و گوید، حد آذربایجان از مشرق برذعه و از مغرب ارزنجان، و از شمال بلاد دیلم و گیلان و طارم است‏1ولی‏ این عبارت خالی از تشویش نیست‏ و باید گفت که بایستی عبارت: صحیح یاقوت چنین بوده باشد. حد آذربایجان از شمال برذعه‏ و از مشرق بلاد دیلم و گیلان‏ و از مغرب ارزنجان و از جنوب‏ طارم(زنجان)است. دنباله نوشتار


ترک‌های ایرانی یا ایرانیان ترک‌زبان
بار دیگر کسانی در داخل و خارج ایران پیدا شده‌اند که می‌کوشند برای مردم آذربایجان هویت تازه‌ای بتراشند و تبار آنان را به ترکان برسانند و در این رابطه کتاب‌ها می‌نویسند، روزنامه و مجله چاپ می‌کنند، کنگره تشکیل می‌دهند تا این ادعای دروغین را به کرسی بنشانند که آذربایجانی‌ها «ترک»‌اند و زبان فارسی را شوونیست‌های تهران به آذربایجانی‌ها تحمیل کرده‌اند و می‌خواهند این‌گونه القا کنند که این موضوع، در دهه‌های گذشته رخ داده است. دنباله نوشتار


به آذربایجانی، «ترک» گفتن خطاست
ز قرن‌ها قبل، دو امپراتوری توسعه طلب و تجاوزگر روسیه و عثمانی، همسایگان مزاحم ایران بودند. کشور استثمارگر و استعمارگر انگلیس، با تصاحب شبه قاره‌ی هند و تسلط بر اقیانوس هند و دریای مکران و خلیج‌فارس و سپس کشورهای افغانستان و عراق، همسایۀ تحمیلی ایران شد و طی دو قرن اخیر باعث بوجود آمدن مشکلات و مسایل و مصائب زیادی برای ایران گردید. دنباله نوشتار


استراتژی نوین پان‌ترکیسم: استراتژی «ختنه»
در مورد وظایف و برنامه‌های پان‌ترکیست‌ها در دوران جدید پس از جنگ سرد و استقلال کشورهای آسیای میانه و قفقاز، بحث‌های زیادی در محافل پان‌ترکیستی در داخل ترکیه، در جمهوری آذربایجان و خارج از این مناطق صورت گرفته است. اما هیچ‌کدام از این بحث‌ها به اندازه پیشنهادات صبری بدرالدین برای پان‌ترکیست‌ها جذابیت نداشته است. می‌توان پس از ضیاءگوک آلپ، بدرالدین را مهم‌ترین ایدئولوگ جریان پان‌ترکیستی دانست. دنباله نوشتار



آذربایجان: یک مساله حیاتی و مماتی ایران
از مدتی به این طرف روزنامه‌ةای عثمانی مقداری از صفحات انتشارات خود را صرف فحاشی ایـران و ایرانیان نموده از وقاحتی که مخصوص ملل بی‌تمدن و وحشی است خودداری نمی‌کنند. البته اشخاص مطلع و فکور به این یاوه‌سرایی‌های وقعی نگذاشته بلکه اظهارات آن‌ها را بـا یک خنده سرد تمسخرآمیزی تلقی خواهند نمود. زیرا: «شب‌پره‌گر نور آفتاب نخواهد، رونق بازار آفتاب نکاهد». دنباله نوشتار

 

نخستین سند ادبی ارتباط آذربایجان و شاهنامه
کهن‌ترین اشاره‌ای که تا امروز درباره‌ی رواج شعر پارسی در آذربایجان به دست آمده، این خبر تاریخ طبری از محمّد بن بعیث است که: «حدثنی... انه انشدنی بالمراغه جَماعه من اشیاخها اشعاراً لابن البعیث بالفارسیه و یذکرون ادبه و شجاعته و له اخبار و احادیث» (الطبری: 170 و 171). بر همین بنیاد، برخی از پژوهش‌گران «محمد بن بعیث» را نخستین پارسی‌سرای آذربایجان دانسته‌اند که نمونه‌ای از اشعار او باقی نمانده است. دنباله نوشتار

 

شکل‌گیری‌ توطئه‌ی نافرجام،‌ در راستای‌ تجزیه‌ آذربایجان‌
روز هژدهم‌ اردیبهشت‌ ماه‌ 1324 (8 مه‌ 1945) با تسلیم‌ بدون‌ قید و شرط آلمان‌،جنگ‌ جهانی‌ دوم‌ به‌ پایان‌ رفت‌. ده‌ روز پس‌ از تسلیم‌ آلمان‌، دولت‌ ایران‌ ضمن‌یادداشتی‌ به‌ بهانه‌ شاد باش‌ پیروزی‌، به‌ سه‌ دولت‌ بزرگ‌ متفق‌ خاطر نشان‌ کرد که‌ با پایان‌ گرفتن‌ جنگ‌، لازم‌ است‌ هر چه‌ زودتر خاک‌ ایران‌ تخلیه‌ شود. دنباله نوشتار


ایران ِ مظلوم
دو ساعت بود که وارد حلب شده بودم و در گاراژ انتظار اتوبوس دمشق را می‌کشیدم .خسته بودم و گرسنه . با وجود اینکه دو روز بود که قونیه را ترک گفته بودم و با اتوبوسی قراضه راه ناهموار و خسته کنندۀ قونیه به حلب را پشت سر گذاشته بودم، خاطرۀ خوش زیارت مزار مولانا و حالی که در چند روز اقامت خود در این شهر داشتم هنوز افکار مرا به خود مشغول می‌داشت. پنج سال دوری از ایران و اقامت در غرب احساس شدید غربت را در من به وجود آورده بود و پیش از مراجعت به وطن تصمیم گرفته بودم به مزار مولانا مشرّف شوم تا در آنجا با هزار و چهارصد سال فرهنگ و زبان خود دوباره بیعت کنم . دنباله نوشتار


ایران در آینۀ دیگران
تصور نفرمایید دردسرهایی که در شصت هفتاد سال اخیر برخی از کشورها و به ویژه همسایگانمان برای کشور عزیز ما، ایران فراهم ساخته‌اند، تنها منحصر به آن است که فی‌المثل نام خلیج فارس را، که بیش از دو هزار سال است در زبانهای مختلف با لفظی معادل همین اسم خوانده می‌شود، با یک نشست و برخاست چند کشور عرب زبان، به خلیج ع ر ب ی تغییر می‌دهند و برخی از سازمانهای معتبر علمی و سیاسی و اقتصادی اروپایی و امریکایی نیز عملاً بر آن صحّه می‌نهند و از خلیج فارس با نامهای خلیج ع ر ب ی یا خلیج یاد می‌کنند. دنباله نوشتار


ترا که خانه... - سعیدی سیرجانی
زبان فارسی رکن اساسی این خیمه عظیمی است که آذربایجانی و کرمانی و خراسانی و اهوازی را در سایه ی مبارک خود گرفته است و اگر خدای ناخواسته روزی لرزشی در این رکن اصلی واقع شود خیمه فرو میریزد.و چه فرق فاحشی است میان چند ایالتی که به حکم مصلحتهای سیاسی چند صباحی به هم پیوسته اند با کشور کهنسالی که شیرازه ی استقلالش از تار و پود فرهنگی مشترک است. دنباله نوشتار


ختنهٔ آذربایجان
این تمثل را یکی از نظریه‌پرداران پان‌ترکیسم برای الحاق آذربایجان ایران، یعنی شهرهای تبریز و اردبیل و سراب و مراغه و میانه و خوی و سلماس و ارومیه و زنجان، و بعد هم قزوین و همدان تا شیراز (چون حافظ خودش گفته آن ترک شیرازی) به کشور بزرگی که در آینده به نام نامی همه ترکان عالم تاسیس خواهد شد، به کار برده است. این جناب، که اسمش را من فراموش کرده‌ام گفته است که کشور ترکیه و پان‌ترکیست‌ها نباید اهالی آذربایجان را از جدا کردن شهرها و استان‌های آنان از ایران بترسانند. دنباله نوشتار

بقایی ماکان از انتشار کتابی در تخریب وحدت ملی شدیداً انتقاد کرد
 

 

پان ترکیسم و وحدت ملی ایران - بخش نخست
در دهه‌های پایانی قرن نوزدهم میلادی که هم‌زمان با اوج‌گیری تجددخواهی (تجدیدنظرطلبی) غرب‌گرایانه در امپراتوری عثمانی بود، اندیشهٔ پان‌ترکیسم نیز پایه‌ریزی شد. چنان‌که از سال‌های آغازین قرن بیستم میلادی، این اندیشه ، راهنمای فکری غالب روشنفکران تجدیدنظر طلب ترک در هر حرکت سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ... در امپراتوری عثمانی و سپس در جمهوری ترکیه گردید. دنباله نوشتار

پان ترکیسم و وحدت ملی ایران - بخش دوم

پان‌ترکیسم و وحدت ملی ایران - بخش سوم

پان‌ترکیسم و وحدت ملی - بخش پنجم انگیزه‌های پنهان در پشت تغییر نام اران

پان‌ترکیسم و وحدت ملی ایران - بخش ششم

 

پان تورکیسم و ارزش علمی و تاریخی آن - بخش نخست
به تازگی کتابی به دستم افتاد به نام «قرون عثمانی» که نویسنده‌ای آمریکایی به نام لرد کین راس آن را نوشته و در آمریکا در 1977 چاپ و منتشر شده است. پس از مطالعه‌ی آن ملاحظه‌ کردم که این کتاب نیز مانند کتاب‌های دیگری که در سال‌های اخیر درباره‌ی تـاریخ ترکیه و امپراتوری عثمانی ترجمه و منتشر شده، بـا انگیزه‌ی سیاسی نگاشته شده و به ویژه در بخش مربوط به برخوردهای آن کشور و ایـران در زمان صفویه، آکنده از اشتباهات تاریخی است که احتمالا بـا نیات خاص و به منظور بهره‌برداری‌های تبلیغاتی و سیاسی به رشته‌ی تحریر درآمده است. گرچه نقد این کتاب و نظایر آن از گنجایش یک مقاله بیرون است لیکن ذکر یک نمونه فاحش از این تحریف‌های تاریخی و نشان دادن بطلان آن و انگیزه‌هایی که محرک این گونه تحریف‌هاست را ضروری دانستم. دنباله نوشتار

 

مختاریت آذربایجان (از جراید قفقاز) محمد امین رسول‌زاده
در موقعی که ما از مختاریت آذربایجان در جریده خود بحث می‌کنیم، هدف بعضی تعرضات می‌شویم و این اعتراض را که بر ما می‌کنند نتیجه یک اشتباهی است که معترضین نموده‌اند. ترک‌های قفقازیه و مسلمانان ماورا‌ قفقاز در موقعی که می‌شنوند ما از مختاریت آذربایجان بحث می‌کنیم گمان می‌کنند که مقصود ما آذربایجانی است که در قلمرو دولت ایران است که مرکز آن تبریز است و هر وقت « برادران آذربایجانی» می‌گوییم، هم‌چو گمان می‌کنند که مقصود ما برادران آذربایجانی است که در مملکت ایران اقامت دارند. این اعتراض از نقطه‌نظر منطقی هر قدر بعید است، همان اندازه هم از نقطه نظر اشتباه لفظی صحیح و به جا است. زیرا امروز آذربایجان در اصطلاح جغرافیایی محدود به آذربایجان جزو مملکت ایران است که در ماورای رود ارس است که سرحد فاصل روسیه و ایران است و به این خط مخصوص علم شده است. دنباله نوشتار


یک نامه از محمد امین رسول‌زاده
اگر چه محمد امین رسول‌زاده (1884 ـ 1954) بیشتر به عنوان یکی از رجال برجسته قفقاز که نقش مهمی در تاسیس جمهوری آذربایجان ایفا کرد شهرت دارد ولی نام و نشان او در تاریخ معاصر ایران نیز مهم و درخور توجه است. رسول‌زاده، پس از آن که در یک مرحله از نهضت مشروطه با یک هم‌دلی آشکار و دیدگانی تیزبین، برای پاره‌ای از جراید باکو گزارش‌هایی از این پیکار تهیه و ارسال داشت. در یک مرحله دیگر، یعنی در پی سرنگونی محمدعلی شاه نه در مقام یک ناظر و گزارشگر، بلکه به عنوان یک اندیشه پرداز سوسیال دموکراسی و یکی از گردانندگان اصلی روزنامه ایران نو، در شکل‌گیری نهضتی موثر واقع شد که تا مدت‌ها بعد، تاثیر عمده‌ای بر تحولات سیاسی ایران بر جای گذاشت. دنباله نوشتار

از تبریز

تشدید پروژه حمله به تمامیت ارضی ایران با محوریت دولت باکو
دولت باکو در جدیدترین رشته اقدامات ضد ایرانی خود در این روزها، اکران عمومی فیلم 300 را در حال اجرا دارد و همزمان به این بهانه بر تبلیغات ضد ایرانی خود نیز افزوده است. دنباله نوشتار


آغ ساققال و...
مطلبی در مجله‌ی فارسی‌زبان« تهران »(چاپ لوس‌آنجلس- ایالات متحده آمریکا)‌ شماره‌ی 449 زیرعنوان «آغ ساققال یا ریش سفید» چاپ شده بود. چون دارای معنای ترکی بود، نظرم را جلب کرد. باتوجه به این که من هم ترک‌زبانم، با اشتیاق مقاله را خوانده ولی دیدم که مطلب با موضوع «آغ ‌ساققال»، ارتباط چندانی ندارد. با خواندن مقاله، متوجه شدم که نویسنده (آقا یا خانم آریا)، عنوان «آغ ساققال» را بهانه‌ی تبلیغ برای مجله‌ی «وارلیق» و تعریف و تمجید از دکتر جواد هیئت قرار داده است. به همین منظور، نوشته‌ی خود را به موضوع «آغ ساققال» گره زده و نوشته‌ای از نویسنده‌ای به نام آقای محمد زرین‌نژاد را بازگو کرده است. دنباله نوشتار



ناسیونالیسم ایرانی و «مسالۀ ملیت‌ها» در ایران
پیش از بررسی ناسیونالیسم به عنوان اندیشه‌ای اجتماعی و نیز یک مسلک یا مینوشناسی سیاسی، باید مفهوم ملت یا «ناسیون» را باز شناسیم، زیرا طبیعی است که ملت‌گرایی مسبوق به وجود ملت است. بنابراین پیداست جامعه‌ای که هنوز در تشکیل ملت کامیاب نشده و بنابراین به آگاهی ملی دست نیافته است، ملت‌گرایی نیز در آن‌جا نمی‌تواند معنایی جدی داشته باشد. دنباله نوشتار



«توران» گرایی در میان ترکان
اندیشه‌ی توران، نخست در میان مجارها و به صورت واکنشی در برابر پان‌اسلاویسم و پان ژرمانیسم ظاهر شد. از [سال] 1839 به بعد، نویسندگان مجار این واژه را برای مشخص کردن سرزمینی به کار بردند که پنداشته می‌شد خاستگاه اولیه‌ی نژاد تورانی یعنی آمیزه‌ای از اقوام اورال ـ آلتایی و مجار ـ فنلاندی بوده است. حتی در سده‌ی بیستم هم این اندیشه در مجارستان هوادارانی داشت و از 1913 تا 1970، نشریه‌ای به نام توران در این کشور انتشار می‌یافت. دنباله نوشتار



دولت ترکان جوان و پان‌ترکیسم
در یک دوره‌ی کوتاه شش ساله (1914 ـ 1908) جنبش فرهنگی ترک‌گرایی به جنبش سیاسی ناسیونالیسم ترک تحول یافت و این دوره مقارن بود با روزگار حکومت ترکان جوان که با شکست عثمانیان در جنگ جهانی اول (1918) پایان گرفت. اکنون باید دید چرا ترکان جوان به ناسیونالیسم، یا به سخن دقیق‌تر، پان‌ترکیسم، روی آوردند. ترکان جوان تا 1908 و حتی اندکی پس از آن، بیشتر جانبدار اندیشه‌ی ملت عثمانی بودند. در 1904 هنگامی که مقاله‌ی « سه شیوه‌ی حکومت» آقچورا انتشار یافت، با بی‌اعتنایی و حتی انتقاد با آن روبرو شدند. چنین به نظر می‌رسد که از 1906 به بعد، هم تحت تاثیر ترکان روسیه و هم در نتیجه‌ی آشنایی با نوشته‌های ادیبان ترک‌گرای عثمانی، ترکان جوان‌ اندک‌اند، به اندیشه‌های ناسیونالیستی روی آوردند. از 1908 به بعد برخی از شخصیت‌های برجسته‌ی ناسیونالیسم ترک چون ضیا گوکالپ و احمدآقا اوغلو به عضویت کمیته مرکزی « اتحاد و ترقی» درآمدند و حسین جاهد (یالچین) سردبیر طنین ارگان رسمی کمیته شد. دنباله نوشتار


تاملی بر رویکردهای پست مدرن،در نقد ناسیونالیسم
قرائت پان ترکیستی از تاریخ ایران و منطقه و به تبع آن روایت پان ترکیستی از رویدادها مخرج مشترک بیشتر کتاب ها و آثار و مقالات در این حوزه است. در این آثار آشکارا نوعی تنش و آشفتگی ذهنی و پرش های مختلف دیده می شود. معمولا قید زمان از داوری ها و استقراء و گزاره های این طیف حذف شده و حتی تیترها و عناوین بشدت سوگیرانه و پیش داورانه هستند. دنباله نوشتار


ساختار شکنی‌های عوامانه! - نقدی بر همایش (سمینار) حقوق اقوام در کانادا
قومیت گرایان اغلب خود را در ارتباط با دیگری تعریف و معنا می‌کنند. هویتی که آن‌ها در صدد برساختن‌اش هستند قائم البذات نیست بلکه در تقابل با «دیگری»هایی است که در صورت غیابش، حضور آن هویت معنای چندانی ندارد. از این رو است که کمتر می‌بینیم به صورت ایجابی پیرامون هویت‌های قومی سخنی گفته شود. در ایران قومیت گرایان کرد یا آذری در مورد مولفه‌های هویتی که مدعی‌اش می‌باشند توصیف چندانی ندارند و علاقه‌مندند در نفی هویت کلان همگانی کشور سخن بگویند. همین اتفاق تکراری در سمیناری که اخیرا در کانادا برگزار شده است رخداد. دنباله نوشتار


حقوق بشر بر بنیاد استقلال و حاکمیت ملی
بر اساس داده های یکی از پژوهش های معتبر، از سال 1945 تا 1997 بیش از صد و بیست جنگ و درگیری عمده در جهان صورت یافته است و از این تعداد هشتاد مورد در زمرۀ جنگ‌های قومیتی و مذهبی بوده‌اند و پیامدهای دهشتناکی چون پاکسازی‌های قومی و جنگ‌های داخلی را در پی داشتند. دنباله نوشتار



آزادی بیان و دشمنان نظم عمومی
در بسیاری از کشورهای جهان ازجمله ایالات متحده حمایت لفظی از تروریسم جرم محسوب می‌شود. زیرا دولت این کشور تصور می‌کنند تروریسم درحال تهدید امنیت ملی این کشور است. در کشور ما نیز فروپاشی وحدت ملی مقدمه‌ای برای فروپاشی کشور است. احساس هویت و وحدت ملی انگیزه لازم برای دفاع شهروندان از کشور به شمار می‌رود. بنابراین کسانی که تمامیت ارضی ایران را مورد هدف قرار داده‌اند در مرحله نخست بدون اشاره به هدف اصلی با نشانه گرفتن هویت ملی و انکار مسلمات تاریخی زمینه را برای بخش‌های دیگر این پروژه آماده می‌کنند. دنباله نوشتار


افشای توطئه‌های خزنده دولت باکو برای تجزیه ایران + نقشه
مرز کشیدن و ملت سازی در ایران به بهانه تنوع زبانی موجود در ایران، برنامه‌های پرهزینه و بلند مدت ایجاد خاورمیانه جدید توسط دولت آمریکا و موسساتی چون «امریکن اینتر پرایز» و حمایت‌های بی پروای سیاستمداران آمریکایی همچون «مایکل لدین» از تجزیه طلبان.../ اعلام رسمی سران رژیم صهیونیستی که بار‌ها گفته‌اند چند ایران کوچک برای ما، بهتر از یک ایران بزرگ است... دنباله نوشتار


زایش و پیدایش جریان‎های «پان ترکیسم و پان عربیسم»
یکی از عمده‎ترین تحولات سیاسی و فکری خاورمیانه در آغاز قرن بیستم، ظهور جریان ناسیونالیسم در سراسر منطقه بود. از این میان، سه جریان ناسیونالیستی بیش از همه بر سر تحولات منطقه تاثیر گذاشتند: ناسیونالیسم عرب، ناسیونالیسم ترک و ناسیونالیسم ایرانی. دنباله نوشتار


اصلاح زبان ترکی: کامیابی فاجعه‌آمیز
وقتی نخستین بار، دستور زبان ترکی چَغتایی را باز کردم و آموختم که «خواهد بود» در چغتایی می‌شود bolğay، حال آن که همین واژه در ترکی ترکیه می‌شود ola، چه قدر در برابر bolğay نیرومند، ola سست و ضعیف به نظرم رسید. فکر کردم آسیای میانه جایی است که باید باشم. کتاب‌های گونار جارینگ [ Gunnar Jarring ترک‌شناس و سیاست‌کار سوئدی درگذشته ۲۹ می ۲۰۰۲ م/ ۸ خرداد ۱۳۸۱. شهربراز] درهایی به جهان خیره‌کننده‌ای به رویم باز کرد که آن مرد پراستعداد در آن سفر کرده بود. دنباله نوشتار



مخاطرات و مدافعات ملّی
در نیمۀ دوم قرن 19 م، در حالی که اندیشه مندان تجددطلب ایرانی برای تشکیل دولت ـ ملت در ایران از طریق انجام اصلاحات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی برنامه هایی ارائه می دادند، دو جریان ناسیونالیستی در همسایگی ایران ـ مناطق مسلمان نشین روسیه و امپراتوری عثمانی ـ در حال تکوین بود: ناسیونالیسم ترک و ناسیونالیسم عرب. دنباله نوشتار



سازمان فاشیستی گرگ‌های خاکستری
گرگ‌های خاکستری ترکیه فعالترین سازمان نژادپرست پان‌تورانی در جهان امروز هستند. گرگ‌های خاکستری یک سازمان فراملیتی و نئوفاشیستی است که در برهه‌های مختلف از طرف دولت ترکیه متهم به تروریسم شده است و در بین سالهای 1974-1980، 694 فقره قتل را در ترکیه و خارج از آن انجام داده است. دنباله نوشتار



از پان‌ترکیسم تا نژادپرستی
دکتر عایشه حُرّ(Ayşe Hür) محقق و روزنامه نگار ترک در سال ۱۹۵۶ در شهرآرتوین زاده شد پدرش از ترکان بالکان و مادرش اهل استانبول بود و هر دو به شغل آموزگاری مشغول بودند. در بخش تاریخ دانشگاه بوغازچی و بخش روابط و سیاست بین المللی تخصص خود را به پایان رساند. در سال ۲۰۰۵ تز خود را روی تاریخ اتحاد اروپا و سیاست های صلح طلبانه و مسائل ارامنه در انستیتو آتاترک همان دانشگاه نوشت . در روزنامه های طرف ، رادیکال ، آگوس و مجلات مختلف به نوشتن تاریخ اجتماعی و سیاست مشغول است . دنباله نوشتار


نسل‌کشی ارمنی‌ها
نود و شش سال پیش در جریان جنگ نخست، حکومت عثمانی کمابیش 2 میلیون تن از ارمنی‌های ساکن امپراتوری عثمانی را از خانه‌ها و کاشانه‌های خود آواره کرد. کمابیش 5/1 میلیون تن از آنان در راه تبعید به دست دژخیمان عثمانی به قتل رسیدند و حدود نیم میلیون تن از جان به‌دربردگان از این نژادکشی، از سرزمین نیاکانی خود که هزاران سال در آن زیسته بودند، آواره شدند. دنباله نوشتار

 

آذربایجان و کردستان دو عضو جدانشدنی از پیکر ایران
بنا به شهادت اسناد تاریخی دو قوم آریایی، آذربایجانی و کردستانی، در برپایی و بنای دولت ماد، دو ستون اصلی بوده و در تشکیل امپراتوری هخامنشی نقش اساسی داشتند. بنا به تاریخ متون 2500 ساله ایران، اقوام آذربایجانی و کردستانی همیشه جزء ایران و همبسته با سایر اقوام ایرانی بوده و به نام ملت ایران شناخته شده‌اند. دنباله نوشتار


یک قطعه شعرنفیس درباره زلزله تبریز در سال1139ه.ق
داستان زلزله و تحلیل آن در ادبیات فارسی، داستانی کم و بیش محل توجه است و اشعار و اخباری در باره آن وجود دارد. برخی از شاعران که شاهد زلزله‌ هایی بوده و از آن ها جان سالم بدر برده اند، اشعاری در این باره سروده اند. در این اشعار جدای از آن که سعی کرده اند تاریخ وقوع زلزله را بیان کنند، به طور معمول تحلیل‌ هایی هم در باره چرایی وقوع این حوادث به دست داده اند. دنباله نوشتار

 

ریشه و تبار مردم آذربایجان
مردم آذربایجان همان گونه که نام سرزمینشان نشان می‌دهد، مردمانی هستندایرانی نژاد (آریایی نژاد). نام آذربایجان از آتروپات سردار هخامنشی که آذربایجان را از چنگال اسکندر رهاند و تا سالیان دراز خود و خاندانش سر رشته‌دار این سرزمین بودند، گرفته شده. این سرزمین پیش از آتروپات، ماد خرد نامیده می‌شدی. دنباله نوشتار


تاریخچۀ آذرپادگان و مردمان آذربایجان 2 - بررسی ادعاهای پان ترکیست ها
اما باید این طور اذعان نمود که نه تنها تمامی سندهای تاریخی، این زمان مهاجرت و این انگارۀ سیاسی و بدون پشتوانۀ علمی را رد می کند، بلکه یافته های باستان شناختی و دستاوردهای علم وراثت و ژنتیک نیز اعتباری برای این ادعاها باقی نمی گذارند. دنباله نوشتار



تاریخچهٔ آذرپادگان و مردمان آذربایجان 3 - تبار مردمان آذربایجان بر پایۀ ویژگی‌های ظاهری
آنچه امروز به وضوح مشاهده می کنیم، این مسئله است که در میان این افراد، هیچ یک از صفات زردپوستان شمالی نظیر چشمان بادامی ( اپی کانتوس )، پوست زرد روشن، گونه های برجسته و غیره که از بارزترین مشخصات ترکان بوده است دیده نمی شود. مواردی که تمامی آن ها در سایر گروه های ترک تبار و زرد شمالی نظیر قرقیز، قزاق، ازبک، و از همه مهمتر ترکمن که هنوز نام ریشه و تبار خود را به همراه دارند، مشاهده شده است. دنباله نوشتار

فعالیت میسیونرهای مذهبی در ارومیه
در قرن نوزدهم و بیستم میلادی ایران عرصه فعالیت سیاستمدارانی بود که هر یک در راستای هدفی خاص، به شیوه خاصی فعالیت می‌کردند. روسیه و انگلیس از بازیگران اصلی عرصه سیاسی ایران بودند و جمله معروف ناصرالدین شاه که «اگر به جنوب بروم روسیه اعتراض می‌کند و اگر به شمال بروم انگلیس» نشان از این نفوذ دارد. غیر از این دو کشور، ممالک غربی دیگر نیز درصدد تامین منافع خود در ایران بودند. دنباله نوشتار


اتابکان آذربایجان
اتابکان آذربایجان توسط اتابک شمس‌الدین ایلدگز از درون ساختار حکومتی سلجوقیان با تصاحب اختیارات منصب اتابکی شاهزادگان سلجوقی شکل گرفت. ایلدگز، غلامی ترک بود که با رسیدن به مقام امیری از سال 540 هـ [524 خ] به بعد مدت ده سال امارت بخشی از آذربایجان را داشت و از سال 520 هـ عنوان اتابک یافت. دنباله نوشتار
 

 

معرفی کتاب پان‌تورانیسم آذربایجان را هدف می‌گیرد
اخیرا کتابی به نام «پان تورانیسم آذربایجان را هدف می‌گیرد» به زبان انگلیسی در یکی از جایگاه‌های اینترنتی دیدم که توجهم را جلب کرد. این کتاب توسط آقای کاوه فرخ استاد دانشگاه بریتیش کلمبیا در کانادا نوشته شده است و جای سپاسگزاری است که ایشان این کتاب را به رایگان در اختیار همه در اینترنت گذارده است. نویسنده در این کتاب به مطلبی پرداخته است که امروزه اگر چه به آن توجهی نمی‌شود، ولی به علت شرایط بین المللی در آینده ممکن است به بحران سیاسی بزرگی برای ایران تبدیل شود و بر زندگی همه ایرانیان اثر بگذارد. این کتاب بعضی زوایای دوروئی غرب را در مصاف با ایران و تبلیغ دموکراسی و آزادی برای ایران آشکار می‌سازد. پان ترکیسم یا شکل فراگیرتر آن یعنی پان تورانیسم یک ایدئولوژی نژادگرایانه ای است همچون صیهونیسم، پان عربیسم ، فاشیسم، نازیسم که پیام آن برتری فرهنگ و تاریخ ترک زبانان بر دیگر ملتهای جهان است و هدف آن ایجاد یک کشور ترک زبان بزرگ است که از اروپا تا آسیا را فرامیگیرد. دنباله نوشتار

 

 

گذری در کتاب «آذربایجان و اران»
در آن روزها، گذاردن نام « آذربایجان » بر بخشی از قفقاز ، گفت و گوهای بسیار پدید آورد و در ایران، به ویژه آذربایجان، اعتراض عده کثیری از میهن پرستان از جمله گروه دموکرات های آذربایجان چون شادروانان شیخ محمد خیابانی، اسماعیل امیرخیزی، احمد کسروی تبریزی و بسیاری دیگر راسبب گردید و کار این اعتراض تا بدانجا کشید که گروهی به پیروی از شادروانان اسماعیل امیرخیزی و شیخ محمد خیاباتی در صدد تغییر نام آذربایجان برآمدند. دنباله نوشتار

كتاب شناخت؛ معرفی کتاب‌های آذربایجان و اران، مطالعاتی دربارۀ تاریخ، زبان و فرهنگ آذربایجان، تجزیه قفقاز

معرفی کتاب آذربایجان و اران 2

معرفی کتاب آذربایجان و اران

معرفی کتاب آذری یا زبان باستان آذربایجان

کتاب آذری یا زبان باستان آذربایجان

معرفی کتاب آذربایجان ترک نیست(ترک زبان است)

شرحی از کتابهای مرزهای ایران و ترکیه، ارومیه در محاربه عالم‌سوز، تاریخچه ارومیه

کتاب تزارها و تزارها از دکتر هوشنگ طالع

مقدمه کتاب «تاریخ زبان آذری

کتاب «پان ترکیسم، ایران و آذربایجان» به چاپ دوم رسید

 

 

آشنایی با کتاب «مطالعاتی در بارۀ تاریخ، زبان و فرهنگ ‌آذربایجان»
سرزمین آذربایجان که از نخستین کانون‌های مردمان آریایی‌نژاد ایران‌زمین است، در آغاز «ماد خُرد» نام داشت و سبب نیز ‌آن بود که شاخۀ کوچک مادها در آن خانه گزیده بودند. پس از یورش اسکندر و مقاومت این سرزمین به رهبری‌ « آتورپات» (سردار ماد خُرد) این سرزمین، نخست «آتورپاتکان» و «آترپاتکان» و در دوره‌های بعد « آذربایجان» نام گرفت. در دوره‌های گوناگون تاریخی و پس از اسلام با ورود ترکان سلجوقی به ایران، زبان ترکی به آذربایجان راه یافت. دنباله نوشتار


گلستان ارم: جعلنامه‌ای در انکار هویت فرهنگی ایرانی قفقاز و تركي شمردن قفقازيان
پس از اینکه دولت سوسیالیست روسیه، سرزمینهای اشغالی در شمال رودخانهٔ ارس را که «اران» و «قراباغ» نامیده می‌شد، با نام جغرافیایی ساختگی «آذربایجان» شهرت داد و نامور ساخت، به کار جعل فرهنگ و تاریخ پرداخت. دنباله نوشتار


معرفی کتاب نقش آذربایجان در تحکیم هویت ایران
این اثر که مجموعه ای از مقالات پژوهشگران محققان و دانشگاهیان آذربایجانی است در سی و چهار مقاله به بررسی ”نقش آذربایجان در تحکیم هویت ایران“ می پردازد و از پنج بخش با مقالات صاحب‌نظران و پژوهشگران آذریبایجانی شکل گرفته است. دنباله نوشتار


معرفی کتاب پان ترکسیم, ایران و آذربایجان
کتاب پیش رو سراسر در سه بخش گردآوری شده است. اهمیت و جایگاه آذربایجان و مردمان این سامان در درازای تاریخ چند هزار ساله ی ایران زمین و ملت بزرگ اش، بر هیچ کس پوشیده نیست. افتخار آفرینی و فرهنگ سازی مردم آذربایجان از گذشته‌های دور تا کنون, هم‌چون مرواریدی در دل صدف ایران می‌درخشد. دنباله نوشتار

 

مردگان باغ سبز
مردگان باغ سبز داستانى است براساس تجربه فروپاشى حکومت فرقه دموکرات در پاییز 1325، و مبتنى بر سرگذشت دو شخصیت اصلى داستان. «بالاش» سخنگوى رادیوى فرقه دموکرات در تبریز، عهده‏دار ترسیم نمایى از وضعیت سیاسى آذربایجان در آن مقطع خاص است. و دیگرى نیز «بلوت» کودکى یتیم که به چوپانى اشتغال دارد و نظاره‏گر بازتاب این تحولات در روستایى دور افتاده است. دنباله نوشتار

کتاب دده قورقود
راجع به کتاب دده قورقود باید گفت که یگانه نسخه‌ی خطی قدیم این کتاب در کتابخانه‌ی سلطنتی آلمان موجود بود، و برای نخستین بار فیلشرهنگام تنظیم کاتالوگ کتابخانه‌ی سلطنتی به این کتاب برخورد کرد، اما چون معلوم نبود که چه کسی این داستان‌ها را پیش هم جمع کرده و به صورت کتاب درآورده است و فقط پشت صفحه‌ی اول کتاب نوشته شده بود که این نسخه در قرن دهم هجری به کتابخانه‌ی احمد پاشا وارد شده است،‌ لذا فلیشر آن را جزو آثار قرن شانزدهم میلادی قرار داد. دنباله نوشتار

دده قورقوت و فردوسی

نظامی گنجوی میراث دار فردوسی

زبان مادری و میهن مادری

ایرانیان ملی رای می‌دهند، نه قومی و محلی

بیانیه تحلیلی فعالان دانشجویی و اجتماعی آذری در خصوص اقدامات خصمانه جمهوری باکو علیه ایران

فاجعه جیلولوق کار چه کسانی بود؟

امپراتوری عثمانی در دشمنی با ایران؛ در یک نگاه

 

 

معرفی چند شماره هفته نامه طرح نو - چاپ تبریز

این جریده ملی هفته ای یکبار به طبع می رسد و از هرگونه مطلب سیاسی،تاریخی و فرهنگ و ادب،پیرامون اسلام و ایران که در آن منافع ملی باشد سخن می گوید. دنباله نوشتار

 

ظهور و سقوط فرقه‌ی دموکرات آذربایجان

پس از آن‌که ایرانیان در پی قیام فرزند شایسته‌ی ایران‌زمین، شاه اسماعیل، توانستند سرزمین خود را از چنگال عثمانیان نگاه دارند، به فکر مقابله با استعمارگران پرتقالی، هلندی و انگلیسی نیز افتادند. در واقع، می‌توان گفت ایرانیان اولین‌بار در مواجهه با کشور آل‌عثمان، که بیشتر کشوری اروپایی بود، با مظاهر نظامی زندگی نوین غربی و تغییر کیفیت ابعادی از زندگی آشنا شدند و کوشیدند به این کیفیت نوین – که نزد آنان فراتر از بعد نظامی نمی‌رفت – مجهز شوند. دنباله نوشتار

گاه شمار غائله آذربایجان

ظهور و سقوط فرقه‌ی دموکرات آذربایجان

 

21 آذر به انگیزۀ شصت و پنجمین سالگرد روز نجات آذربایجان (روز گریز اهریمن)
با اشغال ایران از سوی متفقین در جریان جنگ دوم جهانی، روسها نیمه‌ی شمالی ایران را اشغال کردند. روسها برای جدایی آذربایجان از ایران، اقدام به بنیانگذاری فرقه‌ی دموکرات آذربایجان کردند. فرقه‌ی دموکرات در دوران یکساله‌ی حکومت، از هیچ جنایت علیه مردم و قتل و غارت و مصادره‌ی اموال آنان، خودداری نکرد. بیشتر سردمداران فرقه‌ی دموکرات، عناصری بودند با سوءپیشینه که با حمایت روسها، بر جان و مال و ناموس مردم آذربایجان مسلط شده بودند. دنباله نوشتار


شصت و پنجمین سالگشت گریز اهریمن از میهن
امسال نیز چون سالیان پیش به کوشش انجمن مهرگان جشنِ باشکوهی به انگیزه‌یِ شصت و پنجمین سالگشت گریز اهریمن از سرِ سبزِ مام میهن برپا گردید. پژوهندگان، سرایندگان و سخنوران هرکدام با سندهایِ نویافته و پژوهش‌هایِ نوین و سروده هایِ میهن‌پرستانه‌ در باره‌یِ وابستگیِ جریانِ فرقه، برداشت و تحلیلی نو که روشنگرِ برخی گوشه‌هایِ تاریکِ تاریخِ معاصر بود، باشندگانِ میهن‌پرست و خردمندِ نشست را آگاه‌تر از پیش ساختند. دنباله نوشتار


روز 21 آذر 1389 شصت و چهارمین سالگردِ گریزِ اهریمن(روزِ نجاتِ آذربایجان)
به انگیزه‌یِ شصت و چهارمین سالگردِ گریزِ اهریمن (روزِ نجاتِ آذربایجان)، همایشِ ویژه‌ای در تالارِ مهرگان برگزار گردید، گردانندگیِ برنامه را بانو هما ارژنگی سخنسرایِ نام آشنایِ میهن انجام دادند. دنباله نوشتار


گزارشی از همایش گریز اهریمن-87
همایش "گریز اهریمن" در روز 21 آذرماه در سرای مهر انجمن مهرگان برگزار شد. پس از آنکه باشندگان سرود جاوید " "ای ایران" را سر دادند. مجری، برنامه را به گونه‌ی دیگر آغاز کرد و پیام تلفنی دکتر نصرت ا... جهانشاهلو افشار را خواند. پیامی که ندامت نامه را می‌مانست. دنباله نوشتار


برگزاری همایش گریز اهریمن 88
در چند دهه‌ی گذشته 21 آذر برای ایرانیان جشنی گرانمایه است از آنجا که چنگال اهریمن سرخ از سر سبز ایران کوتاه شد، از این رو امسال نیز به مانند سال‌های گذشته انجمن مهرگان مراسمی را به یادبود این روز بر پا کرد، این همایش به تاریخ 22 آذر ماه از ساعت 17 تا 20 در مکان دایمی این انجمن و با حضور جمعی از استادان،پژوهشگران و ایران دوستان و با خواندن سرود ای ایران آغاز گردید. دنباله نوشتار

برگزاری همایش گریز اهریمن به مناسبت روز آذربایجان - سال 1389


گفتگوی دکتر حمید احمدی پیرامون 21 آذر سالروز آزادسازی آذربایجان
گفتگوی دکتر حمید احمدی استاد دانشکده علوم سیاسی دانشگاه تهران با بیژن فرهودی پیرامون غائله پیشه وری و فرقه اش که در روز 21 آذر 1325 فروپاشید و خود مردم ایراندوست آذربایجان قبل از ورود یگان‌های ارتش به پا خواستند و اعضای آن را به دامان استالین در شوروی فراری دادند. 21 اذر 1325، تبریز در میان شور و شوق مردم به دامن ایران بازگشت. دنباله نوشتار


دو روز آخر کار فرقه و دموکرات
امروز هم در شهر نگرانی میان مردم حکم‎فرما بود. روابط بین تبریز و طهران همان طور مقطوع بود. سیم تلگراف کار نمی‎کند. رادیوی تبریز با رادیوی طهران بشدت داخل جنگ شده است. دنباله نوشتار


پایان کار فرقه دموکرات
عصر روز بیستم آذر، محمد بی‎‎ریا، جانشین پیشه‎وری در اجتماعی که در جلو کمیته مرکزی تبریز برپا شده بود از بالکن ساختمان خبر ورود ارتش به آذربایجان را اعلام داشت و مدعی شد که قوای اعزامی به آذربایجان فقط برای نظارت بر حسن انجام انتخابات به آذربایجان می‎آیند. اما همه‎ی مردم دریافتند که کار از کار گذشته و حکومت دموکرات‎ها به آخر خط رسیده‎ است. دنباله نوشتار


یادی از شادروان ابوالحسن خان اقبال آذر
ابوالحسن خان اقبال آذر، خوانندهٔ نامدار سدهٔ بیستم آذربایجان، درزمان خود فخر تبریز بود. او می‎گفت: خداوند، این صدا را به من الطفات کرده و صدای من تعلق به مردم ایران و به ویژه‎ همشهریان تبریزی دارد. دنباله نوشتار


سنی گتیرن، سنه دییر: گت (آن که تو را آورد، به تو می‌گوید: برو)
روز چهاردهم آبان 1325 ، فرمان انتخابات از سوی دولت ، صادر شد. این در حالی بود که هنوز آذربایجان در چنگ فرقه‌ی دموکرات و بخش‌هایی از کردستان ، زیر سیطره‌ی کومله قرار داشت. قوام برای امیدوار کردن شوروی‌ها به نتیجه‌ی انتخابات ، شورای عالی انتخابات تشکیل داد و الله‌یار صالح ، رهبر حزب ایران و موتلف حزب توده و فرقه‌ی دموکرات را نیز به عضویت شورای مزبور منصوب کرد. دنباله نوشتار


ظهور و سقوط فرقه دموکرات از 21 آذر 1324 تا 21 آذر 1325
با عقد قرارداد سه جانبه میان ایران و دولت‎های روس و انگلیس در 29 بهمن 1320 (29 ژوئیه 1942) اشغال‎گران متعهد شدند که حداکثر شش ماه پس از پایان جنگ دوم جهانی، خاک ایران را ترک کنند. از این رو، روس‎ها به فکر آن برآمدند که تا پیش از رفتن، امتیاز اقتصادی یا سیاسی مهمی در ایران به دست اورند. از این رو، در آغاز به ایجاد و تقویت حزب توده پرداختند. اما وقتی به این نتیجه‎ رسیدند که حزب توده نمی‎تواند آن‎ها را به مقصودشان برساند، دست‎اندر کار ایجاد فرقه‎ی دموکرات برآمدند. سید جعفر پیشه‎وری را، نامزد این کار کردند. دنباله نوشتار


آذربایجان در سال‎های 1325 ، 1324 - بخش نخست
در مجلس یکی از آزادگان و رجال کهنسال آذربایجان بودم سخن از پیش‌آمدهای سال‌های 1324 و 1325 و وقایع آذربایجان و کیفیت تشکیل حزب وحدت ایران پیش‌آمد و نیز چندی پیش‌ مقاله‌ای از آقای دکتر مهدوی دامغانی در این مورد در روزنامه‌ی کیهان (چاپ لندن) خواندم که لازم دانستم آن‌چه خود ناظر و شاهد بودم برای حفظ تاریخ بیان کنم . دنباله نوشتار



سندهای تازه، پیرامون دخالت آشکار اتحاد شوروی در ایجاد فرقهٔ دموکرات در آذربایجان و جمهوری مهاباد
با وجودی که هیچ‌یک از پژوهش‌گران و تاریخ‌نگاران، تردید در دخالت اتحاد شوروی در ایجاد فرقهٔ دموکرات در آذربایجان و جمهوری مهاباد نداشتند، انتشار سه سند از آرشیو جمهوری آذربایجان در باکو، حقایق بیش‌تری را آشکار می‌کند. دنباله نوشتار



چند سند دربارهٔ فرقهٔ دموکرات آذربایجان (از مرکز اسناد جمهوری آذربایجان شوروی)
حسن حسن‌اوف که با ماموریت ویژه‌ای برای رهبری امور سیاسی به ایران آمده بود 13 فوریه 1945 (24 بهمن 1323) در پایان یک گزارش 67 صفحه‌ای که برای میرجعفر باقراوف فرستاده، چنین می‌نویسد: «مامورینی که از آذربایجان شوروی به این‌جا آمده‌اند کارهای بزرگی انجام می‌دهند، لکن هنگام اتخاذ تدابیر مهم چون از مقصد نهایی حکومت شوروی بی‌اطلاعند، نمی‌توانند کارها را چنان که باید و شاید پیش ببرند. دنباله نوشتار

سند شماره 1 - دربارۀ توطئۀ نافرجام،‌ در راستای‌ تجزیه‌ آذربایجان‌

سند شماره 2 - دربارۀ توطئۀ نافرجام،‌ در راستای‌ تجزیه‌ آذربایجان‌

سند شماره 3 - دربارۀ توطئۀ نافرجام،‌ در راستای‌ تجزیه‌ آذربایجان‌


کالبدشکافی تسلیم شدن قاضی محمد و چرایی و چگونگی آن
پس از جنگ جهانی دوم،روس‌ها از حضور ارتش خود در ایران بهره برده و دو هدف را در راستای هم پی گرفتند: تجزیه ی آذربایجان و شمال کردستان در راستای وصیت‌نامه‌ی پتر و الحاق این سرزمین‌ها به سرزمین خویش (هم چون دیگر بخش های جدا شده از ایران در قراردادهای گلستان و ترکمنچای) و نیز گرفتن امتیاز نفت شمال و در نتیجه گستراندن بساطی به مانند انگلیس‌ها در جنوب ایران . دنباله نوشتار


آذربایجان و غائله فرقه دموکرات
ساعت چهار صبح روز سوم شهریور سال 1320 سفیران انگلیس و شوروی طی یادداشت‌هایی که هر یک جداگانه تسلیم نمودند،‌ اعلام داشتند که «چون دولت ایران در انجام درخواست‌های فوری و مهم دو کشور همسایه که در یادداشت مورخه 25 تیر و 25 مرداد سال 1320 به طور مبسوط و واضح به آن‌ها اشاره شده بود سهل‌انگاری کرده و سیاست مبهمی در این موقع باریک و خطرناک پیش گرفت و اظهارات و تذکرات دوستانه ما را نخواست با حسن نیت تلقی کند و در بیرون کردن عمال آلمانی هیچ‌گونه اقدامی ننموده به این جهت دولت‌های شوروی و انگلیس خود ناگزیر دیدند به نیروهای مسلح خود دستور دهند که از مرزهای ایران عبور نمایند و اینک با کمال تاسف به آقای نخست‌وزیر اطلاع می‌دهیم که واحدهای شوروی و انگلیس طبق دستور ستادهای مربوطه وارد خاک ایران شده مشغول پیش‌روی هستند. سوم شهریور 1320.» دنباله نوشتار


سنی گتیرن، سنی دییر گت
سحرگاه روز شوم سوم شهریورماه 1320، استعمارگران روس و انگلیس بدون هرگونه اعلام خبری، ایران را مورد یورش نظامی قرار دادند و کشور را اشغال کردند. چند ماه بعد، اشغال‌گران آمریکایی نیز به آن‌ها پیوستند. دنباله نوشتار

 

21 آذر: تجدید خاطره‌ی تلخ و شیرین
روز 21 آذر برای مـردم آذربایجان دارای دو مفهوم و خاطره متفاوتی است. 21 آذر سال 1324 روز جدا شدن آذربایجان از پیکر ایـران، و 21 آذر سال 1225 روز نجات و برگشت آذربایجان به دامن مام وطن. دنباله نوشتار


مشاهدات من در زنجان (آذر ماه 1325 پس از فرار عوامل دولت پیشه وری)
داستان گزارش زیر چنان که در مقدمه آمده، چنین است که آیت الله طالقانی که این زمان به صورت مسلسل درس های تفسیرش را در نشریه آیین اسلام (با مدیریت نوریانی ) منتشر می کرد و همکاری مرتبی با آن داشت و نیز با توصیه جمعی از علمای تهران راهی زنجان شد تا گزارشی از وضعیت شهر تهیه کرده تا در این نشریه به چاپ برسد. حاصل این سفر چند روزه که در آذرماه سال 1325 بوده متنی است که در اینجا ملاحظه می کنید. دنباله نوشتار


جمهوری مهاباد در بوته ی نقد فصلنامه ی گفتگو
فصلنامه ی فرهنگی و اجتماعی گفتگو، شماره ی بهار 88 خود را به "جمهوری مهاباد" اختصاص داده و با انتشار 6 مقاله از کارشناسان داخلی و خارجی این حوزه، به بحث و بررسی پیرامون این رخداد مهم سده ی معاصر ایران زمین پرداخته است. دنباله نوشتار



موضع مطبوعات ترکیه نسبت به فرقه دموکرات آذربایجان1324 تا 1325
جستار زیر بخشی از مقاله محمدعلی بهمنی قاجار، تحت عنوان ”نگرانی های ترکیه،آمد و نیامد پان ترکیسم“ است که در شماره 48 فصلنامه گفتگو منتشر شده است. این نوشتار موضع مطبوعات ترکیه نسبت به فرقه دموکرات را براساس نشریاتی چون وقت، گچه پستاسی، جمهوریت، آکشام و... بررسی کرده و نشان می دهد که مطبوعات این کشور نیز در همان زمان نسبت به تحولات ایران و آذربایجان وحضور نیروهای ارتش سرخ موضع منفی داشتند و فرقه دموکرات را به لحاظ وابستگی به شوروی تقبیح می کردند. دنباله نوشتار


پایان کار فرقه دموکرات آذربایجان فریب خورده و رها شده
مردم تبریز، با آگاه شدن از حرکت نیروهای ارتش به سوی آذربایجان، یک‌پارچه به‌پا خواستند. مردان و زنان‌، دختران و پسران تبریز، همه«‌ ‌ستارخان» و «‌ ‌باقرخان» شده بودند و در سنگر « ‌‌خیابان» درفش آزادی و آزادگی را برافراشته بودند. برابر خیزش یک پارچۀ مردم ، تنها راه گریز به روی سرکردگان فرقۀ دموکرات باز بود . دنباله نوشتار


نقدی بر کتاب «فراز و فرود فرقه‌ دموکرات آذربایجان»
در سال 1999 میلادی برابر 1378 خورشیدی نویسنده‌ای از اهالی جمهوری آذربایجان (اران سابق) به نام آقای جمیل حسنلی که مدعی است بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و آزاد شدن کشورهای تحت سلطه حکوت کمونیستی شوروی توانسته با دستیابی به اسناد، اقدام به نوشتن کتاب مستند تاریخی تحت عنوان «فراز و فرود فرقه دموکرات آذربایجان» نموده است و این کتاب در سال 2005 میلادی برابر با 1384 خورشیدی از طرف آقای منصور همامی به فارسی ترجمه و در ایران چاپ و منتشر شده . دنباله نوشتار


جریان آذربایجان و کردستان
طرح «شرکت مختلط نفت شوروی» در مجلس مطرح شد، ولی در مجلسی که در آن، هم اکثریت به لیدری دکتر طاهری و هم اقلیت آن به رهبری دکتر مصدق مخالف طرح بودند، شانسی برای قبول آن وجود نداشت. تازه خود دولت‎های حکیم‎الملک، ساعد و صدرالاشراف مانع اصلی بودند و بنا به الهام از جانب انگلستان و دربار هر گونه مذاکره نتیجه‎ بخش را به شدت رد می‎کردند. شوروی تصمیم گرفت، آن چنان وضعی در ایران ایجاد کند که دولت و مجلس به قبول پیشنهاد وادار شوند. دنباله نوشتار


معرفی کتاب ما و بیگانگان
«هم‌میهنان و به‌ویژه جوانانِ ما، که در آینده چه بسا سرِ راه‌شان چنین دام‌هایی گسترده خواهد شد، باید توجه کنند کارهای نادرست من و هم‌کاران و هم‌گامانم در برپایی حزب توده و فرقه‌ی دموکرات آذربایجان، پی‌آمدهای شومی برای میهن‌مان به بار آورد و چه نوجوانانی را، که سرمایه‌های ارزنده و گران‌بهای میهن ما بودند، به کشتن داد و چه خانواده‌هایی را بی‌سرپرست و بی‌سروسامان کرد. دنباله نوشتار


از ما و بیگانگان تا ایران در دوران اسطوره
هنگامی که خواندن کتاب «ما و بیگانگان ـ خاطرات سیاسی دکتر نصرت‎الله جهانشاهلو افشار» را به پایان رساندم، پررنگ‎ترین پرسشی که بر روانم سنگینی می‎کرد، این بود: اگر این کتاب در یکی از سال‎های پیش از انقلاب منتشر می‎شد، آیا باز هم رحمان هاتفی همان راهی را می‎پیمود که پیمود و به بهای جانش تمام شد؟ دنباله نوشتار


معرفی کتاب بحران آذربایجان
کتاب حاضر پژوهشی تازه است درباره‌ی بحران آذربایجان از منظر سندهای سازمان ملل متحد. ایران که در هر دو جنگ جهانی اعلام بی‌طرفی کرده بود از سوی نیروهای نظامی درگیرِ جنگ اشغال شد و هر بار به‌دست‌یاری نیروهای اشغال‌گر با پیدایش حکومتی یاغی، در یکی از استان‌های کشور، روبه‌رو شد و یک‌پارچگی‌اش در معرض خطری جدّی قرار گرفت. ویژگی برجسته‌ی رژیم‌های شورشی این بود که خود را متأثّر از ایدئولوژی کمونیسم دانسته و آشکارا نغمه‌ی تجزیه‌طلبی و استقلال از ایران را ساز کردند. دنباله نوشتار


مسکو؛ زمستان سرد 1324
غائله‌ی آذربایجان از نقاط عطف تاریخ معاصر میهن‌مان است. درباره‌ی اهمیت این روی‌داد، نویسنده‌ی کتاب مسکو؛ زمستان سرد 1324 در پیش‌گفتار آورده است: «با اشغال ایران در جریان جنگ دوم جهانی، روس و انگلیس راه را برای برآورده شدن مطامع ارضی خود، دست‌کم در قالب قرارداد 1907، هموار می‌دیدند. حضور ارتش آمریکا در ایران، با وجودی که تنها نقش تدارکاتی داشت، مسأله را برای دو قدرت مزبور تا حدودی پیچیده می‌کرد. دنباله نوشتار



مقاومت‌های ملی
در پی استقرار ارتش سرخِ اتحاد شوروی در بخش‌های شمالی کشور، در اثر تحولات ناشی از روی‌دادِ شهریور 1320 و اشغال نظامی ایران به دست نیروهای نظامی متفقین، شناسایی و نابود کردنِ مخالفان بالقوه و بالفعلِ نظم نوین به یکی از اولویت‌های اصلی مقام‌های نظامی و امنیتی قوای اشغال‌گر تبدیل شد. فرآیندی که در خلال تهیه و تدارکِ لازم جهت برپا داشتن دو حرکت جدایی‌طلب در بخش‌های ترک‌زبان و کرد حوزه‌ی آذربایجان در پاییز 1324، شتاب و گسترش بیش از پیش نیز یافت. با این حال و به‌رغم تمامی تمهیداتی که در این زمینه اعمال شد، در خلال بحران آذربایجان در سال‌های 25-1324‌، مقاومت و ایستادگی در برابر منویات روس‌ها و عوامل داخلی آن‌ها به هیچ وجه امری استثنایی و نادر نبود. در کنار تلاش فردی و شخصی در بسیاری از سطوح اجتماعی، بسیاری از آذربایجانی‌ها نیز در مخالفت با فرقه‌ی دموکرات به صورت گروه‌هایی مختلف متشکّل شدند و دست به مقاومت زدند که در این یادداشت به سرگذشت یکی از آن‌ها اشاره می‌شود. دنباله نوشتار

 

آذربایجان و اران تاج‌سر تفکیک‌ناپذیر ایران
21 آذر ماه 1388هجری خورشیدی مصادف است با شصت و سومین سالروز باز گشت آذربایجان تاریخی به ایران پس از یک سال جدایی نافرجام . در جريان غائله آذربايجان در ايران (1325 ـ 1324 ش) "ميرتيمور يعقوب اف"، وزير امنيت جمهوری آذربايجان شوروي ( ایران شمالی ) به دستور "ميرجعفر باقروف"، دبير كل وقت حزب كمونيست آذربايجان شوروي، از عوامل تعيين‌كننده حركت « فرقه دمكرات آذربايجان» در ايران بود که با سران فرقه دموکرات آذربایجان یعنی پيشه‌وري، دانشيان، پادگان، كاويان، جهانشاهلو و ... تماس مستقيم داشت. دنباله نوشتار

فراز و فرود فرقه دمکرات آذربایجان - محمد طاهری خسروشاهی
پس از اینکه مهر و موم آرشیوهای محرمانه شوروی به دنبال فروپاشی حاکمیت کمونیزم استالینی، باز شد، اسناد و مدارک مهمی از لابه لای پرونده‌های خاک‌خورده در بایگانی ک. گ. ب در اختیار پژوهشگران قرار گرفت. این اسناد در بازگو کردن بخش مهمی از زوایای اندیشه‌ها و اعمال پر رمز و راز سران حکومت شوروی نقش مهمی دارند. دنباله نوشتار

 

آذربایجان آمـد به یاد - سرودۀ استاد محمدتقی حُرآبادی
آذرآمد، وصلِ آذربایجان آمـد به یاد / آنقدر شادم که جشنِ مهرگـان آید به یاد
ازدواجِ حزبِ توده با دموکراتِ چموش / جمعِ چپ چشمانِ کور و ناتوان آید به یاد


خاک بلاگردان ایرانی
من آن خاک بلاخیز بلا گردان ایرانم
من آذربایجانم، پرورشگاه دلیرانم



آتورپاتکان - سروده‌ٔ بانو هما ارژنگی
چامه آتوپاتکان سرودهٔ بانو هما ارژنگی است که به انگیزه‌ی بیست و یکم آذر ماه روز نجات آذربایجان سروده شده است. زمان سرودن این شعر هفتم آذر ماه هزار و سیصد و هشتاد و شش تهران می‌باشد. دنباله نوشتار



شعر درباره ایران زمین 10 - ترانه سرود آذربایجان
ترانه آذربایجان یکی از ساخته های عارف قزوینی شاعر و ترانه سرای ملی عصر مشروطه است. دنباله نوشتار


آذربایجان - سرودۀ یحیا خانمحمد آذری
بریده ازوطن خـواهد ترا بخشـد به بیگـانه،
بریده باد دسـت آن که می پوید خطاکاری.


چند شعر دربارۀ آذربایجان

از پیشه‌وری ما تا پیشه‌وری دیگران

21 آذر؛ روز گریز اهریمن، روز نجات آذربایجان

گزارش تصویری از همایش «شصت و ششمین خجسته سالگرد نجات آذربایجان (روزِ گریزِ اهریمن)»

رابطه دوسویهٔ روسیه شوروی و حزب دموکرات کردستان ایران در دههٔ ۱۳۲۰

نگاهی به خاطرات س. ضیاء‌ مدرس - از مبارزات علیه تجزیه‌طلبی‌های فرقه دموکرات - نهضت مقاومت محصلین آذربایجان و مبارزات آن‌ها

 

جنگ ارومیه؛ نبرد شاه عباس صفوی با عثمانی

در اواخر قرن ۱۶ قدرت نظامی عثمانی به حد اعلای خود رسیده بود و اگرچه اتحاد اروپاییان مانع حرکت آنها به سمت مرکز و غرب اروپا شده بود اما آنها در حال توسعه مرزهای جنوبی و شرقی خود بودند. در چنین زمانی آنها به جز ایران عملاً مانعی پیش خود نداشتند. دنباله نوشتار

گزارشی مصور از توقف‌گاههای واقع در مسیر لشکرکشی سلیمان قانونی به ایران

ربع رشیدی

 

بخش نخست جنگ‌های عثمانی علیه ایران در قفقاز و آذربایجان
در قرن دهم هجری، نخستین حمله عثمانیان به آذربایجان، جنگ معروف چالدران بوده است بعد از پیكار و پیروزی، سلطان سلیم به تبریز آمد و با توقف كوتاه، به تحقیق و تحبیب هنرمندان پرداخت و با انتخاب مشاورانش، عده‌یی از نقاشان و خطاطان و صنعتگران و سایر هنرمندان تبریز را همراه خود به استانبول برد. دنباله نوشتار


هجوم عثمانی‌ها بر تبریز
شش سال پس از آن‌که آرتیمی پطروویچ والنسکی سفیر پطر کبیر و پزشک اسکاتلندی وی جان بل تبریز را ترک گرفته بودند، طهماسب دوم فرزند شاه سلطان حسین که از برابر غلجایی‌ها گریخته بود، در همان شهر خود را پادشاه قانونی ایران نامید و مقرر داشت که خطبه به نام وی خوانند. دنباله نوشتار


قتل عام مردم شهر خوی توسط ترکان
بعد از صلح قصرشیرین در سال 1049 قمری میان شاه‌صفی و سلطان مراد چهارم، به مدت نزدیک به 90 سال، حمله‌ای از طرف عثمانیها صورت نگرفت. در این مدت زخمهای خوی ازکشتارها و ویرانگریهای ترکهای عثمانی، مخصوصاً قتل‌عام و تخریب خوی به دست مراد چهارم در 1045 به تدریج التیام می‌یافت.با شکست عثمانیها از اتریش که به عقد پیمان پاساراوویچ در 1130 هـ. ./ 1718 م. انجامید، تصور می‌رفت که دیگر حمله‌ای از طرف ترکهای عثمانی روی ندهد و صلح و آرامش ادامه یابد. دنباله نوشتار



جنگ‌های عثمانی علیه ایران در قفقاز و آذربایجان
در قرن دهم هجری، نخستین حمله عثمانیان به آذربایجان، جنگ معروف چالدران بوده است بعد از پیكار و پیروزی، سلطان سلیم به تبریز آمد و با توقف كوتاه، به تحقیق و تحبیب هنرمندان پرداخت و با انتخاب مشاورانش، عده‌یی از نقاشان و خطاطان و صنعتگران و سایر هنرمندان تبریز را همراه خود به استانبول برد. ایلغار او حاصل و عایدی فرهنگی داشت. در این سفر، شاعری به نام درونی ازنیقی همراه سلیم بود و لشكركشی‌های سلطان را به نظم می‌آورد. دنباله نوشتار


اشغال و قتل عام تبریز توسط ترکان عثمانی (993-986 ق) [964-957 خ]
در طول دوره صفویه، بخش‌های غربی قلمرو ایران، به ویژه منطقه قفقاز و آذربایجان، بارها مورد حمله و هجوم همه‌جانبه سپاهیان عثمانی قرار گرفت. در این تجاوزها، بسیاری از شهرها و روستاهای مناطق یاد شده تصرف و تخریب و افراد بیشماری نیز قتل عام شدند. بنا به آگاهی‌های موجود در بیشتر منابع تاریخی ایران و عثمانی، تقریباً در تمام تهاجم‌های سپاه عثمانی، این مردم غیور خطه آذربایجان بودند که در صف مقدم جنگ و ستیز با عثمانی قرار داشتند. اوج ستیزه‌گری مردم آذربایجان در مقاومت مردم تبریز در برابر تصرف این شهر از سوی قوای عثمان پاشا، تجلی کرد؛ مقاومتی که سرانجام به قتل عام هولناک مردم این شهر توسط سپاه عثمانی منجر شد. مقاله حاضر می‌کوشد تا به صورت موردی، کم و کیف تجاوز عثمانی به قفقاز و آذربایجان و کشتار مردم تبریز را در دوره شاه محمد خدابنده روشن سازد. دنباله نوشتار



بخش نخست جنگ‌های عثمانی علیه ایران در قفقاز و آذربایجان
دومین حمله عثمانیان به آذربایجان، زمانی صورت گرفت كه شاه طماسب در خراسان مشغول دفع عبید خان از شهرهای هرات و مشهد بود. چگونگی این لشكركشی و نتایج حاصله از آن را، از تاریخ «‌تاریخ پچوی» ترجمه و نقل می‌نماید. دنباله نوشتار



جنگ‌های عثمانی علیه ایران در قفقاز و آذربایجان لشکرکشی سلطان سلیمان به آذربایجان در سال 955 ق
دومین لشکرکشی سلطان سلیمان به آذربایجان و آمدن وی به تبریز در سال 955 ق [927 خ/ 1548 م] به القاء و اغوای القاص میرزا انجام گرفته بود. چون کتاب «‌تواریخ آل عثمان» تالیف لطفی پاشا از منابع مهم و موثق آن دوره بوده و شش سال بعد از حادثه نگارش یافته است، از این رو مختصر اطلاعاتی را در این باره از کتاب مزبور استخراج و به خوانندگان گرامی عرضه می‌دارد. دنباله نوشتار

جنگ‌های عثمانی علیه ایران در قفقاز و آذربایجان


ژان شارون، جهان‌گرد فرانسوی به سال 1670 م (949 خ) در سفرنامه‌ی خود از بنای ارگ علیشاه تبریز می نویسد
حمدالله مستوفی می‌نویسد: « ... خواجه تاج‌الدین علیشاه جیلانی در شهر تبریز در خارج محله‌ی نارمیان، مسجد جامع بزرگی ساخته که صحنش 250 گز در 200 گز و در او صفه‌ای بزرگ، از ایوان کسری به مداین بزرگ‌تر. اما چون در عمارتش تعجیل کردند ]سقف آن[ فرود آمد. در آن مسجد انواع تکلفات به تقدیم رسانیده و سنگ مرمر بی‌قیاس در آن به کار برده و شرح آن را زبان بسیار باید.» دنباله نوشتار


تبریز در نظر سوداگر ونیزی
تاجر گمنامی که از ونیز به تبریز آمد و مدت هشت سال و هشت ماه، مخصوصا در اوان سلطنت شاه اسمعیل صفوی در آن شهر و سایر نقاط ایران مقیم بوده است. این سوداگر بیگانه، تبریز را شهری به غایت بزرگ با محیطی حدود بیست و چهار میل و بدون بارو، مانند ونیز و صاحب خانه‌ها و کاخ‌های باشکوهی می‌داند. طبق نوشته‌ی وی در عهد سلطان یعقوب دو رودخانه از میان تبریز می‌گذشت و در حدود نیم میلی خارج شهر، در سمت باختری تبریزی، رود بزرگی از آب شور قرار داشت که بر روی آن پلی سنگی احداث کرده بودند. دنباله نوشتار


گفتار یکم بازسازی دولت فراگیر ملی (برآمدن صفویان) بخش یکم ـ از شیخ صفی‌الدین تا شیخ ابراهیم
پس از فروپاشی سلسله خلفای عباسی و سقوط بغداد به دست هلاکوخان مغول، رفته رفته آذربایجان در میانه‌های سده‌ی هفتم خورشیدی، جای‌گاه ویژه‌ای پیدا کرد. آذربایجان با داشتن شهر بزرگ تبریز، به عنوان یکی از مراکز مهم ایران و حتا جهان اسلام، نام‌بردار شد. دنباله نوشتار



تبریز در دوران صفویان
با روی کار آمدن شـاه اسمعیل و پیدایش سلسلۀ صفویه دوباره شهر تبریز پایتخت شد و اهمیت از دست رفتۀ خود را باز یافت (907 هجری) ‌‌‌‌‌‌‌‌‌]880 خورشیدی/ 1501 میلادی[ و تدریجا به شکل بزرگترین کانون هنرمندان ایـران درآمد. این اهمیت و ترقی مدت سیزده سال رو به افزایش بود تا آن که در سال 920 هجری ]893 خورشیدی/ 1514 میلادی[ تبریز پس از نیم قرنی آرامش نسبی، دچار طوفان قهر لشکریان عثمانی گردید. دنباله نوشتار


تاورنیه در آذربایجان
ژان باپتیست تاورنیه (J.Baptiste Tavernier) بازرگان و جهانگرد فرانسوی، در تاریخ (1046 ق/م/خ) به ایران سفر کرده و علاوه بر دوران سلطنت شاه صفی، در عهد شاه عباس دوم و شاه سلیمان نیز در ایران بوده است. دنباله نوشتار


کارت رایت درتبریز
تبریز تازه مشغول دادن التیام به زخم های گذشته بود چه در سال 1606 [1985] خ که گذار جهانگرد دیگری به آذربایجان افتاد. سه سال از آزادی شهر تبریز به دست سپاهیان شاه عباس بزرگ می گذشت. دنباله نوشتار


ژان شاردن در تبریز
نزدیک به سی و پنج سال پس از نخستین سفر ژان باپتیست تاورنیه، در ششمین سال سلطنت شاه سلیمان، گذار سوداگر و جهانگرد فرانسوی دیگری به شهر تبریز افتاد. ژان شاردن (J.Chardin) که برای دومین بار در 1673 م (1016 خ) از راه ایروان خود را به تبریز رسانید، شهر مزبور را پس از اصفهان، پایتخت صفویه، آبادترین و پرنفوس‌ترین و بالاخره ثروتمندترین شهرهای ایران دید. دنباله نوشتار


سلطانیه کارگاه تبدیل مهاجمان خونریز به مردم متمدن بود!
اهمیت بنای سلطانیه فقط در این نیست که گنبد با شکوه آن در ارتفاع 50 متری یک عمارت هشت گوش قرار گرفته و تزئینات داخلی آن، کاشی‎کاری‎ها و بناهای جنبی‎اش، هر کدام نشان دهنده‎ی بخشی از هنر و فرهنگ پربار ایرانی است، بلکه این بنا گواه ارزشمندی است که فرهنگ و تمدن ایران چگونه از بیابان گردان چادرنشین و جنگ سالاران خون‎ریز، مردمی با فرهنگ، هنردوست و نرم خو می‎سازد. دنباله نوشتار


شهر تبریز، در دوران تیموریان
تا نزدیک به یک صد سال پس از سفر اودریک اهل پوردنون به تبریز دیگر از منابع خارجی اطلاعی درباره‌ی آن شهر نداریم. می‌دانیم که در حدود ده سالی پس از سفر آن رهبان، ابوسعید بهادر، آخرین الیخان نیرومند مغول که در تبریز عمارت‌هایی پی‌افکنده و به علت کشتن خواجه رشید‌الدین وزیر و فرزند جوان وی منفور قاطبه‌ی مردم شده بود در ربیع‌الثانی سال 736 هجری (آبان 714 خ / نوامبر 1335 م) در گذشت. دنباله نوشتار


جنگ ارومیه؛ نبرد شاه عباس صفوی با عثمانی
در اواخر قرن ۱۶ قدرت نظامی عثمانی به حد اعلای خود رسیده بود و اگرچه اتحاد اروپاییان مانع حرکت آنها به سمت مرکز و غرب اروپا شده بود اما آنها در حال توسعه مرزهای جنوبی و شرقی خود بودند. در چنین زمانی آنها به جز ایران عملاً مانعی پیش خود نداشتند. دنباله نوشتار


ماهیت حکومت صفویان
اختیار کردن عنوان «شاهنشاه ایران» توسط صفویان نیز این حقیقت را بر ما روشن مي‌سازد که این خاندان- چه از روی قدرت‌طلبی و چه از روی میهن‌پرستی - در صدد «احیای وحدت سرزمیني و شاهنشاهی ایران» در کنار «رسمیت بخشیدن به مذهب شیعه‌ي اثناعشری» بوده‌اند و به این‌سان، درستی و صحت نظر پروفسور کریستین‌سن مبنی بر وجود شباهت میان عمل شاه‌اسماعیل و اردشیر بابکان روشن‌تر مي‌شود. دنباله نوشتار

 

نبـــرد چـالـدران

با شکل‌گیری حکومت عثمانی در غرب ایران‌زمین، پدیده نوینی در کنار مرزهای باختری ایران سربرآورد. سیاست وجودی و ادامۀ حیات حکومت مزبور، برپایۀ تجاوز و گسترش ارضی نهاده شده است. حکومت عثمانی در دوران حیات چهارصد و پنجاه ساله خود، بیش از سه سده در حال تجاوز به سرزمین ایرانیان و نبرد با ملت ایران، دولت‌ها و حکومت‌های این سرزمین بود. دنباله نوشتار

سالروز حماسۀ چالدران

 

کتیبه شاه عباس در بادکوبه
به موجب این فرمان، شیعیان در راستای سیاست مذهبی و رقابت با عثمانی (که همواره در سودای تصرف اران و شروان بود) مورد حمایت قرار می گیرند و فرمان شاهی به گونه یک اعلان همگانی در مسجد جامع شهر نصب می شود. دنباله نوشتار

نقش انگلیس در اشغال شهرهای ایرانی قفقاز

بر اساس مستندات تاریخی و به گواهی اسناد، تاریخ آغاز روابط ایران و انگلیس از همان ابتدا، مبتنی بر دشمنانگی و تجاوز و البته در کسوتی از حیله و تظاهر بوده است. دنباله نوشتار

 

«دایره دنبکِ» ترکیه در آشوب سوریه

در روز شنبه 15 اَمرداد 1390 خورشیدی، رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، در یک مهمانی افطاری، طی سخنان شگفت انگیزی تحولات سوریه را مسئله داخلی ترکیه دانست و افزود: «ما تاکنون خیلی صبور بودیم منتظریم تا ببنیم که آیا میتوانیم این را درست کنیم یا نه و اینکه آیا آنها آنچه که ما گفته‌ایم گوش میکنند یا خیر.» دنباله نوشتار

 

تقابل عینیت و ذهنیت در سیاست خارجی ترکیه (2009-2002م)

با سر کار آمدن حزب «عدالت و توسعه» در سال 2002م در ترکیه، شاهد تغییر رویکرد در سیاست خارجی این کشور هستیم. .رئوس کلی این تغییر رویکرد، توسط احمد داوداوغلو، وزیر امور خارجه کنونی ترکیه، طرح ریزی شده و مبتنی بر 4 اصل کلی می باشد. دنباله نوشتار

 

ترکیه رقیب اول ایران در منطقه

عثمانی و خلف صالح آن ترکیه در درازنای تاریخ همواره از دوستی و حسن نیت ایرانی ها سوء استفاده کرده اند. ایران در دوران صفوی بارها فرصت داشت تا به عثمانی یورش کند ولی از این کار خودداری کرد. اما عثمانی هرگاه ایران را در موضع ضعیف می دید به ایران تهاجم می کرد و بخش های مهمی از خاک ایران را اشغال می نمود. خیانت های عثمانی به ایران با نقض عهد دوستی با ایران در جنگ های ایران و روس، تحریک شیخ کویت به یورش به خرمشهر در عصر محمدشاه، اشغال قطور در دوران ناصرالدین شاه و نیز پی ریزی فتنه شیخ عبیدالله در همین عصر و حتی مشارکت در ترور ناصرالدین شاه ادامه داشت. دنباله نوشتار

این موشک‌ها علیه کیست؟

ترکیه و اتحادیه عرب پااندازی برای برون‌رفت اسرائیل از انزوا

حکومت ترکیه به دستور واشنگتن، ایران را نشانه گرفته است

«اسب تروآ» - سیاست مزورانه‌ی حکومت ترکیه

سیاست خارجی، عرضه واقعیت هاست، نه رویاها

ریشه قومی ملت‌ها

عثمانی تا پیش از ظهور پان ترکیسم

یک نفر در بادکوبه خواب پنبه‌دانه می‌بینید!

ریشه‌های سالونیک سران کمیته اتحاد و ترقی

ناسیونالیسم ترکیه نابالغ و ناتوان از حل مسائل داخلی

آتاترک و دردسرهای میخوارگی

اتهام: جاسوسی برای ایران

نادرستی فرضیه‌های نژادی ترک

جمهوری آن سوی ارس از خیال تا واقعیت

راهزنی ادبی و فرهنگی: این بار از سوی فرمان‎روایان باکو!

استالین آغازگر دزدی ادبی

کتاب «زبان و ادب فارسی در قلمرو عثمانی» به صورت الکترونیکی

درنوردیدن مرزهای جهل و جنون

سفر عبدالله گُل به اصفهان و تبریز

هویت طلب و فعال مدنی؟!

معرفی کتاب اعتبار باستان شناختی آریا و پارس

استاد منوچهر مرتضوی

عبدالعلی کارنگ، پژوهنده‌ای کم‌نظیر و انسانی شریف

سرنوشت یک کتاب: شاهنامه طهماسبی

وضعیت سنجی عملکرد قوم گرایان و دستاویز قرار دادن زبان مادری

دیدگاه استاد ذکاء تبریزی پیرامون دده قورقود

تاملی کوتاه بر برخی شایعات پیرامون آذربایجان؛ دروغ پراکنی هنوز قبیح است

حقوق بشر بر بنیاد استقلال و حاکمیت ملی

افسانه دده قورقود و بی ارتباطی آن با آذربایجان

خاقانی شروانی بر خوان رنگین فردوسی

منوچهر مرتضوی؛ بنیادگذار بازشناسی هویت ایرانی اسلامی آذربایجان

نامه‌ای به طراح تقسیم ایران

سخنی چند پیرامون ستارخان سردار ملی و مجلس ایران در 1287

ستارخان، سردار ملی

پرونده شنیداری شعر «ستار خان سردار ملی» - سرودۀ بانو هما ارژنگی

جنبش خزنده هویت‌زدایی

خروجی اتاق فکر اسرائیلی: امریکا و اسرائیل در پی تحریک تجزیه طلبی در آذربایجان

نقدی بر نقد دکتر سید جواد طباطبایی

ایران مرزهای خود را به روی مستعمره اسرائیل بست

اقدام نسنجیده شورای شهر رشت، در تاکید بر خاص گرایی محلی

ایران و منازعه قراباغ - صد سال سنت بیطرفی و ریش‌سفیدی

نامه سرگشاده موسسه هور به موسسه آران در خصوص برگزاری همایش قراباغ

وصیتنامه نیکسون برای خاورمیانه

اردوغان، سلطان تنهای خاورمیانه

کدهای ژئوپلتیک در روابط ایران و جمهوری آذربایجان

خواب خوش پنبه‌دانه

تنش مجدد در روابط ایران و آ‌ذربایجان - ماجراجویی های باکو کی پایان می یابد؟

پاکستانی شدن ترکیه

افسانۀ پان‌تورانیسم

برچیدن کتیبه‌های فارسی از مقبره نظامی گنجوی

استاد طباطبایی در نشست وضعیت اندیشه‌ورزی در ایران: زبان فارسی روح ملی ما است

 

آشنایی با یک فرهنگنامۀ فدرالیسم

فدرالیسم که در اساس، ابزاری سیاسی برای متحد کردن منطقه‌هایی است که به گونه‌ای از هم متفاوت هستند، در آغاز از سوی کشورهای غربی به کار گرفته شد. محمدرضا خوبروی پاک کارشناس حقوق بین‌الملل و مؤلف کتاب«فدرالیسم در جهان سوم» در اثر خود کارنامه فدرالیسم در جهان سوم را بررسی می‌کند تا نشان دهد میزان موفقیت آن در اداره کردن کشورهای جهان سوم تاچه اندازه بوده است. خوبروی پاک در این کتاب به چند پرسش پاسخ داده‌است: 1- فدرالیسم چیست؟ 2- انواع فدرالیسم کدامند؟ 3- تفاوت فدرالیسم‌ها با یکدیگر در چیست؟ 4- شیوه‌های استقرار فدرالیسم در هر کشور چه بوده است؟ 5- نقش ابرقدرت‌ها و سود آنها در استقرار فدرالیسم چه بوده است؟ 6- دستاورد فدرالیسم در هر کشور چه بوده است؟ 7- آیا استقرار فدرالیسم در هر کشور به معنی دستیابی مردم آن کشور به دموکراسی و آزادی‌های مورد نظر آن است؟ دنباله نوشتار

نگاهی به کتاب «فدرالیسم ‌در جهان‌سوم»

فدرالیسم در جهان

نگاه محلی، نگاه جهانی 1

خرده‌فرهنگ‌هایی که آمادگی دارند تا خرخرۀ همدیگر را بجوند

جنوب سودان،حق تعیین سرنوشت و تسری به ایران!

فدرال اقتصادی، مسیر دستیابی به اهداف تجزیه‌طلبان را هموار می‌کند

«فدرالیسم اقتصادی» زمینه تجزیه نرم کشور را ایجاد می‌کند - ایجاد نظام فدرالیسم خلاف قانون اساسی کشور است

فدرالیسم اقتصادی یا تجزیهٔ نرم

نقدی بر گزارش روزنامه شرق در خصوص اقوام

فدرالیسم و مسائل آن در گفت‌وگو با دکتر محمدرضا خوبروی پاک - همه جای ایران سرای همه‌ی اقوام است

گفتگو با دکتر حمید احمدی: راه دموکراسی از فدرالیسم نمی‌گذرد

سخنی دیگر دربارۀ فدرالیسم

کتاب‌شناسی دکتر محمدرضا خوبروی پاک - منابعی در حوزۀ تمرکززدایی و فدرالیسم

فدرالیسم، شیوه‌ای برای تجزیه آرام یا ساختن آینده ایران؟

اشتباه بنیادین مبلغان فدرالیسم و قوم گرایی

طرح خطرناکی که خیلی بو دارد!

 

درنگ‌هایی بر مقوله“حق ملل در تعیین سرنوشتِ“ لنین

بابک امیرخسروی از جمله اعضای سرشناس حزب توده است که عمری را در راه آرمان سوسیالیستی گذراند و اکنون با نگاهی انتقادی به عملکردهای این حزب می‌نگرد. وی در این نوشته به بررسی اثرات گرته‌برداری ناآگاهانه از تعالیم مارکسیستی-لنینیستی در زمینه اقوام، در ادبیات سیاسی ایران پرداخته و با تفکیک ماهیت کشورهای استعمارگر و ملت های یکپارچه نظیر ایران نشان داده که این همانندسازی ها از پایه و اساس متقنی برخوردار نبوده اند. وی در پایان می‌نویسد: ”من خود آذربایجانی‌ام و به هویت آذری‌ام افتخار دارم. ولی مثل هر ایرانی از هر قوم و تبار به ملّت ایران تعلّق دارم و حراست از استقلال و تمامیت ارضی ایران را وظیفه خود می‌دانم“. دنباله نوشتار

 

سفر از ممالک محروسه به فدرالیسم قومی

این روزها، بهره گیری از «ممالک محروسه ایران»، چه از سوی آن دسته از هواداران ایران فدرال که با انگیزه پایان دادن به نابرابری ها در ایران از راهکار فدرالیستی و استان گردانی پشتیبانی می کنند، و چه از سوی کسانی که در سوداهای دیگری هستند و بهای چندانی به یگانگی و ماندگاری ایران نمی دهند، سخت روان گشته است. دنباله نوشتار

• < قبلی
• بعدی >