ایران‌بوم

دریاچه ارومیه که در گذشته چیچست و کبودان نام داشته، بزرگ‎ترین و شورترین دریاچه دائمی ایران و یکی از دریاچه‎های فوق اشباع از نمک دنیا است. دریاچه ارومیه دومین دریاچه شور جهان که در کنوانسیون بین‌المللی رامسر به ثبت رسیده یکی از مهم‌ترین پیکره‌های آبی کشور است. درازای آن 140 و پهنای آن میان 15 تا 50 کیلومتر و مساحت آن بین 5000 تا 6000 کیلومترمربع است. این دریاچه در یک فرونشست کم ژرفای وسیع با میانگین ژرفای 6 متر قرار گرفته است. ولی ژرف‎ترین نقطه آن با 13 متر عمق در گوشه شمال باختری جای دارد. سطح آن نسبت به سطح آب دریاهای آزاد، 1300 متر بالاتر قرار دارد. حوضه آبریز ارومیه 52هزار کیلومترمربع وسعت دارد و 14 رودخانه مهم با آورد 5/5میلیارد مترمکعب در سال به این دریاچه می‌ریزند. دریاچه 102‌جزیره دارد و در دهه گذشته صدها هزار هکتار از سطح آن کاهش یافته و به شوره‌زار خطرناکی بدل شده است. در بین این جزایرکوچک و بزرگ، شبه جزیره اسلامی بزرگ‎ترین آنها است که در سال‎های پر بارش به صورت جزیره درمی‎آید. زرینه‎رود، سیمینه‎رود، زولای‎چای و آجی‎چای از رودهای عمده وارده به دریاچه هستند. از میان رودهای گفته شده،‌ آجی‎چای از رسوب‎های نمکی نئوژن خاور تبریز عبور می‎کند و در حمل مقدار قابل ملاحظه‎ای نمک به دریاچه نقش دارد.

براساس پیش‌بینی سازمان محیط‌زیست، این دریاچه 5 الی 6‌سال دیگر به‌کلی ناپدید خواهد شد و زندگی نزدیک به 6‌میلیون انسان در خطر جدی قرار خواهد گرفت. اکنون نیز این خطر بسیار ملموس است.

دومین زیستگاه مهم آرتمیا در جهان و تنها زیستگاه آرتمیا ارومیانا، به سبب عدم‌ورود آب و شور شدن بیش از حد آب دریاچه به جایگاه مرگ آرتمیا بدل شده است. آرتمیا خوراک فلامینگوها و پرندگان مهاجر دریاچه است. از میان رفتن این نخستین پله زنجیره غذایی، از پرنده تا پستاندار این پارک ملی را با خطر روبه‌رو می‌سازد. اینک خطر به انسان رسیده است.

می‌دانیم که همه موجودات به هم وابسته‌اند. دریاچه در چند سال آینده به کلی خشک خواهد شد. پیامد این رویداد، شکل‌گیری شوره‌زاری به مساحت 5‌هزار کیلومترمربع است. تغییر آب و هوا و گرم‌شدن منطقه، پیشروی نمک به‌سوی اراضی کشاورزی و تخریب آن، خالی شدن صدها روستا، (‌علاوه بر روستاهایی که در مخزن سدها به زور تخلیه شدند)، از دیگر پیامدهای نامطلوب خشک شدن دریاچه ارومیه است.

دریاچه ارومیه یکی از مهم‌ترین زیست‌بوم‌های جهان به‌شمار می‌رود از این‌رو همواره در کتاب‌ها و مقالات این دریاچه با عبارتهای مختلفی توصیف شده که از آن جمله عبارتند از: «دومین دریاچه شور جهان»، «بزرگترین زیستگاه طبیعی آرتمیا»، «بیستمین دریاچه بزرگ جهان»، «شورترین دریاچه جهان که حیات در آن جریان دارد» و«بزرگترین دریاچه داخلی ایران» ولی امروزه در کنار این عناوین، یک رویکرد جدید دیگر نیز دیده می‌شود که خبر از بحران زیست محیطی دارد که این زیست‌بوم با ارزش با آن دست به گریبان شده است.(متن برگرفته از روزنامه همشهری، فاطمه ظفرنژاد)

مطالعاتی درباره منابع آب دریاچه ارومیه و ویرانگری چاه‌های عمیق

دریاچه ارومیه... - داراب

پُرسه بزرگ‌ترین دریاچه کشور

فاجعهٔ دریای ارومیه

آشنایی با دریاچه ارومیه

کاریکاتور: طرحی نو برای نجات دریاچه ارومیه

یک محقق امریکایی: حل بحران دریاچه ارومیه پیچیده نیست

ژاپنی‌ها هم آمدند - دریاچه ارومیه را اشک ما پر نمی‌کند

غرق شدن دریاچه ارومیه در گرداب فرصت سوزی ها - مرگ بزرگترین دریاچه نمکی جهان و تکرار دورهای باطل

پرندگان به دریاچه ارومیه می‌روند و می‌میرند

هشتاد درصد آب دریاچه ارومیه خشک شده است

پس از حدود 15 سال از شرایط بحرانی دریاچه - برفی سنگین دریاچه ارومیه را سفیدپوش کرد