گردشگری

چهارگوشه ايران: استان مازندران

ایرانگردی- همشهری‌آنلاین:
استان مازندران با حدود 24 هزار كیلومتر مربع مساحت بین 47 دقیقه تا 38 درجه و 5 دقیقه عرض شمالی و 50 درجه و 34 دقیقه تا 56 درجه و 14 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است.

دریای مازندران در شمال، استان تهران، سمنان و قزوین در جنوب و استان‌های گیلان و گلستان به ترتیب در غرب و شرق آن قرارگرفته است. براساس آخرین تقسیمات كشوری با توجه به تفكیك استان گلستان از استان مازندران، این استان درحال حاضر با مركزیت ساری دارای 16 شهرستان به نام‌های آمل، بابل، بابلسر، بهشهر، تنكابن، جویبار، چالوس، رامسر، سوادكوه، قائمشهر، گلوگاه، محمودآباد، نكا، نور و نوشهر است و دارای51 شهر،44 بخش، 113 دهستان و 3697 آبادی می‌باشد.

جغرافیای تاریخی استان

درباره تاریخ باستانی استان مازندران اطلاع زیادی دردست نیست و اساسا وضع اقلیمی آن اجازه نمی‌دهد ابنیه وآثار معماری پایدار بمانند. درجلگه های ساحلی مازندران آثار معتبری از ادوار قبل از اسلام به دست نیامده وحتی از شهرهای معتبر صدر اسلام (دوره‎‎ پادشاهان طبرستان ودیلم) هم به جز آمل وساری یادگاری بجانمانده است.

بعداز غلبه آریایی‌های مهاجم ومهاجرت بومیان، ساكنان جدید پس از مدتها ظاهر زیرفرمان هخامنشیان قرار گرفتند. دركتیبه بیستون سرزمین مازندران به نام پشتخوارگی ودر اوستا پزشخوارگر آمده است وبه نظرمیرسدكه مازندران جزو قلمرو اشكانیان بوده است. هم زمان بافتوحات مسلمانان از سلسله های پادوسبانان، آل باوند و افراسیابیان نام برده شده است كه در طبرستان یاقسمتی ازآن حكومت می كرده اندو استقلال نسبی داشته اند. مورخان درباره‎ اولین حمله‎ مسلمین به طبرستان وحدت نظرندارند. بنابه قول عده ای ازنویسندگـان درسال 30 هجری قمری ـ زمان خلافت عثمان ـ اولین بار سعد بن عاص حاكم كوفه درصدد فتح طبرستان برآمد و سرانجام سواحل طبرستان، رویان ودماوند رابه تصرف خود درآورد.

درزمان مروان بن محمد(132ـ 126 هـ .ق) آخرین خلیفهْ بنـی - امیه ،اهالی طبرستان علیه حكام عرب سربه شورش برداشتند. دردوره‎‎‎ خلافت ابوالعباس سفاح (136 ـ132 هـ .ق ) اولین خلیفه عباسی ـ یكی از عاملان وی رهسپار طبرستان شد وبا اهالی آن منطفه از طریق صلح و مدارا كنارآمد، لیكن دردورهْ ـ خلافت ابوجعفر منصور (158 - 136 هـ. ق) دومین خلیفه عباسی مردم طبرستان برای چندمین بار سر بـه شورش برداشتند. سرانجام طبرستان كاملاُ تحت اطاعت اعراب درآمده ولی بعد ازآن نیز در سرزمین طبرستان مانند سابق ،مسكوكاتی باخط پهلوی ضرب شد. سرانجام درسال 167 هجری قمری ونداد هرمز لا سلسله مستقلی در طبرستان تاسیس كرد.

درقرن چهارم وپنجم هجری، طبرستان میدان كشمكش سلسله‎ آل زیار و آل بویه از یك طرف و سامانیان و غزنویان ازطرف دیگر شده بود، اغلب اوقات طبرستان تحت اداره اموای آل زیاربود. درسال 426 هجری قمری، سلطان مسعــود غزنـــوی ازطریق گرگان وارد طبرستان شد و صدمات و خسارات جانی و مالی زیادی به اهالی آن سامان وارد آورد. هنوز این خرابه ـ ها ترمیم نشده بود كه طغرل اول مو‎ْسس سلسله سلجوقی به گرگان وطبرستان حمله ورشد ودرسال 606 هجری قمــــری طبرستان ازجمله كبود جامه به دست سلطان محمد خوارزمشاه افتادو اسپهید كیودجامه به نام ركن الدین كبودجامه و فرزندانش به دست سلطان محمد خوارزمشاه اسیر شدند.

زمانی كه سلطان محمد خوارزمشاه از نبرد با سپاهیان مغول فــرار می كرد، ركن الدین، مغولان را به جایگاه سلطان محمد هدایت كردوبه اثر این خوش خدمتی، از طرف مغولان به حكومت كبود جامه رسید و سرانجام توسط تیموریان بساط حكمرانی آنها نیز برچیده شد. بعد از درگذشت امیرتیمور، ســــادات ـ مرعشی با كسب اجازه از شاهرخ میرزا (850 – 807 هـ. ق) به مازندران برگشتند و به عنوان باج گزار این نواحی سلطنت كردند.

سرانجام در زمان سلطنت شاه عباس اول به طور كلی قدرت سادات مرعشی از بین رفت. پس ازبرچیده شدن بساط حكومت ملوك الطوایفی طبرستان كه تا سال 1006 هجری قمری ادامه داشت، این منطقه تحت نظارت شاه عباس اول و سلاطین بعدی سلسله صفوی تامین قرار گرفت. شاهان صفوی درطول هرسال به كرات به عنوان شكارویا پس ازاحـداث فرح‌آباد جهت استراحت به این منطقه سفرمی كردند.

نادرشاه افشار برای مقابله بادشمنان به ویژه دشمنان شمالی وروس هـا، درمازندران یك كارخانه كشتی سازی دایركردوبه رونق هرچه بیشتر منطقه افزود. ازدوره فتحعلی شاه قاجار، به منطقه سـر ـ سبز و زیباو دل انگیزمازندران، به عنوان یك منطقه استراحتی ـ تفریحی توجه گردیده و ناصرالدین شاه طی دوسفر دستور تعمیر راه ها و كاروان سراها را صادر كرد. دردوران ملطنت پهلوی منطقه مازندران مانند سایرمناطق كشور از راههای ارتباطی برخوردار شد و به علت شرایط محیطی و آب وهوای معتدل، چشم اندازهای زببا نزدیكی اش به تهران، محل استراحت و تفریح قسمت اعظم مردم كشور شد.

شهرستان ساری

بافت شهری ساری مركز استان مازندران رابه طوس بن نوذر نسبت می دهند كه در قرن اول هجری به دست فرخان بن دابویه از ملوك گاوباره تجدید بنا شده است. مسجد بزرگ ساری اولین بنایی بود كه مسلمین توسط ابوالخطیب، نخستین حاكم عباسی طبرستان، در سنه‎ْ 140 هجری قمری احداث كردند و سپس در همان مسجد جامع شهررا نیز بنا كردند. بنای این مسجد در زمان هارون الرشید به وسیله یحیی بن یحیی شروع و توسط مازیار بن قارون تمام شد. ساری بعد از اسپهبدان نیز تقریباُ تا به امروز مركز مازندارن بوده است و فرمانروایان طاهری، زیدی و آل باوند تا سال 635 هجری در آنجا حكومت كرده اند. این شهر در سال 298 هجری توسط اقوامی كه از دریای خزر و سواحل آن هجوم آورده بودند به آتش كشیده شدو در اوایل قرن چهارم در اثر سیل صدمات بسیار دید و خراب شد.

ساری در زمان سلطان محمد خوارزمشاه و نیز بعد از آن، در حمله مغول آسیب دید و درزمان مستوفی، شهر تقریبا ویرانه بود. در زمان شاه عباس اول بناهای مهمی در ساری ساختند. هنگامی كه زندیه طبرستان را فتح كردند مركز طیرستان، از ساری به بارفروش (بابل كنونی) منتقل شد. در دوره آغامحمدخان قاجار (1200 – 1211 هـ.ق) مركز مازندران مجددا از بارفروش به ساری منتقل گردید. زلزله سال 1220 هـ‌. ق باعث تلفات جانی زیادی شد و شهر بیش از پیش روبه ویرانی نهاد. در دوران اخیر با عبور راه آهن از كنار شهر و احداث خیابانها و ساختمانهای دولتی بار دیگر ساری رو به آبادانی نهاد و امروزه یكی از شهرهای زیبای استان مازندران و شمال كشور است.

مراكز دیدنی و تاریخی

• مجموعه فرح‌آباد
• برج رسكت
• برج سلطان‌زین العابدین
• پارك‌میرزا كوچك‌خان
• پناهگاه حیات وحش دشت ناز
• امامزاده عباس
• بنای امامزاده یحیی

شهرستان آمل

شهر آمل از شهرهای بسیار قدیمی ایران در استان مازندران است. بعضی از مورخان و جغرافی نویسان سابقه‎ْ آن را به دوره پیشدادیان و كیائیان نسبت داده اند. شهر آمل با توجه به اشیاء و سكه هایی كه از آن به دست آمده در دوره ساسانی پایتخت یامركز آن منطقه بوده است. احتمالا مردم آمل در زمان حكومت مهدی خلیفه عباسی، به دین اسلام گرویدند و بعد از آن بناهای اسلامی در آنجا ساخته شد.

اوایل قرن هفتم حسام الدین اردشیر مركزیت را از ساری به آمل آورد و قصر خود را در آنجا برپا داشت. در سال 795 هـ. ق امیر تیمور گوركانی آمل و ساری را غارت كرد و فرمان قتل عام ساكنین آن ها را صادر كرد و سه قلعه مهم از جمله ماهان سر را با خاك یكسان كرد. از آن پس آمل روبه ویرانی نهاد. آمل جدید در جوار شمال آمل قدیم بنا شده است وامروزه یكی از شهرهای آباد و زیبای شمال ایران به شمار می رود.

مراكز دیدنی و تاریخی

• قلعه شاهندشت
• حمام اشرف آمل
• پل دوازده پله
• امامزاده ابراهیم
• امامزاده عبدالله
• آب گرم آهن
• آب معدنی استراباكو
• چشمه آب اسك
• آب گرم رینه
• آبشارشاهندشت لاریجان
• دریاچه ساهون
• خانه اربابی

شهرستان بابل

بابل از شهرهایی است كه در دوران اسلامی نیز وجود داشته و به نام های مامطیران، مامطیر، بارفروش ده، بارفروش وبابل شناخته شده است. اولین نام این شهر مامطیر بود كه در قرن دهم هجری بارفروش ده در محل آن بنا شدو هنگامی كه محمدخالد حاكم آن بود بازار و عمارتی در آن بنا كرد. درسال 160 هـ .ق مازیار بن قارن مسجد جامع آن رابنا نهاد كه شامل مساجد، عمارت، مدارس، دكاكین، سراها، بیوتات و سایه بود.

بارفروش به عنوان مركز تجاری به ویژه در دوره صفوی از رونق، آبادی، وسعت و گستردگی برخوردار شد. شاه عباس اول فرمان داد باغ ارم را در قسمت جنوبی شهر بنا كنند. بابل در زمان فتحعلی شاه قاجار نیز اهمیت قابل توجهی پیدا كرد. قبل از انقلاب اكتبر روسیه، بابل از طریق بندر مشهدسر (بابلسر) با كشور روسیه ارتباط تجاری داشت و به یكی از مراكز مهم بازرگانی استان مازندران تبدیل شده بود. بابل امروزی شهری آباد و زیباست.

مراكز دیدنی و تاریخی

• كاخ بابل
• پل محمدحسن خان
• قعه سلطان محمدطاهر
• امامزاده قاسم

شهرستان بابلسر

بابلسر در قدیم مشهدسر نام داشت. احتمالا این نام از واقعه شهادت امامزاده ابراهیم ابوجواب ملقب به اطهر، برادر امام رضا (ع) كه در آنجا مدفون است، اخذ شده باشد. شهر فعلی بابلسر بیش از صدسال قدمت دارد و در مصب رودخانه بابل استقرار یافته است. این شهر در گذشته به عنوان بندرو مركز تجارت ایران و روسیه رونق داشت. هنگامی كه تجارت بین ایران و روسیه رونق داشت. هنگامی كه تجارت بین ایران و روسیه تقلیل یافت و بنادر تركمن، نوشهر و انزلی آباد گردید، بندر بابلسر موقعیت خود را از دست داد، ولی در دوران اخیر بیش از نقاط دیگر شمال مورد توجه رضاشاه قرار گرفت و به صورت شهر كوچك، ولی زیبا درآمد كه اكنون یكی از بهترین و زیباترین گردشگاهها و استراحت گاههای شمال ایران به شمار می رود.

شهرستان بهشهر

ناحیه بهشهر كه سابقا خرگوران نام داشت توسط شاه عباس خریداری شد و به دستور وی شهری در آنجا احداث شد. ماده دولت اشرف برای تاریخ بنای این شهر در سال 1021هجری انتخاب شد و شهر جدید، اشرف البلاد نام گرفت كه اقامتگاه شاه عباس اول در مازندران بود. بعد از احداث شهر، شاه عباس چندین هزار گرجی را به شهر اشرف كوچاند. شاه عباس هرگاه به مازندران می آمد اشرف را به دیگر نقاط آن ترجیح می داد. احتمالا اولین گروه نمایندگان سیاسی انگلستان در اشرف البلاد به حضور شاه عباس رسیدند.

اشرف البلاد در اثر جنگهای داخلی حملات تركمن ها، افاغنه و حملات سپاهیان زند صدمات فراوان دید و به طور مكرر تخریب شد. نادر شاه هنگامی كه اعزام جنگ بالزگی ها بود مدتی را در این شهر سپری كرد. محمد حسن خان قاجار علاقه زیادی نسبت به آن داشت و غالبا در این شهر اقامت می كرد، سكنه این شهر از اقوام مختلف تشكیل شده بود، ازجمله مهاجران گرجی كه شاه عباس آن ها را از قفقاز كوچانده بود، همچنین گروهی از خانواده های طالشی لنگران كه از سواحل دریای خزر آمده بودند و جمعی هم از ثات ها كه یكی از قبایل ایرانی بود. بهشهر امروزی، شهری زیبا و جذاب است كه آثار طبیعی و تاریخی فراوان دارد.

مراكز دیدنی و تاریخی

• كاخ صفی آباد
• عمارت وباغ صفوی
• دریاچه عباس آباد

شهرستان تنكابن

ناحیه تنكابن قبلا جزو گیلان بود و حد شرقی آن به نمك آبرود می‌رسید. خرم آباد (شهسوار) حاكم نشین نواحی قشلاقی و دو هزار حاكم نشین ییلاقی آن محسوب می‌شد. آثار و اشیایی كه در ناحیه كلاردشت و تپه های اطراف بر حسب تصادف به دست آمده است، نشان می دهند كه این منطقه در دوره های گذشته، آباد و از تمدن ویژه ای برخوردار بوده است.

تنكابن یا شهسوار در گذشته‌های دور رستمدار هم خوانده می شد. پادوسبانان تا زمان شاه عباس اول حكومت محلی این منطقه را در اختیار داشتند. از دوران صفویه تا سال 1209 هـ. ق كه آغاز سلطنت آغامحمدخان قاجار است، این شهر فیض نامیده می شد. در دوره قاجاری نام آن مجدداُ تنكابن خواندند. پس از سقوط قاجاریه و با روی كارآمدن پهلوی اول نام این شهر شهسوار و با وقوع انقلاب اسلامی مجدداُ تنكابن شد. تنكابن امروزی شهری آباد و دیدنی است كه پارك ملی خشكه داران یكی از مكان‌های دیدنی این شهرستان می‌باشد.

شهرستان چالوس

چالوس از شهرها ی قدیمی استان مازندران است كه در جلگه میانی سواحل دریای خزر واقع شده است. نام این شهر در گذشته های دور سالوس یا شالوس بود كه در پیرامون آن دو شهر كوچك دیگر به نام كبیره و كچه نیز وجود داشته است. بعضی از علمای جغرافیانویس، چالوس را از آبادی های طبرستان دانسته اند. محمد بن اویس از امرای دوره تسلط خلفای عرب ـ به دستور خلیفه معتصم به حكمرانی چالوس منصوب شد.

محمدبن اویس خود در رویان (قسمتی از طبرستان) استقرار یافت و پسرش احمد را به حكومت چالوس گمارد. شهر چالوس در زمان حمله امیر تیمور تخریب شد و سپس تا قرن های متمادی به صورت روستایی كوچك درآمد. در دهه اول قرن حاضر (1310) با پشتیبانی دولت وقت آرام آرام به صورت شهری سازمان یافته در آمد و امروزه به شهری زیبا با امكانات فراوان جهانگردی تبدیل شده است.

مراكز دیدنی و تاریخی

• كاخ اجابت
• كاخ چای خوران
• آبشاراكاپل
• آبشارهریجان
• پارك جنگلی چالوس
• پارك نمك آبرود
• دریاچه ولشت
• دریاچه سددریوك
• مرداب كندوچال

شهرستان رامسر

رامسر كه در دامنه جنگل وساحل دریای مازندران در فضایی سرسبز واقع شده است، از شهرهای قدیمی استان مازندران به شمار می رود. در برخی منابع و متون تاریخی، سابقه و پیشینه آن را حدود ده قرن ذكر كرده اند.

خاندان های بزرگی در شهر رامسر می زیستند كه بیشتر آنها از سادات بودند. رامسر پیش از سال 1310 هـ .ق دهی آباد به نام سخت سر بود. از این سال به بعد تغییرات مهمی در آن صورت گرفت وهم اكنون این شهر تاریخی از بهترین تفرج گاههای شمال ایران به ویژه از دیدگاه مسافران و جهانگردان خارجی است. رامسر شهری مجهز و كاملاُ توریستی است كه آبشاررایج ده قلو یكی از مكان‌های دیدنی آن می‌باشد.

شهرستان سواد كوه

شهرستان سوادكوه كه از تركیب و توسعة فضاهای روستایی مناطق دره ای و كوهستانی شكل گرفته است، از مناظر زیبای طبیعی، اعتدال آب وهوا و پوشش گیاهی انبوه برخوردار است و باتوجه به آثار دیدنی و تاریخی پل ورسك، غارهای مختلف، پل شاپور شیرگاه به یكی از كانون های جذب گردشگران تبدیل شده است. طبیعت این شهر كوهستانی و دره ای و بسیار زیباست.

مراكز دیدنی و تاریخی

• محله قدیم آلاشت
• قلعه كنگو
• برج لاجیم
• پل ورسك

شهرستان قائم‌شهر

نام قدیم قائم شهر، علی آباد بود. علی آباد دهی بود كه بقعه ای داشت و زیارت گاه اهالی اطراف بود. این بقعه تا سال1326 هجری قمری باقی بود، ولی امروزه اثری از آن نیست، قصری از زمان شاه عباس درآن وجود داشت. این دهكدة قدیمی كه با پیوستن آبادی های دیگر به آن، به شهر مبدل شد، در سال 1314 هـ .ش شاهی نامگذاری شد، در دوره های اخیر مورد توجه قرار گرفت و به صورت شهر صنعتی در آمد. در برخی از متون تاریخی بین مسیر ساری به آمل از ناحیه ای به نام جمنو یا چمنو نام برده شده است كه گفته می شود بعداُ به علی آباد، شاهی وفعلاُ به قائم شهر معروف شده است و ظاهراُ قدمت آن به دوران ساسانی یا دوران اسپهبدان طبرستان می رسد.

مراكز دیدنی و تاریخی

• دریاچه گل پل
• چنارامامزاده یوسف رضا

شهرستان محمود آباد

محمود آباد در گذشته پیش بندرآمل بود و به عنوان یكی از كانون های حمل ونقل كالاهای تجاری ایران و روسیه ایفای تقش می كرد. با توسعة بنادر نوشهر و انزلی از اهمیت آن كاسته شد. شهر محمودآباد امروزه یكی از شهرهای حاشیه ای دریای مازندران است كه از تفرجگاههای ساحلی مناسب به شمار می رود. این شهر به انواع خدمات جهانگردی و گردشگاهی تجهیز شده است كه سواحل دریای خزر از مكان‌های دیدنی آن محسوب می‌شود.

شهرستان نكا

در داده های متابع تاریخی و جغرافیایی تا دورة قاجار اطلاع دقیقی دربارة نكا وجود ندارد، ولی در منابع جغرافیا نویسان قرون اولیه اسلامی از شهری به نام مهربان یا میردان در نزدیكی نكا امروزی یاد شده است. نكا امروزی از توسعة محله یا روستای تاریخ محله در جنب پلی بر روی رودخانه نكا، طی70 سال اخیر بوجود آمده است. این شهر به علت عبور راه آهن سراسری و داشتن راه های ارتباطی مناسب، استقرار صنایع چوبی، انبارهای نفت و نیروگاه عظیم برق، به یكی از كانون های توسعه در استان مازندران تبدیل شده است. سواحل زیبا دارد و در نزدیك شبه جزیرة میانكاله قرار گرفته است.

مراكز دیدنی و تاریخی

• دریاچه استخرپشت
• تالاب لپو پلنگان

شهرستان نور

نور در گذشته به سولده معروف بود و ازقدیمی ترین شهرهای مازندران غربی است. وجه تسمیة نور منتسب به رود نور است كه به دلیل زلالی آب و اتعكاس نور درآن به این نام خوانده شده است.

شهر نور در زمانهای گذشته به سبب موقعیت طبیعی و سوق الجیشی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است، وجود قلاع و استحكامات متعدد در این منطقه وكجور، مبین این ادعا است. نور امروزی شهری زیبا و توسعه یافته است.

مراكز دیدنی و تاریخی

• كاخ تمیشان
• خانه نیما یوشیج
• قلعه بلده
• آبشارسواسره
• غارپیرزن خالی
• پارك جنگلی نور

شهرستان نوشهر

نوشهر كه در سابق دهكده ای به نام خواجك یا خواچك بود، به علت وضعیت خاص ساحل و استعداد بندری كه محل رفت و آمد كشتی های تجاری بود، مورد توجه خاص حبیب الله خان سردار خلعتبری پدر محمد ولی خان تنكابنی قرار گرفت و روی به آبادانی گذاشت و به حبیب آباد معروف شد.

در سال 1305 به واسطة تغییرات زیادی كه در سیمای حبیب آباد به وجود آمد ،به ده نو تغییر نام داد و از آن پس با احداث ساختمانها و خیابانهای نوساز و توسعة شهر همراه با گسترش تاُسیسات متعدد بندری و احداث اسكله در سال 1318 نوشهر نامیده شد.

مراكز دیدنی و تاریخی

• پارك جنگلی سی سنگان
• دریاچه خضرنبی
• بنای امامزاده طاهرومطهر

• < قبلی
• بعدی >